Darshanik Kosh Part 01

SR No.: 020173
Original Sutra Author: N/A
Author: Chhotalal N Bhatt
Publisher: Gujarat Varnacular Society Ahmedabad
Publication Year: 1937
Total Pages: 124
Language: Gujarati
Classification: Dictionary
File Size: 8 MB

Page 108

(૧૦૩) એ તેજસ વિષે ચાર પ્રકારને છે – કહે છે. એમાં એક ભૂતને બાકીના બે (૧) ભૌમતેજ, (૨) દિવ્ય તેજ, (૨) ઔદર્ય ભૂતેમાંથી દરેકને 3 (એટલે-3-=1) તેજ અને (૪) આકરજ તેજ.
મળીને એક મિશ્રભૂત થાય છે. (એવી રીતે સારાભૂ-સ્પછરીર તૈનસ | ત્રણેનું સમજવું.) એને ત્રિવૃત્કરણ કહે છે. રામુ ! જે શરીર સમવાય સંબંધે કરીને ! :-અવયવીિનતા | એકાદ અવયવ ઉણ સ્પર્શવાળું હોય છે, તે તૈજસ શરીર | અવયવ વગેરેનું ઓછોપણું–ખામી તે ગુટિ. કહેવાય છે. (એવું ઉષ્ણુ શરીર સૂર્યલેકમાં ૨-૫ઘિકાધનગિરિ પર્શના પ્રસિદ્ધ છે.)
જ્ઞાનનું સાધન જે ઈકિય છે ત્ફ કહેવાય છે. २. उष्णस्पर्शसमानाधिकरणद्रव्यत्वव्याप्यजाति. મચ્છર તૈનાશરીરમ્ ! ઉષ્ણુ સ્પર્શનું સમાના-| મ-વાચિનગ્રા મા શ્રોત્ર વગેરે ધિકરણ અને દિવ્યત્વની વ્યાપ્ય એવી તેજસ્વ. બાહ્ય ઈદ્રિયોને શબ્દાદિક વિષયોથી રોકવી જાતિવાળું શરીર તે તેજસ શરીર કહેવાય. | તે દમ.
तैजसेन्द्रियम्-उष्णस्पर्शवदिन्द्रियं तैज- २. नित्यनैमित्तिककर्मातिरिक्तानां व्यापाराणां નિયમ છે જે ઈકિય સમવાય સંબંધે કરીને | વાઢિનચઢઃ નિત્ય અને નૈમિત્તિક કર્મ ઉષ્ણ સ્પર્શવાળું હોય છે તે તેજસ ઈદ્રિય સિવાયના બીજા વ્યાપારમાં બોન્દ્રિયોને કહેવાય છે.
નિગ્રહ તે દમ. २. उष्णस्पर्शसमानाधिकरणद्रव्यत्वव्याप्य जाति- ३. ब्रह्मज्ञानोपयोगिव्यापारातिरिक्तबाह्येन्द्रियમન્દ્રિય સૈચિમ્ | ઉcણ સ્પર્શનું સમા- વ્યાપારમાનિધિ | બ્રહ્મજ્ઞાનને ઉપયોગી નાધિકરણ અને દ્રવ્યત્વની વ્યાપ્ય તેજસ્વ વ્યાપાર સિવાયના બીજા બધા બાહેંદ્રિયોના જાતિવાળી ઈદ્રિય તે તૈજસ ઇક્રિય.
વ્યાપારનો નિરોધ તે દમ. ચા-વત્વબંસાનાઃ પદાર્થમાં दम्भः -- वेषभाषाक्रियाचातुर्यादिभिः स्वमहપિતાના સ્વામિત્વના ધ્વસને અનુકૂળ જે રવારાને મા વેષ, ભાષા, ક્રિયા, ચતુરાઈ વ્યાપાર તે-પદાર્થની માલિકી છેડી દેવી તે. વગેરેથી પિતાના મહત્વને પ્રકટ કરવું તે દંભ.
ર જુ –(ચકુવેમ્)-પરમાણુષ- | ૨. વરેલામ ધર્મના નાનાં પૂનાભ ત પુત્રયાત્મનઃા છ પરમાણુરૂ૫ તામાર્થ પ્રટીઝરમ્ ! બીજાઓના આગળ હોઈને ત્રણ વાણુકાત્મક જે રજકણ છે. પિતાનાં ધર્મ, જપ, ધ્યાન, આદિકનું, પિતાની ત્રસરણ અથવા શુક કહેવાય છે.
પૂજા તથા ખ્યાતિ થવાના હેતુથી પ્રકટ વિનુગામમશાન–સત્વ, રજસું કરવું તે દંભ. અને તમસ એ ત્રણ ગુણરૂપ અજ્ઞાન. (અજ્ઞાન ३. अधार्मिकत्वे सति धार्मिकत्वख्यापनेच्छ।। એટલે ભાવરૂપ અવિદ્યા.)
પિતે અધાર્મિક છતાં ધાર્મિકપણે પ્રકટ કરવાની ત્રિપુટી-ત્રયાળાં પુરાના જ્ઞાનમાર ori | ઈચછા તે દંભ. સમાર: ત્રણ પુટને એટલે જ્ઞાનના પ્રકારોનો
રયા-તુકવિને પ્રસ્થનુષar | દુખીના સમુદાય તે ત્રિપુટી.
તરફ અનુગ્રહ કરવાની ઈચ્છા. વૃU-શીન મૂતાનિ faષા ૨. સુરક્ષિતેવુ મતેષ કૃપા દુઃખીત પ્રાણીઓ વિવાર્ય તિભૂતમ દ્વિધા પ્રત્યેતરમૂતદ્ન- ઉપર તે કૃપા તે દયા.
ન નનમ્ ! વેદમાં તેજ, જળ અને પૃથ્વી – અર્જુનવિપુ દવુદ્ધિઃ | તિરસ્કાર એ ત્રણ ભૂતનું મિશ્રણ કહ્યું છે તેને ત્રિકરણ વગેરે કરવાની દઢ બુદ્ધિ તે દર્પ, અથવા