Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૪૦) સ ત્વ વિશÍનત્વના - તે આઠ સાધનઃ-(૧) યમ, (૨) નિયમ, (૩) વિરપરા વૈદિક કર્મ કરવાની અોગ્યતાને આસન, (૪) પ્રાણાયામ, (૫) પ્રત્યાહાર, (૬) હેતુ એવો કોઈ એક પ્રકારને ધર્મ. (જેમ- ધારણા, (૭) ધ્યાન, અને (૮) સમાધિ. સૂતક વગેરે.)
असंसक्तिः-सविकल्पसमाध्यभ्यासेन निरुद्ध अशुद्धत्वम्-व्याकरणादिलक्षणाननुसारित्वम् ।
' મનસિ નિર્વસ્વસથવા જ્ઞાનની સાત વ્યાકરણાદિમાં કહેલાં લક્ષણને અનુસરતું જે (પદ કે વાક્યાદિ ) ન હોય, તેમાં રહેલે
ભૂમિકાઓમાંની પાંચમી ભૂમિકા. સવિકલ્પ જે દોષ તે અશુદ્ધત્વ.
સમાધિના અભ્યાસથી રોકાયેલા મનમાં
નિર્વિકલ્પ સમાધિની અવસ્થાને “અસંસક્તિ” ૨. શાસ્ત્રનિષિદ્ધાનુનવત્વમ્ I શાસ્ત્ર નિષિદ્ધ
કહે છે. આ અવસ્થામાં સુષુપ્તિની પેઠે ભેદાકરેલા કાર્યના કર્તા હેવાપણું.
દિકનું વિસ્મરણ થવાથી એને સુષુપ્તિ પણ अशुद्धिः-कर्तृद्रव्यादेःस्पर्शनाद्यनहतापादका
કહે છે. આ અવસ્થામાંથી યોગી પોતાની વિશેષ: (મા) યજ્ઞાદિ કર્મના કર્તા
મેળે વ્યુત્થાનને પામે છે (જાગ્રત થાય છે.) અને તેને માટે આણેલું જે દ્રવ્ય (સામગ્રી
પ્રસંગ –અસંસર્ગ એટલે બાધ સાહિત્ય) વગેરે, તેને સ્પર્શ કરવાની અાગ્યા :
ગ્રહણ અથવા પ્રતિબંધકનું ગ્રહણ, તેને નાને સંપાદન કરનાર કોઇક દોષ વિશેષ તે
અભાવ એટલે બાપનું ગ્રહણ ન કરવું અથવા અશુદ્ધિ, (એમ હેમાદિમાં કહેલું છે.) પ્રતિબંધકનું ગ્રહણ ન કરવું તે અસંસર્ગીગ્રી
અજીમવાસના-અશુદ્ધવાણના–નીવ- કહેવાય. બે પદાર્થના ભેદના અજ્ઞાનને પણ નિષિદનમવિરાજતરંવારતભર્તારા આ
અસંસળંગ્રહ કહે છે. લક્ષણમાં ચાર વાત કહી છેઃ (૧) નિષિદ્ધ " એટલે અકસ્માત કાગડો, બિલાડું વગેરે જોઈ રહ્યાતિ- સતઃ (શૂન્ગસ્થ) ઇવાજાય તે; (૨) નિષિદ્ધસમ એટલે તરણાં તોડવાં. વ્યસ્તપીવાન માનમ્ ! શુન્યવાદી માધ્યમિક ભોંય પર લીટા કરવા, પિતાના અંગ ઉપર
- બૌદ્ધોને મતે જ્ઞાતા, જ્ઞાન, ય, એ સર્વ તાલ વગાડવા, ઇત્યાદિ;૩) નિષિદ્ધાવિદ્યા એટલે અસત્ છે, એટલે વાંઝણીના છોકરાની પેઠે સ્ત્રીચિંતનાદિ અને (૪)નિષિદ્ધ કર્મ એટલે પલાંડુ
તાતેમનું અસ્તિત્વ જ નથી. એ રીતે અસત. ભક્ષાદિ. એ ચારના સંસ્કાર, તથા તેથી પણ છીપમાં અસત્ રૂપાનું જ્ઞાન ઉપજે છે, માટે
તેને “અસખ્યાતિ' કહે છે. પહેલાં પૂર્વ જન્મે કરેલાં કર્મનાં ફળ જે જન્માન્તરમાં મળ્યાં હેય–જેવાં કે નરકવાસાદિ– ૨. કેટલાક (તાંત્રિક વગેરે ) ને મતે તેના સંસ્કારે, એ અશુભ વાસનાનાં ઉદા- છપ વગેરે વ્યવહારિક પદાર્થ અસત ન છે, હરણ છે. એને જ અશુદ્ધ વાસના પણ કહે છે. પણ છીપમાં જે રૂપું જોવાય છે, તે અસત
અચવિતર્માધિકારિત્વસમ્પ- છે. માટે “ આ રૂપું” એવું જ્ઞાન અસત રૂપાને ત્વમાં વિહિત કર્મ કરવાને અનધિકારી- વિષય કરે છે, અને છપનું જ્ઞાન થયા પછી, પણું સંપાદન કરનાર તે અશૌચ કહેવાય. અમને છીંપમાં અસત સંપું પ્રતીત થયું-અમને
શ્રદ્ધાં-જુહા,બ્રાવિડ zમેવું છીપમાં રૂપું દેખાયું તે અસત્ હતું-એ ભવયેતિ વિવર્યચદ્ધિદા ગુરૂ અગર શાસ્ત્ર અનુભવ થાય છે, માટે એ અસંત ખ્યાતિ ઉપદેશ કરેલા અર્થમાં “ આ એમ જ કહેવાય છે. હોય' એવી અવળી બુદ્ધિ તે અશ્રદ્ધા. અત્ય–વસ્તુમાવ
વિધર્મ વBો :–આઠ અંગ (સાધન) જે વસ્તુને જે ધર્મ છે, તેનાથી વિરોધી ધર્મ જે ગનાં છે તે અષ્ટાંગ રોગ કહેવાય છે. તે વસ્તુમાં માનવાપણું તે અસત્યવ.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020173 |
| Book Title | Darshanik Kosh Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chhotalal N Bhatt |
| Publisher | Gujarat Varnacular Society Ahmedabad |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 124 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 8 MB |