________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
५८
www. kobatirth.org
भारत - भैषज्य रत्नाकरः
कल्क – सोया, देवदार, जटामांसी, छार छरीला, खरैटोकी जड़, सफेद चन्दन, तगर, कूठ, इलायची और शालपर्णी ११-११ तोला ले कर सबको एकत्र पानी के साथ पीस लें ।
यह तैल कुष्ठ, वानता, पता, बधिरता, व्यंग, वायु और मैथुन शक्तिको कमीको नष्ट करता है । यह वृद्धोंके क्षीण शरीरको पुष्ट करता है । वर्ध्म, मुखशोष, त्वग्गत वातविकार, एवं शिरा और स्नायु गत वायु इसके सेवनसे शीघ्र ही नष्ट जाते हैं ।
( ७४०२) शतावरीतैलम् (३) (ग. नि. । तैला. २ )
शतावर्यास्तु मूलानां रसपस्थं समाहरेत् । क्षीरद्विगुणसंयुक्तं तैलप्रस्थं विपाचयेत् ॥ शतपुष्पा देवदारु मांसी शैलेयकं वचा । मञ्जिष्ठा चन्दनं कुष्ठमेला चांशुमती बला ॥ तुरङ्गगन्धा काकोली मेदा रास्ना पुनर्नवा ॥ एतैरर्धपलैर्द्रव्यैः शनैर्मृ'द्वग्निना पचेत् । अस्य तैलस्य पक्कस्य शृणु वीर्यमतः परम् || कुब्जानां वामनानां च पशूनां पीठसर्पिणाम् ||
शतावरीका रस २ सेर, दूध ४ सेर, तेल २ सेर और निम्न लिखित कल्क एकत्र मिला कर पकावें । जब पानी जल जाय तो तेलको छान लें।
कल्क - सोया, देवदारु, जटामांसी, छारछरीला, बच, मजीठ, सफेद चन्दन, कूठ, इलायची, शालपर्णी, खैरैटी, असगन्ध, काकोली, मेदा, रास्ना
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ शकारादि
और पुनर्नवा २|| २|| तोले ले कर सबको पानीके साथ पीस लें।
यह कुब्ज, वामन, पशु और पीठविसर्पि, आदि व्यक्तियोंके लिये अत्युपयोगी है ।
(७४०३) शतावरीतैलम् (४)
(व. से. । वातत्र्या.)
क्षीराढकं शतावर्या रसमस्थद्वयं पृथक् । शृङ्गवेरस्य तैलस्य प्रस्थं साध्यश्च कार्षिकैः ॥ शतादादा रुशैलेयमांसीचन्दनवालकैः । स्वलांशुमतीरास्नातगरैरण्डसैन्धवैः ॥ अश्वगन्धा समङ्गोग्रामूर्वामरिचनागरैः । तन्मासपीतं विधिवतैलं सिद्धार्थकं जयेत् ॥ कुब्जवामनपङ्गुत्ववातभग्रावकुञ्चनम् । सर्वाकाङ्गरोगांश्च हनुमन्या गलामयान् ॥ वातरक्तश्च कुष्ठानि कण्डूपामा विचर्चिकाः । गण्डमालाचिवक्त्रपाकोदर भगन्दरान् ॥ कुष्ठत्रणान्सविषमानारम्भान्विविधा वरान् । सन्निपातश्च शूलानि विषमूर्ध्वभ्रमामयान् ।। वातगुल्मं बहून्महानन्त्रदृद्धिश्च शर्कराम् । कामलां पाण्डुरोगञ्च शूलं नेत्रदोद्भवम् ॥ मूढगर्भाश्च भग्नांश्च योनेर्वन्ध्यामयान्बहून् । वृडानामल्पशुक्रदृक्स्मृतीनां क्षयरेतसाम् ॥ रसायनं बलारोग्यवर्ण्यग्न्यायुर्विवर्द्धनम् ॥
द्रव पदार्थ - दूध ८ सेर, शतावरीका रस ४ सेर, और अदरक का रस २ सेर |
कल्क - सोया, देवदारु, छारछरीला, जटामांसी, सफेद चन्दन, सुगन्धवाला, दालचीनी, छोटी इलायची, शालपर्णी, रास्ना, तगर, अरण्डकी जड़,
For Private And Personal Use Only