Ashok Ane Ena Abhilekh

SR No.: 020057
Original Sutra Author: N/A
Author: Hariprasad Gangadhar Shastri
Publisher: Gujarat University
Publication Year: 1972
Total Pages: 206
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 19 MB

Page 33

જીવનરેખા
૧૭
આ બધી દૃષ્ટિએ જોતાં અશોકના રાજયાભિષેકનો સમય ઈ.પૂ. ૨૬૮માં આંકવો સહુથી વધુ બંધ બેસે છે. અશોકે એ પછી ૩૬ કે ૩૭ વર્ષ રાજ્ય કર્યું કહેવાય છે એ અનુસાર અશોકના રાજ્યકાલ ઈ.પૂ. ૨૩૧ કે ૨૩૨ના અરસા સુધી ચાલ્યો ગણાય.
અશોકને રાજ્યાભિષેક આમ ઈ.પૂ. ૨૬૮માં થયો હોય, તો પુરાણો પ્રમાણે બિંદુસારનું રાજય ઈ.પૂ. ૨૯૩માં અને ચંદ્રગુપ્તનું રાજ્ય ઈ.પૂ. ૩૧૭માં શરૂ થયું ગણાય. પરંતુ ચંદ્રગુપ્તના રાજ્યનો આરંભ સિકંદરના મૃત્યુ ( ઈ.પૂ.૩૨૩) પછી આટલો મોટો થયો લાગતો નથી. તેથી અશોકના રાજ્યારોહણ અને રાજ્યાભિષેક વચ્ચે ૪ વર્ષના ગાળો હોવાની બૌદ્ધ અનુશ્રુતિ શ્રદ્ધેય જણાય છે ને તે વિગત પુરાણોમાં નોંધાઈ લાગતી નથી. આથી ચંદ્રગુપ્તનું રાજ્યારોહણ ઈ.પૂ. ૩૨૧માં, બિંદુસારનું ઈ.પૂ. ૨૯૭માં અને અશોકનું ઈ.પૂ. ૨૭રમાં થયું એ ગણતરી બરાબર બંધ બેસે છે.
આથી અશોકના અભિલેખમાં તેમ જ બૌદ્ધ અનુકૃતિમાં જણાવેલાં એના રાજ્યકાલની ઘટનાઓનાં વર્ષ ઈ.પૂ. ૨૬૮ના આધાર પર ગણાવા ઘટે.
૧. જો બૌદ્ધ અનુશ્રુતિ અનુસાર બિંદુસારનો રાજ્યકાલ ૨૫ને બદલે ૨૮ વર્ષને ગણીએ તો એમાં જણાવેલ અશોકના રાજ્યારોહણ-રાજ્યાભિષેક વચ્ચેનો ૪ વર્ષનો ગાળો રદ કરવો પડે.
બુનિર્વાણ માટે ઈ.પૂ. ૪૮૩નું વર્ષ લેતાં અશોકના રાજ્યાભિષેક માટે ઈ.પૂ. ૨૬૫નું વર્ષ આવે ને તેમાં જ ૪ વર્ષ ઉમેરતાં રાજ્યારોહણ માટે ઈ.પૂ. ૨૬૯ આવે; તે બિંદુસારનાં ૨૮ ને ચંદ્રગુપ્તનાં ૨૪ વર્ષ તેમાં ઉમેરતાં ચંદ્રગુપ્તનું રાજ્યારોહણ ઈ.પૂ. ૩૨૧માં આવે એવું પણ બંધ બેસાડી શકાય. પરંતુ અશોકનો શૈલલેખ ૨૩ જે એના રાજ્યાભિષેકને ૧૩ વર્ષ થયે લખાયો છે કે જે તેમાં જણાવેલા સમકાલીન વિદેશી રાજાઓના રાજ્યકાલના આધારે ઈ.પૂ. ૨૫૦થી ૨૫૫ દરમ્યાન લખાયો લાગે છે તેને મળે તેમ નથી.
થાપરે પણ અશોકનું રાજ્યારોહણ ઈ.પૂ. ૨૭૨માં, બિંદુસારનું ઈ.પૂ. ૨૯૭માં અને ચંદ્રગુપ્તનું ઈ.પૂ. ૩૨૧માં ગયું છે, ને છતાં બુનિર્વાણ માટે ઈ.પૂ. ૪૮૩નું વર્ષ લીધું છે (પૃ. ૧૫), પરંતુ તેમાં અશોકને રાજ્યાભિષેક (ઈ.પૂ. ૨૬૮), બુદ્ધ નિર્વાણ (ઈ.પૂ. ૪૮૩) પછી ૨૧૮ વર્ષે થયો હોવાની અનુકૃતિ બંધ બેસતી નથી. અ૦ ૨