________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
[ २३६ ]
(३६३३) नागार्जुनवटी
www.kobatirth.org
भारत-भैषज्य - रत्नाकरः ।
(पञ्चाङ्गकृतावटी, दब्रुकुविद्रावणरसः ) ( र. र. स. । उ. ख. अ. २० )
रसगन्धकताप्यालकान्तकृष्णाभ्रभस्मकम् । हिङ्गुलं मधुकं कुष्ठं सर्व समविभागिकम् ॥ अम्लवेतसतोयेन त्रिदिनं परिमर्दयेत् । विशोष्याज्यमधुभ्याश्च मृदित्वा त्रिदिनं पुनः ॥ दत्वा जीर्णे गुडं तुल्यं कोलास्थिप्रमिता वटीः छायाशुष्काः प्रकुर्वीत शम्भुमग्रे च पूजयेत् ॥ इयं हि पञ्चाङ्गकृताभिधाना
।
नागार्जुनोक्ता गुटिका च नूनम् । सर्वाणि कुष्ठानि विचर्चिकां च दद्रूणि विद्रावयति क्षणेन ॥
पारा, गन्धक, स्वर्णमाक्षिक भस्म, हरताल, कान्तलोह भस्म, कृष्णाभ्रक भस्म, शंगरफ (हिंगुल), मुलैठी और कूठका चूर्ण । सब चीजें समान भाग लेकर एकत्र मिलाकर ३ दिन अम्लबेतके रस में घोटें । तत्पश्चात् उसे सुखा कर ३-३ दिन घी और शहद में घोटकर उसमें उसके बराबर पुराना गुड़ मिलाकर बेरकी गुठली के समान गोलियां बना कर छाया में सुखा लें ।
इनके सेवन से समस्त प्रकारके कुष्ठ, विचचिका, और दादका नाश होता है । (३६३४) नागार्जुनाभ्ररसः
(र. चं. र. रा. सुं.; र. सा. सं.; धन्वं. । हृद्रोग; रसे. चि. 1 अ. ९ ) सहस्रपुटनैः शुद्धं वज्राभ्रमर्जुनत्वचः । सत्त्वैर्विमर्दितं सप्तदिनं खल्वे विशोषितम् ||
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ नकारादि
छायाशुष्का वटी कार्या नाम्नेदमर्जुनायम् । हृद्रोगं सर्वशुलार्शो हल्लासच्छर्धरोचकान् ॥ अतीसारमनिमान्यं रक्तपित्तं क्षतक्षयम् । शोथोदराम्लपित्तञ्च विषमज्वरमेव च ॥ हन्त्यन्यानपि रोगान्हि बल्यं हृप्यं रसायनम् ||
सहस्रपुटी वज्राभ्रक भस्मको ७ दिन अर्जुन की छालके रस में घोटकर (१-१ रतीको ) गोलियां बना कर छायासें सुखा लीजिये ।
इनके सेवन से हृद्रोग, सर्व प्रकार के शूल, अर्श, हृल्लास, छर्दि, अरुचि, अतिसार, अग्निमांद्य, रक्तपित्त, क्षत, क्षय, शोथ, उदररोग, अम्लपित्त और विषम ज्वरादि अनेकों रोग नष्ट होते तथा बलवीर्यकी वृद्धि होती है । यह रसायन भी है। (३६३५) नागार्जुनी गुटिका
(र. सं. क. । उल्ला. ५; र. का. घे. । अ. ४८.) व कासीसकं कृष्णा' गुआ तुल्याऽऽर्द्रकाम्बुना कफवातामयं हन्ति गुटी नागार्जुनाभिधा ॥
बङ्ग भस्म, शुद्ध कसीस और पीपल का चूर्ण समान भाग लेकर सबको १ दिन अदरक के रसमें घोटकर १-१ रत्तीकी गोलियां बनावें ।
इनके सेवनसे कफवातज रोग नष्ट होते हैं । (३६३६) नागेन्द्र गुटिका
( र. र. र. का. घे. । मेह. ) मृतनागस्य भागैकं भागैकं वायसो भवेत् । दाङ्कोलफलं धात्री अक्षवीजं पलं पलम् ।। कनकस्य फलद्रावैः पिष्ट्वा तद्गुटिका शतम् । १ - रस काम धेनुमें “रसं त्रिशीस त्रिः कृष्णं है 1
"
यह पाठ
For Private And Personal Use Only