Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
:: Bhagavadgită Word-Index Pt. II-A (a) 302. क्रियाविशेष-क्रियाविशेषबहुलाम्-क्रियाविशेषाः (विशिष्टाः क्रियाः) बहुलाः (बहवः)
यस्यां सा क्रियाविशेषबहुला, ताम् ।। 303. क्रोध-(१) अक्रोधः। (२) कामक्रोधपरायणाः। (३) कामक्रोधवियुक्तानाम्। (४)
कामक्रोधोद्भवम् ।-(१) न क्रोधः (क्रोधस्य अभावः) अक्रोधः। (२-४)
[विग्रहपद्धतिभ्यः 'काम' (७-९) शब्दाः क्रमेण दृष्टव्याः । 304. क्लेघ-अक्लेद्यः-न क्लेद्यः (क्लेदनशीलः)। 305. अत्र-क्षत्रकर्म-[विग्रहपद्धत्य 'कर्मन्' (२८) शब्दो दृष्टव्यः । 306. क्षत्रिय-ब्राह्मणक्षत्रियविशाम्-ब्राह्मणानां, क्षत्रियाणां विशां (वैश्यानां) च। 307. क्षपितकल्मष-यज्ञक्ष पितकल्मषाः-यज्ञैः क्षपितकल्मषाः (क्षपितं कल्मषं येषां ते )। 308. क्षय-(१) अक्षयम्। (२) अक्षयः। (३) कल्पक्षये। (४) कुलक्षये।-(१-२)
यस्य क्षयः न भवति, सः अक्षयः, तत् अक्षयम् । ( ३-५) [विग्रहपद्धतिभ्या 'कल्प'
(१), 'कुल' (१) शब्दो क्रमेण दृष्टव्यो । 309. भय्य-अक्षय्यम-यन्न क्षीयते तदक्षय्यम् , तम् । 310. क्षर-(१) अक्षरम् । (२) अक्षरः। (३) अक्षराणाम् । (४) अक्षरात् ।-(१-४)
यः न क्षरति सः अक्षरः, तम अक्षरम्; यन्न क्षरति तदपि अक्षरम ; 'अक्षराणाम्'
इति षष्टचाः बहुवचनम् ; 'अक्षरात्' इति पञ्चभ्याः एकवचनम् । 311. मित्-महीक्षिताम्-मयाः क्षितः (शासकोः) महीक्षितः, तेषाम् । 312. क्षीण-क्षीणकल्मषाः-[विग्रहपद्धत्यः 'कल्मष' (२) शब्दो दृष्टव्यः । 313. क्षेत्र-(१) कुरुक्षेत्रे । (२) क्षेत्रक्षेत्रज्ञयोः । (३) क्षेत्रक्षेत्रज्ञसंयोगात् । (४) क्षेत्रशम् । (५)
क्षेत्रज्ञः । (६) धर्मक्षेत्रे । (७) सर्वक्षेत्रेषु ।-(१) [विग्रहपद्धत्यै 'कुरु' (१) शब्दो दृष्टव्यः । (२) क्षेत्रस्य क्षेत्रज्ञस्य क्षेत्रं य जानाति सः क्षेत्रज्ञः, तस्य च क्षेत्रक्षेत्रज्ञयोः। (३) क्षेत्रं च क्षेत्रज्ञः (क्षेत्रं यः जानाति सः) च, तयोः संयोगः क्षेत्रक्षेत्रजसंयोगः, तस्मात् क्षेत्रक्षेत्रजसंयोगात् । (४-५) क्षेत्रं यः जानाति सः क्षेत्रज्ञः; तम् क्षेत्रज्ञम् । (६)
धर्मस्य (निर्णायक) क्षेत्रम् धर्मक्षेत्रम् , तस्मिन् धर्मक्षेत्रे । ( . ) सर्वेषु क्षेत्रेषु सर्वक्षेत्रेषु । 314. क्षेषज्ञ-(१) क्षेत्रक्षेत्रज्ञयोः। (२) क्षेत्रक्षेत्रज्ञसंयोगात् ।-(१-२) [विग्रहपद्धतिभ्यां
'क्षेत्र' (२-३) शब्दो क्रमेण दृष्टन्यौ । 315. क्षेम-योगक्षेमम्-योगः (अप्राप्तस्य प्रापणम्) च क्षेमं (प्राप्तस्य रक्षणम् ) च, एतयोः
समाहारः, योगक्षेमम्, तम्।
316. गज-गजेन्द्राणाम्-[विग्रहपद्धत्य — इन्द्र ' (१) शब्दो दृष्टव्यः] . 317. गण-(१) भूतगणान् । (२) मणिगणाः। (३) सुरगणाः ।-(१) भूतानां गणाः
(समूहाः) भूतगणाः, तान् भूतगणान् । (२) मणिनां गणाः मणिगणाः । (३)
सुराणां गणाः सुरगणाः । 318. गत-(१) अन्तगतम् । (२) आदित्यातम । (३) गतरसम् । (४) गतव्यथः । (५) गतसङ्गस्य । (६) गतसंदेहः । (५) गतागत म। (८) गतासन् । (९) मद्गतेन ।
248
For Private and Personal Use Only
| SR No. | 020166 |
| Book Title | Bhagwad Gita Vivechanatmak Shabdakosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prahlad C Divanji |
| Publisher | Munshiram Manoharlal Publishers Pvt Ltd |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 411 |
| Language | English, Sanskrit |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 12 MB |