________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
६०३
अरुणनागः
अरुणः arunah-सं० पुं० (१) कोकि
melumbo, the red var.)। (३) अरुण luna हिं० संहा पु)
रक्तवृता, लाल निसोथ । ( Ipomcea turpलाक्ष भेद, तालमखाना ( Hygrophila cthum, R. Br., the red var. ) aro spinosit.)। (२) अतिविषा, अनीस टो० हेमाद्रि । (४) कुकुम, केशर | Saffron (Aconitum heterophyllum.)।
(Crocus sativus.) रा०नि० व०१२ । (३) रयोणाक वृक्ष, सोनापाठा ( Oro.
(५) सिन्दूर ( Red oxide of lead.) xylum Indieum. ) प. मु. ।
रा०नि० व०१२। (६) माणिक्यभेद। (A (४) मञ्जिष्ठा, मंजी3 ( Rubia cordi- kind of ruby.) वै० निघ० २ भा० । folia.)। (५) अर्क वृक्ष, मदार, प्राक। क्षयरोग, त्रैलोक्य चिन्तामणिरस । (Calotropis gigantea. ) मे.
| अरुणकपिशः aruna-ka pishah-सं० पु. (६) पुनागवृक्ष । ( Calophyllum
द्राक्षाभेद, किसमिस विशेष । फकीरी द्राक्ष inophyllum. ) ग. नि. व. १०।
-मह० । वै० निघ० । (A kind of dry(७) गुड़। (Jaggery.) रा०नि० व०
grape.) १४। ()चित्रक सुप, चीता।(Plumbago zeylanica. ) मद० व० २। (६)
| अरुणकम् arunakam-सं० क्लो. प्लाटिनम रतापामार्ग, लालचिचिंटा ( Achyranthes |
समूह का कोर श्वेत धातुतत्व विशेष । रोडियम् rubrum.) देखो-अपामार्ग। (१०) रक ( Rhodium. )-ले०। नोट-होडियम् करवीर, लाल कनेर । (Nerium odorum, युनानी शब्द गेडोन ( Rhodon.) अर्थात् Soland.) ० निघ०। (११) एक प्रकार गुलाव से व्युत्पन्न है। चूकि इस धातु के लवणों का कुष्ठ रोग, लालकोढ़ । ( A kind of के घोल गुलाबी रंग के होते हैं, अस्तु इसे उक्त leprosy.)
नाम से अभिधानित किया गया। दे० रोलक्षण-जिसमें लालवर्ण की छोटी छोटी फैलने वाली फुन्सियाँ होती हैं तथा चीस, अरुणकमलम् aruna-kamalam-सं०) भेद ( भेदन की सी पीड़ा ) और स्वाप क्ली० ( स्पर्शाज्ञता) होता है उसे अरुण कुष्ठ कहते हैं।
अरुणकमल aruna kamal-हिं० प्र०) यह वातज होता है अर्थात् वायु से (वायु की
कोकनद, लाल कमल । रक कम्बल-बं०। प्रधानता से) उत्पन्न होता है। सु० नि०५ . ( Nelumbium speciosum.) रा०
नि०व०१०। (१२) सूर्य । ( The sun ), अरुणचूड़ arunachāra-हिं० संज्ञा पु०) (१३) गहरा लालरंग । ( Deep red), अरुण चूड़ः liuna-churah-सं० पु.) (१४) कुकुम, केशर । ( Saffron ), कुक्कुट । अरुण शिखा । ताम्रचूड़ पती । कुकुड़ा । (१५) सिन्दूर | Red lead ( Plu- मुर्गा । ( Cock.) वै० निघ० । mbi Oxidum Rubrun )-त्रि०, अरुण तण्डुलीयम् aruna-tanduliyamहिं० वि० [स्त्री० अरुणा] ( Red.)
सं० क्ली० रक्तण्डुलीय शाक, लाल चौलाई । रक्रवर्ण । लालरंग । लाल । रक।
राङ्गा नटे-बं०Amaran tus (Thअरुणम् arunam-सं० क्ली० (१) अहिफेन, us ) Spinosus ( The red var.
अफीम । ( Opium.) वै निघः । (२) oi-) च० द०। रतोत्पल, लाल कमल (Nymphiea अरुणनागः aruna-nāgah-सं० ० मुद्रा
डियम् ।
For Private and Personal Use Only