SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 228
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org रसप्रकरणम् ] तक उसे आराम न हो जाए पुनः लेप न लगावें ।) इसी प्रकार जब तक कुष्ठको आराम न हो तब तक दवा खाते और लेप लगाते तथा ल्हसन बांधते रहें । मात्रा -- २ रत्ती । अनुपान -- पटोल, हल्दी, दारूहल्दी, नीमकी छाल, कड़वी तोरी, बच, हर्र और मुलैठी ५- ५ तोले लेकर सबको ४ सेर पानी में पकावें । जब १ सेर पानी शेष रहे तो छान लें । इसमें २० तो घी मिलाकर पानी जलने तक पकावें और फिर छानकर रक्खें । चतुर्थी भागः (५५८४) महासूर्यप्रभरसः ( र. का. . । कुष्टा.) । विष्णुकान्ता देवदाली सर्पाक्षी तण्डुलि मुनिः। नीली ब्राह्मी पलाश च यथालाभं द्रव हरेत् द्वित्रीणामेव निर्यासैः सूतकं मर्दयेद्दिनम् । सूताद्विगुणगन्धोऽयमेकीकृत्य क्षणं पचेत् ॥ लोहपात्रे द्रुतं तावद्यावच्छुत्वाभ्रकौ स्मृतौ । प्रत्येकं सुतपादशं कर्पूरं च विनिक्षिपेत् ॥ अग्नावुत्तारयेच्चूर्ण रस: सूर्यप्रभो महान् । पुण्डरीकहरो निष्कमनुपानं च पूर्ववत् ॥ कोयल, बिंडाल, सर्पाक्षी ( गंध नाकुली ), चौलाई, अगस्ति, नील, ब्राह्मी और पलाश में से जिन २ - ३ ओषधियों स्वरस मिल सकें उनके स्वरस लेकर उनमें १ भाग शुद्ध पारदको पृथक् पृथक् १- १ दिन घोटें । तदनन्तर उस पारदमें २ भाग Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir २२३ शुद्ध गन्धक मिलाकर दोनोंकी कज्जली बनावें और एक लोहपात्र में घी लगाकर उसमें यह कज्जली डालकर मन्दाग्नि पर पिघलावें । जब कज्जली पिघल जाय तो उसमें पारदसे चौथाई ताम्र भस्म और उतनी ही अभ्रक भस्म तथा कपूर मिलाकर अग्निसे नीचे उतारकर खरल कर लें। 1 ( व्यवहारिक मात्रा - - २ रत्ती । ) (५५८५) महासेतुरस: (मेह सेतुरसः ) पीना चाहिये । औषध खानेके पश्चात् इसमें से २॥ तोले घी (र. चि. म. ; र. र. स. ; र. का. घे. । प्रमेह . ) एक: सूतो द्विधा वङ्गो सर्वद्विगुणगन्धकः । कूपीपको महासेतु वङ्गस्थानेऽथवा विधुः ॥ इसे ५ मोशेकी मात्रानुसार सेवन करने से 'पुण्डरीक कुष्ट' नष्ट होता है । १ भाग शुद्ध पारद, २ भाग शुद्ध बंग और ६ भाग शुद्ध गन्धक लेकर प्रथम बंगको पिघला कर पारदमें मिलावें और फिर उसमें गन्धक मिलाकर कज्जली बना लें। तथा उसे आतशी शीशी में भरकर बालुका यन्त्र में पकावें । यह रस प्रमेहको नष्ट करता है । इसमें बङ्ग (रांग) के स्थान में कपूर भी डाल सकते हैं। (५५८६) महामगर्भरस: ( महागर्भपोटली ) (र. चं. ; यो. र. । कास. ) शुद्धं सूतं पलैकं स्यात्पादांशं शुद्धहेमकम् । शुद्धगन्धस्य माषैकं प्रतिकर्षं प्रयोजयेत् ॥ For Private And Personal Use Only
SR No.020117
Book TitleBharat Bhaishajya Ratnakar Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
PublisherUnza Aayurvedik Pharmacy
Publication Year1985
Total Pages908
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy