Ashok Ane Ena Abhilekh

SR No.: 020057
Original Sutra Author: N/A
Author: Hariprasad Gangadhar Shastri
Publisher: Gujarat University
Publication Year: 1972
Total Pages: 206
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 19 MB

Page 39

અભિલેખા
થર્મલેખ કોતરાયો છે. તક્ષશિલા(જિ. રાવળપિંડી, પશ્ચિમ પંજાબ)માં પ્રિયદર્શીને એક ખંડિત અરામાઈ લેખ મળ્યા છે.
૩
૨. સ્તંભલેખા પાંચ પ્રકારના છે :
(૧) સાત સ્તંભલેખા – ટોપરા કે સિવાલિક(જિ. અંબાલા, પૂર્વ પંજાબ )માંથી અને મેરઠ કે મીરત(જિ. મેરઠ, ઉત્તર પ્રદેશ)માંથી એકેક સ્તંભ ચૌદમી સદીમાં સુલતાન ફીરોઝશાહ તઘલકે દિલ્હીમાં ખસેડાવી ત્યાં ઊભા કરાવેલા છે. આથી એ બે સ્તંભ અનુક્રમે દિલ્હી-ટોપરા સ્તંભ અને દિલ્હી-મેરઠ સ્તંભ તરીકે ઓળખાય છે. એવી રીતે ઉત્તર પ્રદેશના કોસામ( પ્રાચીન કૌશાંબી )ને એક સ્તંભ અલ્હાબાદના કિલ્લામાં ઊભા કરેલા છે, આથી એ અલ્હાબાદ-કોસામ સ્તંભ તરીકે ઓળખાય છે. બિહારના ચંપારન જિલ્લામાં ત્રણ સ્થળેાએ એકેક સ્તંભ આવેલા છે : રાધિયા ગામ પાસે અથવા લૌરિયા ગામના અરરાજ મંદિર પાસે, માથિયા ગામ પાસે અથવા લૌરિયા ગામના નંદનગઢ પાસે, અને રામપુરવા ગામ પાસે. દિલ્હી-ટોપરા સ્તંભ પર લેખ નં. ૭ સહેજ પાછળથી ઉમેરાયા છે. બાકીના યે સ્તંભા પર લેખ નં. ૧--૬ કોતરેલા છે.
સ્તંભલેખ નં. ૧, ૪, ૫ અને ૬ અભિષેક વર્ષ ૨૬માં લખાયેલા છે; લેખ નં. ૭ વર્ષ ૨૭માં લખાયા છે.
વારાણસીમાં અભિલેખાવાળા એક સ્તંભ હતા તે ૧૮૦૯ના હુલ્લડમાં નાશ પામ્યો. પટના(પ્રાચીન પાટલિપુત્ર)માં સ્તંભલેખના સંખ્યાબંધ ટુકડા મળેલા. આ એ સ્તંભા પર કયા લેખ કોતરવામાં આવેલા એ જાણવા મળ્યું નથી.
આ સર્વ સ્થંભ ઉત્તર ભારતમાં આવેલા છે.
(૨) સંઘભેદના નિષેધના સ્તંભલેખ—આ લેખની એક પ્રત અલ્હાબાદકોસામ સ્તંભ પર, એક પ્રત સારનાથ(જિ. વારાણસી પાસે, ઉત્તર પ્રદેશ)ના સ્તંભ પર અને એક પ્રત સાંચી(જિ. ભાપાલ, મધ્ય પ્રદેશ)ના સ્તંભ પર કોતરેલી છે. કોસામ કંરતાં સાંચીમાં એક વાકય અને એ બંને કરતાં સારનાથમાં કેટલાંક વાકય વધારે છે.
(૩) રાણીના સ્તંભલેખ — આ લેખ અલ્હાબાદ-કોસામ સ્તંભ પર કોતરવામાં આવ્યા છે.
-
(૪) રુમ્મિનદેઈ સ્તંભલેખ — આ લેખ નેપાલની તરાઈમાં બસ્તી જિલ્લામાં રસ્મિનદેઈ (લુમ્બિની દેવી) મંદિરના સ્તંભ પર કોતરેલા છે. તેમાં તે સમયના