Ashok Ane Ena Abhilekh

SR No.: 020057
Original Sutra Author: N/A
Author: Hariprasad Gangadhar Shastri
Publisher: Gujarat University
Publication Year: 1972
Total Pages: 206
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 19 MB

Page 73

બૌદ્ધ ધર્મને પ્રભાવ
પs
હનું ને તેના સર્વ પ્રાંતોમાં જઈ પ્રજાજનોને પ્રત્યક્ષ સંપર્ક સાધવો મુશ્કેલ હતો. આથી એણે પોતાના ધર્મોપદેશને સંદેશો જુદા જુદા પ્રાંતમાં રાજશાસન તરીકે મોકલવા માંડ્યો. આ સંદેશો ભૂજીપત્ર કે તાડપત્ર પર લખાયેલો હોય, તે તેની અસર અલ્પકાળ ટકે. આથી એણે એ શાસનો શિલા જેવા ટકાઉ પદાર્થ પર કોતરાવવા માંડ્યા, જેથી એ લાંબો વખત ટકે.
શૈલ – અશોકના રાજ્યમાં ઠેકઠેકાણે પર્વત હતા ને એમાંના કેટલાક શૈલ (મોટી શિલાઓ) જમીનની સપાટી પર પડેલા હતા. અશોકે પહેલાં પોતાનાં ધર્મશાસન એ શૈલ પર કોતરાવવા માંડ્યા. એનો આરંભ ગૌણ શૈલલેખ નં. ૧-૨ થી થયો લાગે છે. એમાં એણે પ્રજાજનોને ધર્માચરણમાં સક્રિય થવા અનુરોધ કર્યો.
અશોકની ધર્મનિષ્ઠા દિનપ્રતિદિન વધતી જતી હતી. પોતે અપનાવેલો નવો ધર્મ અહિંસાપ્રધાન હતો ને આથી પહેલાં પોતાના અંગત જીવનમાં તેમ જ રાજ્યમાં જે હિંસાત્મક રીતરસમ પ્રવર્તતી હતી તેની મનાઈ ફરમાવી. યજ્ઞબલિદાન માટે. સામાજિક મેળાવડા માટે તેમ જ ભેજન માટે પ્રાણીઓની હિંસા ન થાય તેવા પ્રતિષેધ જાહેર કર્યા. ઔષધિ માટેની વનસ્પતિ મંગાવીને ઠેરઠેર રોપાવી. યુકતો રજકો અને પ્રાદેશિકોને પિતાના પંચવાર્ષિક તપાસ-પ્રવાસ દરમ્યાન વધારામાં ધર્માનુશાસન(ધર્મોપદેશ)નીય ફરજ સોંપવામાં આવી. ધર્મઘોષ તથા વિમાન આદિનાં પ્રદર્શનો દ્વારા લોકોમાં ધર્માનુશાસન પ્રસાર્યું. આ સમયે રાજાના અભિષેકને બાર વર્ષ થયાં હતાં.
તેરમા વર્ષે તેણે ધર્મ-મહામાત્રોની નિયુકિત કરી.૨ કામના નિકાલ અને નિવેદન માટે પિતાને સર્વ સમયે સર્વત્ર મળવાની છૂટ આપી. સર્વ સંપ્રદાયો સર્વત્ર વસે ને સંયમ તથા ભાવશુદ્ધિ કેળવે તેવી ઇચ્છા દર્શાવી. મૃગયાદિ પ્રવૃત્તિઓ ધરાવતી વિડારયાત્રાને સ્થાને પોતે અપનાવેલી ધર્મયાત્રાનું મહત્ત્વ દર્શાવ્યું, જેમાં મગદર્શન અને ધર્માનુશાસન થતું." માંદગી વિવાહ વગેરે પ્રસંગોએ થતા મંગલ
૧. શૈલલેખ નં. ૧-૪. ૨. શૈલખ નં. ૫. ૩. શૈલલેખ નં. ૬. ૪. શૈલલેખ નં. ૭. ૫. શૈલલેખ નં. ૮.