Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૧૧૦) (ર) અનિત્યદ્રવ્ય-કચણુકાદિ કાર્યપ વનાર હેઈને જે યજુર્વેદ ઉપવેદ હોય તે પૃથ્વી, જળ, તેજ તથા વાયુ એ અનિત્યદ્રવ્ય ધનુર્વેદ કહેવાય છે.
ધર્મ–સુવાસાધારણ ધર્મ ! સુખનું દ્રથમવેતદ્રવ્યમૂ-વણકાદિક કાર્ય, જે અસાધારણ કારણ તે ધર્મ. કેમકે લોકોને એ દ્રવ્ય સમવેતદ્રવ્ય કહેવાય છે.
જે સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે તે ધર્મ વડેજ દ્રવ્યામવેતરા–પરમાણુ તથા થાય છે—ધર્મ વિના સુખની પ્રાપ્તિ થતી નથીઆકાશાદિક નિત્યદ્રવ્ય. એ દ્રવ્ય અસમત
સંભવે છે. દ્રવ્ય કહેવાય છે.
२. यागजन्यस्वर्गजनकवृत्तिगुणत्वव्याप्यजातिમિ –જે પદાર્થ બળવાન ઠેષનો વિષય | માન ધ ! જે વસ્તુ યાગ વડે જન્ય હોય છે, તે પદાર્થને કિષ્ટ કહે છે.
હોય તથા સ્વર્ગની જનક હોય, તે વસ્તુમાં – ટૂચનુમવવિષચકૃત્તિશુળરાગ- વર્તનારી તથા ગુણત્વ જાતિની વ્યાપ્ય એવી નાતિમાન વડા હું દ્વેષ કરનારે છું એ પ્રકા- જે (ધર્મ, જાતિ છે, તે જાતિવા ગુણ રના અનુભવને જે વિષય છે, તે વિષય વિષે તે ધર્મ કહેવાય છે. વર્તનારી તથા ગુણત્વ જાતિની વ્યાપ્ય એવી
३. अन्याश्रितत्वे सति स्वतंत्रतान्या धर्मः । જે દેવત્વ જાતિ છે. તે જાતિવાળા ગુણ તે
અન્ય ( શાસ્ત્રાદિક) ને આશ્રિત હેઈને જે દ્વિષ કહેવાય છે.
સ્વતંત્રતારહિત હોય તે ધર્મ. ટુઃવતાવનાઃ શો દેવઃા દુઃખ અને ૪. વૈવિ િધર્મ | વેદે જે વિહિત દુઃખનાં સાધન વિષે જે દેધ તે દ્વેષ.
હરાવ્યો હોય તે ધર્મ. રૂ. ઢોજીનામુવર ટ્રેષઃ કોને ઉગ
५. अलौकिकत्रेयः साधनत्वेन विहितक्रियात्वं થાય એવું આચરણ તે દ્વેષ.
ધર્મત્રના અલૌકિક કલ્યાણના સાધનપણા વડે . ४. द्विष्टसाधनताज्ञानजन्यगुणो द्वेषः । द्वेष
જેની ક્રિયા શાસ્ત્રવિહિત હેય તે ધર્મ. કરવાના પદાર્થનું આ સાધન છે, એવા જ્ઞાનથી ઉત્પન્ન થયેલો ગુણ તે દ્વેષ કહેવાય છે.
६. बलवदनिष्टाप्रयोजकत्वे सति श्रेयः सा
ધનતયા કમાલપત્તત્વમ્ બળવાન એવા અનિઆ ગુણ કેવળ જીવાત્મામાં જ હોય છે. તે
છે. છને હેતુ ન હોઈને કલ્યાણની સાધના રૂપે વળી તે દુઃખદ્વેષ તથા દુ:ખ સાધન દ્વેષ. એવા
વેદે જેને પ્રમાણ કર્યો હોય તે ધર્મ ભેદથી બે પ્રકાર છે. એ ઠેષ ગુણ અનિત્ય હોય છે.
છે. તાત્વે ક્ષતિ નનવ વર્મા
વેદે પતિપાદન કરેલે હેને જે અર્થ પ્રद्वणुकम्---परमाणुद्रयारब्धं कार्य घणुकम् ।
જનવાળો હોય તે ધર્મ. બે પરમાણુઓ વડે આરંભાયેલું જે કાર્ય તે વણુક કહેવાય છે.
ધર્મપરાર્થ: (જૈન મતે)–જીવની મોક્ષ માર્ગમાં જે પ્રવૃત્તિ થાય છે, એ પ્રવૃત્તિ રૂપ
હેતુથી જેનું અનુમાન થાય છે, તે ધર્મપદાર્થ ધનંજય–શરીરનું પોષણ કરનાર વાયુ. કહેવાય છે.
ધનું –નુયોર્જાક્ષાલત્તિ - ધર્માધન–(૧) ધર્મગુણ તથા જુર્વવે . ધનુષ્યમાં બાણને જવાની અધર્મગુણ બને જીવાત્મામાં જ રહે છે, તથા છે તથા તેને પાછો ખેંચી લેવાની વિદ્યાને જણા- અનિત્ય અને અતિક્રિય હોય છે.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020173 |
| Book Title | Darshanik Kosh Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chhotalal N Bhatt |
| Publisher | Gujarat Varnacular Society Ahmedabad |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 124 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 8 MB |