Ayurvediya Kosh Part 01

SR No.: 020089
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramjitsinh Vaidya, Daljitsinh Viadya
Publisher: Vishveshvar Dayaluji Vaidyaraj
Publication Year: 1934
Total Pages: 895
Language: Sanskrit
Classification: Dictionary
File Size: 29 MB

Page 283

प्रतिपित्ता
प्रतिपित्ता atipittá सं० स्त्री० लजालू, लजालु, बुईमुई ( Sensitive plant ). अति atiprage - ( Very early in the morning ) प्रातः काल । प्रतिप्रभंजनवात atiprabhanjana-váta - हिं० संज्ञा पुं० [सं०] श्रत्यन्त प्रचंड और ती वायु जिसकी गति एक घंटे में ४० वा ५० कौस होती है ।
अतिप्रवाहण atipravahana - सं० त्रि० (To | grunt) किनछन, कखना । सु० नि १३ अ० । अतिप्रस्रुतम् ati-prasrutem - सं०
क०
अधिक रत्रमोक्षण, अधिक रक्त स्रावण | सु० शा० ८ श्र० श्लो० १७ ।
अतिप्रौदा atiprourhá सं० स्त्री० ( A grown-up girl ) विवाह योग कन्या । अतिबरसण atibarasana - हिं० संज्ञा पुं० [सं०] प्रतिवर्षण ] मेघमाला । घटा । - डि० । अतिबल atibala-हिं० वि० [सं० ] ( Very strong or powerful ) प्रबल, प्रखंड, बली । प्रतिबला ati-bala-सं० श्री० ( 1 ) (Abutilon Indicum C. Don . ) एक श्रोषधि, कंधी, कंधही ककही, ककहिया - हिं० । देखोकंघी वा वला | रा० नि०व०४ । मद०० १ । भा० पू० १ भ० गु० य० । सु०सू० ३६ संशमने | च०सू० ४ श्र० । सु०सू० कृमिचि० । वि० क्र० क० वल्ली स्त्रीरोगचि० । वा० उ० ४० श्र० । (२) श्वेत वाट्यालक | (३) गोरक्षतण्डुला । विष्णुनारायण तैले । शतावरीयो -सा० कौ० । चि० क्र० वली केतक्यादि तैले ।
क०
प्रतिबलिका atibaliká) - सं० स्त्री० वाट्या. अतिबली atibali लक 1 बरियारा -हिं०। ( Sida cordifolia, Linn.) रा० नि० व० ४।
अतिबाला atibala - स० स्त्री० ( A cow two years old ) दो वर्ष की गऊ ।
२४१
श्रतिमदुरम् - पाल
श्रतिभक्का atibhakta-सं० स्त्री० गुलाब (The (rose)
श्रतिभ (भा) र atibha,-bhá,-rah-ia पुं० ( Excessive burden ) भारी बोझ ।
श्रतिभारगः ati-bháragah - सं० पु० अश्वतर । खच्चर, श्रश्वभेद - हिं० । ( Donkey, mule ) वै० श० ।
प्रतिभीः atibhih - सं० त्री० स प्रभा, विद्युत्, बिजली (Lightning, flash of Ind ra's thuderbolt.) प्रतिभोजनम् ati-bhojanam - सं० क्ली० अधिक मात्रा में भोजन करना, अधिक भोजन, प्रत्याहार । गुण- इससे श्रालस्य, भारीपन, पेट की वेदनासहित गुड़गुड़ाहट तथा शरीर के शिथिल होजाने प्रभृतिकी अधिकता होती है । सु० सू० ४६ श्र० कृतान्नच० । अतिमङ्गल्यः ati-mangal-yah-सं० पु० विल्व वृक्ष । बेल का पेड़ - हिं० । ( Agle or_cratoæva_marmelos, Corr. ) -ले० । रा० नि० व० ११ । श्रतिमञ्जुला ati-manjulá-सं० स्त्री० सेवती गुलाव - हिं० । करटक सेवती वृक्ष:-सं० । गोलाप्, रक्क गोलाप- बं० । ( Rosa damascena, Mill.) भा० पू० १ भा० पु० ० । मद० व० ३ | देखो - सेवती । श्रतिमण्डलः
ati-mandalah- सं० पु० भूधामन वृक्ष । वै० निघ० ।
श्रतिमदुरम् ati-maduram-ता०, सिं० मुलहठी, यष्टिमधु, जेटीमध - हिं० | Glycyrrhizae ( Radix ) glabra, Linn. (Liquorice root or Liquorice) स० [फा० ई० ।
३१
प्रतिमदुरम् - पाल् ati-maduram-pál-ता० मुलेठी का सत- हिं० । रुब्बुरसूस ० | Glycyrrhiza. (Extract of-E.of liquorice ) स० [फा० ई० ।