________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
5
ધાતુકોણ :
ભારતમાં માયકાલથી મહત્વની સરકારી હકમનામાં, દાનપત્રો કે સ્તિ ધાતુ પર, પારકરીને તામ્રપત્રો પર કોતરાયેલી જોવા મળે છે. અન્ય ધાતુષો પ્રમાણમાં ન હોવાથી મો ખાસ ઉપયોગ થયેલો જોવા મળતો નથી. આમ છતાં નામે લેખ માટે ચાંદીના અને સોનાના પતરનો પણ ઉપયોગ કરેલો છે.” ભારતમાં અનેક સ્થળોએથી તામ્રપતોના લેખો પ્રાપ્ત થયા છે. ગુજરાતમાંથી પણ અનેક તામ્રપતો ઉપલબ્ધ થયા છે. પરંતુ તામ્રપત્ર પર જવલ્લેજ ગ્રંથ લખાયાના કોઈ ઉલ્લેખ પ્રાપ્ત થાય છે.
ચામડું :
ભારતમાં કોઈ કોઈ જગ્યાએ બેટા, વાછરડા કે બકરાનાં ગામડાનો ઉપયોગ લેખન માટે થતો એવી નોધ મળે છે. પરંતુ ધાર્મિક ક્રિયાયોમાં ચામડીને પવિતા માનેલું હોવાથી હિંદુ કે જેના દ્વારા તેના પર કોઈ ય લખાયો હશે તેમ માનવું અયોગ્ય ગણાય. બધોમ લેનના સાધન તરીકે થામડાનો ઉપયોગ નિગિબ્ધ ન હતો.
ગુરાયની હકથા યમપત ઉપર લખાયેલી હોવાની પરંપરા છે. પાસ - કરીને મધ્ય એશિયાના નિયા મને મેન્ડરમાંથી ચામડા ઉપર લખેલા દસ્તાવેજો પ્રાપ્ત થયા છે, જો કે ચાની સંખ્યા મોહી છે.
૮. પાબંધ ૬ મુજબ ૫૨૮. ૯. રર જમીનદાર, મુખ્ય મેડ્યિા, ગુજરાત યુનિવર્સિટી, અમદાવાદ,
૧૯૭૭, ૫૫.
For Private and Personal Use Only
