________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
प्रम्बल
५२२
अम्बहे हिन्दी
-
अम्बल ambal-हिं. पु. रामतुलसी । ( Oci- | ndron siphonanthus ) र० मा० ।
mum gratissimum.) देखो-तुलसी। (३) लक्ष(दम)णा मूल, श्वेत कण्कारो | भैष० अम्बल ambal-ता० कमल I (Nelumbium स्त्रीरोग-चि. पुण्यानुग चूर्ण । (४) अम्ल
Speciostum, Tight.) फा० इं० । लोणी,प्रामरूल,चांगेरी। ( Rumex scutअम्बलह, ambalah-फा. अम्लिका, अमली,
atus ) रा० नि० व० ५। भा० पू०१ इमली । ( Tamarindus Indieus.)
भा० । (५) यूथिका, जूही । (Jasminum अम्बलपिष्ट ambal-pishta-सं. चाङ्गेरी,
auricula tum) प. मु०। (६) मयर,
fgani (Actinopteris dichotoma. चूका, खटकल । ( Rumex scutatus.)
वा०सू. प्रियंग्वादि । “अम्बष्ठामधुकं नमस्कारी"। अम्बली ambali-हिं० स्त्री० अम्लिका, इमली,
(७)अाम्रातक, अमड़ा । ( Spondias अमली । ( Tamarindus Indicus.)
mangifera.) तुद्र क्षुप विशेष । मोइत्रा, अम्बली ambali-40
मोहुया-हिं०। माचिका और साकुरुण्ड-पश्चिम०। अस्बलीय ambaliya-अ० (Phyll
अम्बाड़ा, अम्बरी-द०। पुदिना-ब०। anthus emblica.)
पर्याय-बालिका, वाला, शठाम्बा, अम्बाअम्बलु ambalu-t० मोवा, बकलवा । मे०
लिका, अम्बिका, अम्बा, माचिका, दृढ़वल्का, मो० ।
मयूरिका, गंधपत्री, चित्रपुष्पी, श्रेयसी, सुखवाअम्बलोना ambalona-हिं० स्रो० खटकल, चिका, छिन्नपन्नी, भूरिमल्ली-सं० । सु० सू०
चाङ्गेरी। ( Rumex scutatus.) ३८ अ० । रस०र० पुष्यानुग चूर्ण । अम्बलोनान ambalonana-हिं० पु. एक गुण-कसेली, अम्ल, कफघ्न, रुचिकारी भारतीय वृक्ष का फल है जिसका स्वाद खट्टा
तथा दीपन है और कंठ रोग एवं वात रोगनाशक होता है।
है । रा०नि० व० ४ । prantaar ambalolavá-fe
अम्बष्ठादिः ambashthadih-सं० पुं० द्राक-पं.। (Vitis trifolia.)
पाठादि गण विशेष यथा-अम्बष्ठा, धातकी पुष्प, श्रम्बलोवान ambalovana-हिं० अज्ञात । समंगा, कट्वंग,मधुक,विल्वपेशी, रोध्र, सावररोध्र, अम्बवटी ambavati-हिं० स्त्री० खटकल, पलाश,नन्दी वृक्ष और पद्मकेशर । गुण-संधानीय, _चूका, चाङ्गेरी । ( Rumex seutatus.) पित्त में हितकारक, व्रण ( रोपण) पूरक और अम्बष्टः,-ष्टः ambashtah,-thah-सं० पु. पक्कातिसार नाशक है। सु० सू० ३८ अ०।
(१) देश विशेष । पंजाब के मध्य भाग का पुराना अम्बष्ठा ambashthi-सं. स्त्री० (१) कुटकी . नाम । (२) वैश्य स्त्री व ब्राह्मण पुरुषसे उत्पन्न एक भेद, कटुकी। A kind of (Picrorrhiza जाति । इस जाति के लोग चिकित्सक होते थे।
kuroa)। यथा-"रकाण्डेरुहाम्बष्ठी कटुका (३) अंबष्ठ देशमें बसने बाला मनुष्य । (४)
चापरा स्मृता।" द्रव्याभि० । (२) इन्द्रायण । महावत । हाथीवान । झीलवान |
(Citrullus colocynthis.) अम्बष्ट(ट)का,-की ambashtaka,-ki अम्बह. ambah-फा० श्राम । (Mangifera अम्बा (प्रा),-ष्टि(ट्रि)का ambashta-sh | Indica.)
tikā )| अम्बह हल्दी ambah-haldi-हिं. स्त्री० -सं० स्त्री० (१) एक लता का नाम । पादा। | अम्बाहल्दी । आम्रहरिदा। (Curcuma ब्राह्मणी लता। पाठा । ( Cissampelas ___amada.) pareira, Linn.) रा०नि०व०६। पटाण्ड अम्बहे हिन्दी ambahe hindi-फा०, अ० -हिमा०। (२) भाङ्गी,भार्गी । (Clerode. अण्डखळूजा, पपैया । (Carica papaya.)
For Private and Personal Use Only