________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૬. ધર્મને ઉપદેશ અને પ્રસાર
અશોકના મનમાં જયારે ધર્મ-ભાવના ઉત્કટ બની ત્યારે તે એ ભાવનાને તરત અમલમાં મૂકવા લાગ્યો. પોતે આ લોકમાં સુખી થાય ને પરલોકમાંય શ્રેય પામે એવું કલ્યાણ કરવા લાગ્યો. પરંતુ એને પોતાના અંગત કલ્યાણથી સંતોષ થયો નહિ.
પિતે જે ધર્મ-શીલન કરવા લાગ્યો, તેને પ્રસાર સમસ્ત રાજકુલમાં તેમ જ સર્વ પ્રજાજનોમાં કેવી રીતે થાય તે વિચારવા લાગ્યો.
રાજકુલમાં ધર્મ-પ્રસાર – રાજકુલના વડા તરીકે તેણે રાજરસેડામાં ભેજન માટે પ્રાણી-વધ કરવાના જે પ્રતિબંધ મૂક્યા, તેની અસર સમસ્ત રાજકુલ પર પડ્યા વિના રહે નહિ. પોતે ધર્મયાત્રા દરમિયાન પોતાના પરિવારમાંથી કેટલાકને સાથે લઈ જતો હશે. આથી ધર્મભાવનાની અસર તેની રાણીઓ તથા કુમારો પર પડતી હશે. ધર્મ માટે ખાસ નિમાયેલા ધર્મ-મહામાત્ર રાજાનાં અંત:પુરોનું–રાજધાની પાટલિપુત્રમાં તેમ જ બહારનાં નગરોમાં રહેલાં અંત:પુસેનું તથા રાજાના ભાઈઓ અને બહેનનાં તથા તેના બીજા સગાઓનાં અંત:પુરોનું પણ ધ્યાન રાખતા.'
પોતે જે ધર્મ-લેખ શિલા પર કોતરાવતો, તેને પિતાના પુત્રો પૌત્રો ઈત્યાદિ વંશજો અનુસરતા રહે તે એને મુખ્ય ઉદ્દે શ હતો. આ વાતનો ઉલ્લેખ એ પોતાના અનેક ધર્મલેખોમાં કરે છે.?
જે રાજા પિતાની આ ધર્મ-ભાવનાની ભલામણ પિતાએ, પુત્ર, ભાઈએ, સ્વામીએ વગેરેએ કરતા રહેવી એવી અપેક્ષા રાખે છે તે રાજા પોતે પણ પોતાના પુત્રોને, ભાઈઓને, પત્નીઓને વગેરેને તેની ભલામણ કરતો રહે એ સ્વાભાવિક છે.
સગાઓ તરફ યોગ્ય રીતે વર્તવું જોઈએ એ પુરાણી પ્રકૃતિ છે એવું પણ એ નોંધે છે.*
૧. શૈલેખ નં. ૫. ૨. દા. ત. શૈલખ નં. ૪, ૫, ૬, ૧૩. ૩. શૈલખ નં. ૯, ૧૧. ૪. એરંગુડી ગૌણ શૈલેખ.
For Private And Personal Use Only
