________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
2 મો ળિય : હસ્તપ્રતમાં સીધી લીટીમાં લખાણ લખવા માટે મા સાધનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો. મોળિયુ કે સંસ્કૃત શબ્દ મા લિ પ્રાકૃત "મ લિ અને ગુજરાતી મોળ' પરથી બન્યો છે. સોળો - લીટીમો પાડવાનું સાધમ તે ચો લિ .
લાકડાની પાટી ઉ૫ર કે સા૨ મજબૂત પૂંઠા ઉપર નાના-મોટા જેવા મકારો લખવા હોય તેના પ્રમાણમાં સમાતર કાણી પાડી એ કાણામાં રીનો કે સામાન્ય જાડો મીણિયો દોરો પરોવવામાં આવતો. દોરો બસે નહીં તે માટે પર ચોખાની કે મબલીના કકાની પાતળી ખેર લગાવવામાં અાવતી. મો ળિયા ઉપર કાગળને મુકી ધીમેધીમે દબાવવાથી પાન (૫૨ લોટીમાં ઉઠની. લક્ષિામાં સીધી લીટીમાં લખાણ લખવા માટે મોળિયાનો ઉપયોગ કરતા, પરંતુ તાડપતીય પ્રત પરના લષાણમાં લોકો પોતાની લેખનકળાની કુશળતાને બળે જ સીધી લીટીમાં લખાણ લખતા હતા, કેટલાક લેખકો પત્રને મથાળે એક લીટી દોરી તેને માધારે જ સીધી લીટીમાં લખાણ લખતા. કાગળ પરની પ્રતોમાં પણ લહિયાયો મા પધ્ધબ્રિો ઉપયોગ કરતા,
-
-
-
કબિઠા - કબી : તાડપતીય રથો પહોળાઈમ હા હોવાથી અા ઉપર કોઈપણ સાઘાર લીધા વગર કલમથી સીધી લીટી દોરી પ્લાની. પરંતુ કાગળ પર પુસ્તકો લખવાની શરૂઆત થયા પછી, સી પહોળાઈ વધારે હોવાને કારણે લખાણની માપ, મંતપ૮-ચંદ્રપટ વગેરેમાં કોઈપણ પ્રકારના સાઘાર વગર સીધી લીટી દોરવી અસ્કય બનતી. છતમાં સીધી લીટીયો દોરવા માટે જ મા સાધનનો ઉ૫યોગ કરવામાં આવતો. કાબી મેલે વરની ચીપ, લીટીમો દોરતી વખતે બધી ન જાય તે માટે આ કાબી ગોળ નહીં પણ ચપટી રાખવામી ચાવતી.
૧૩. પાબંધ ૫ મુજબ, પૃ. ૩૫.
For Private and Personal Use Only
