SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 82
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org तैलप्रकरणम् ] (३०८६) दशमूलतैलम् (४) ( भै. र. । शिरो. ) दशमूलकाथकल्काभ्यां तैलप्रस्थं विपाचयेत् । चतुर्गुणं पयो दत्त्वा शनैर्मृद्वनिना पचेत् ॥ दशमूलमिति ख्यातं शोथं हन्ति सुदारुणम् ॥ ४ सेर दशमूलको ३२ सेर पानी में पकाकर ८ खेर शेष रहने पर छान लें । फिर २ सेर तैलमें यह काथ और ८ सेर दूध तथा २० तोले दशमूलका कल्क मिलाकर मन्दाभिपर पकावें । जब तैल मात्र शेष रह जाय तो उसे छान लें। यह 'दशमूल तैल ' भयङ्कर शोथको भी नष्ट कर देता है । (३०८७) दशमूलतैलम् (५) (भै. र. । शिरो. ) तृतीयो भागः । दशमूलकाथकरुकाभ्यां निर्गुण्डी रससंयुतम् । कटुतैलं समादाय पचेत्प्रस्थं भिषग्वरः ॥ सत्रिपातं हरेदेवच्छिरोरोगं न संशयः ॥ २ सेर दशमूलको १६ सेर पानीमें पकायें और ४ सेर पानी शेष रहने पर छान लें। तत्पश्चात् उसमें २० तोले दशमूलका कल्क तथा ४ सेर संभालुका रस और २ सेर सरसोंका तैल मिलाकर पकावें । जब तैलमात्र शेष रह जाय तो उसे छान लें। यह तैल सन्निपातज शिरोरोगको अवस्य करता है ॥ (३०८८) दशमूलतैलम् (६) (मध्यम) ( धन्व.; भै. र. । शिरो. ) दशमूली करञ्जश्च निर्गुण्डी च जयन्त्रिका । धत्तूरः षट्पलान् भागान् जलद्राणे विपाचयेत् ॥ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ ७१] पादशेषे रसे तैलं कदुप्रस्थं विपाचयेत् । तत्कल्कान् दापयेत्तत्र भागान् षट्तोलकान् पृथक् ॥ वातश्लेष्मसमुद्भूतं शिरोरोगं व्यपोहति कासं पञ्चविधं शोथं जीर्णज्वरमपोहति ॥ दशमूलमिदं तैलं शिरकर्णाक्षिरोगनुत् । मन्यास्तम्भमन्त्रदृद्धिं श्लीपदं च विनाशयेत् ॥ दशमूलमिदं तैलमश्विभ्यां निर्मितं पुरा ॥ काथ - दशमूल, करन - बीज, संभालु, जयन्ती और धतूरा ६ - ६ पल (३०-३० तोले ) लेकर ३२ सेर पानी में पकावें । जब ८ सेर पानी शेष रह जाय तो छान लें। - दशमूल, करञ्जबीज, संभालु, जयन्ती और धतूरा । हरेक ६-६ तोले लेकर पानीके साथ पिसवा लें । विधि- - काथ, कल्क और २ सेर सरसोंके तेको एकत्र मिलाकर पकावें । जब काथ जल जाय तो तैलको छान लें। यह तैल वातकफज शिरोरोग, पांच प्रकारकी खांसी, शोथ, जीर्णज्वर, मन्यास्तम्भ, अन्त्र वृद्धि, स्लीपद और कान, आंख तथा शिरके रोगोंको नष्ट करता है । (३०८९) दशमूलतैलम् (७) ( धन्वं. भै. र. र. र. । शिरो. ) दशमूलीकषायेण अष्टाङ्गकल्कसंयुतम् । क्षीरं च द्विगुणं दवा तैलप्रस्थं विपाचयेत् ॥ शिरोतिं नाशयेदेतद्भास्करस्तिमिरं यथा । वातशूलं पित्तशूलं कफशूलं त्रिदोषजम् ॥ For Private And Personal Use Only
SR No.020116
Book TitleBharat Bhaishajya Ratnakar Part 03
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
PublisherUnza Aayurvedik Pharmacy
Publication Year1928
Total Pages773
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size15 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy