________________ ववहारकप्प 631 - अभिधानराजेन्द्रः - भाग 6 ववहारकप्प तइओ य निरवसेसो, एस विही होइ अणुओगे।।१।। "तेपमाणा ववहारे जे पठणीयादओते अप्पमाणा / सेसंगाहासिद्ध / तगराए एगस्स आयरियस्स सोलस सीसा। तत्थऽह ववहारी अट्ट अव्यवहारी। गाहा-मा किं ते कंकडुयं कंकडुयभूओ नाम वल्लाइणं अग्गिणा विन सिज्झइ, एवं तस्स यवहारो कंकडुयभूओ न सिज्झइ। कुणिमो नाम जहा कुलिमनहो घडिज्जतो विनिम्मलत्तं नजाइ। एवं तस्स वि ववहारो कुलिमनहभूओ निम्मलत्तं न जाइ / पक्को नाम जहा महिसो पाणीए ओइन्नो, एवं सोऽवि महिसो विव आडुयालं करेइ / उत्तरो नाम ववहारो छिण्हे उत्तरं भणइ। चव्वाइ नाम ववहारं वचंतो अच्छदावधिरो नामछिन्ने ववहारे भणइ मया न चेव सुयं / लाडगुंठसमणो नाम लाडगुंठाहिं ववहारं ववहरइ। अंबिलसमाणो नाम अंधं ववहारं करेइ / एसेव निद्धम्मो / एए सव्वे ववहारी तगराए / गाहासिद्धं इह लोए य अकित्ती' गाहा सिद्ध / इमे ववहारी पूसमित्ताइगाहासिद्ध। सो पुण दुविहो ववहारो-आभवणे य, पायच्छित्ते याआभवणे तावपंचविहो, पायच्छित्ते विपञ्चविहो। सचित्ते ताव सेहाइ, अचित्तं से वत्थाइ / मीसे सभंडोवकरणे सेहे। खेत्तं वसहिमाइ काले उउवासासु / अहवा-आभवणाइपंचविहा गाहा पंचविहं उवसंपयं नाउं खेत्ताइकालं पवज्जेंतो संघमज्झयारे ववहरियव्वं / अणिस्साणं गाहा सुयसुहदुक्खाई ण सा पंचविहा, सा पुण उवसंपया सुयाई पंचविहा, सव्वावेयाओ उवसंपयाओ सुयनाणे परूविज्जंति। अहवा-सुयनाणे वा अणुपविसंति। अहवा-सुओवसम्पत्तस्स सव्वाऽविउवसंपयाओभवन्ति। सो पुण सुयं गेण्हंतिको सीसो वा, होज्जा पडिच्छओ वा। गाहा दोन्निय सीसायरिया तेसु पुण सीसपडिच्छएसु किं केण कायव्वमायरियस्स सीसेण ताव वेयावच्चं आहाराइ गुरुणो कायव्वाणि आयरिएण वि तस्स सुत्तत्थाणि दायव्वाणि।जहिं वा गुरुणो गच्छन्ति पेसन्ति वा तर्हिगंतव्वंऽजेण। केचिरं कालं? जावजीवाए आगए उढेइ, जइ किञ्चि सचित्ताइइम पिगुरुणो चेवा इयाणि पडिच्छएण किं कायव्वं? वेयावचंतहेव गुरुणो वा तस्स गमणे तहेव दो वि काले० जाव रोयइ०जाव पढइ०जाव इयाणिं पडिच्छगलाभो सचित्ताइदव्ये। तत्थ गाहा जं होइनालबद्ध,पडिच्छगस्स जइतं चेव अभिधारयति मायापियभायभगिणीधीयपुत्तो वा ताहे तस्सेवा अह आयरियं अभिधारेंति तो आयरियस्स। अहवा-संगारदिण्णयं जइ एताणि निवेएइ गुरुणो जहा मम सेहाणि बद्धिएल्लयाणिजावन चेव तुभं पाया अभिधारेमि ताणि एहिति। अमुयं अमुयं विधिं अमुयकाले आगया तस्सेव / अह कालविसंवाओ वा ताहे भणंति। कीस नागओऽसि / सिङ्गारकाले जइ किञ्चि कारणं निवेएइ गेलण्हाइ तस्सेव ते / अह विपरिणयभावो आसिज्जइ, सङ्गारकालस्सऽडभंतरे पुणो वि पवजापरिणामो उप्पण्णो पडिच्छियस्सेव / अह सङ्गारकाले अइक्कते पच्छाभावे उप्पन्नो ताहे आयरियाणं / एवं पडिच्छयस्स सेसं सुयगुरुणोवसंपया सकोसं जोयणं आयरियस्सोग्गह वाघायरहिए वाघाओ, अडविजलसावयतेणएहिं एएणं वाघाएण अक्कोस पि होज्जा। अण्हयरीसु दिसासु एवं वासउउबद्धे। एवं ताव एगस्स खेत्तियस्स जइ पुण बहुगा होज्जा, | एगम्मि खेत्ते संनिवइया एत्थ मग्गणा। अन्तरे पत्ता नाम गाहा। गेलण्हमग्गखेत्तोग्गहो पुण वासावासेसु आसाढसुद्धदसमीए खेत्तपडिलेहिया पयट्ठयव्वा / तेहि य पयट्ठिएहिं खेत्तं पहिलेहियं, विहिणा अण्णुहवेत्ता / सारूवियसिद्धपुत्तसन्निभद्दमहत्तरगंडण्हावियधुवकम्भिय-अक्कराइणोवम्मिय वाह जा अण्ह एवं खेत्तं रुचियं अम्हे एहामोजे अन्ने पव्वइगाएजा तेसिं कहिज्जाइ, जहा एवं पव्वइएहिं पडिलेहियं तेसिं खेत्तं, जे अम्हे तेसिंठियाण वा अट्ठियाण वा एंतिते खेत्तोवसंपन्नया। ते.खेत्ते पडिलेहेतुं आगया आयरियसगासे, तेसिं आयरियाणं आलोइये जहा सुंदरं, खेत्तं गच्छपाउग्गं, तं च अन्नेण पाहुणएण सुयं सोगंतूण अप्पणो आयरियाणं कहेइ-अमुयाणं पव्वइएहिं पडिलेहियं, तत्थ गच्छामो || आयरिया सामत्थेति गंतव्ये भिन्नए सो निम्मायहं वचामो मासलहुं, पच्छिया मासगुरुं, पंथे चउलहुं, पत्ताणं चउगुरुं। तत्थ गया सचित्ताइ दव्वं गेहंति, सचित्ते-सेहाइ, चउगुरुं / अचित्ते उवहिनिप्फण्हं / अहवा-सचित्ते अणवट्ठप्पो, पच्छा आगएहिं निच्छुब्भंति / वलो मोठीए कुलाइथेरेहि निच्छुब्भंति चउगुरुयं दाऊण / अहवा-खेत्तपडिलेहया पत्थिया अमुयखेत्तं बच्चामो, अन्नेसिं आयरियाणं पव्वझ्यगा।तंचेव खेत्तं पडिलेहेङ पत्थिया ण पुण जाणंति, जहा अण्णे तत्थ पधाविया, दो वि समं पत्ता। दोहिं वि विहिणा सारूवियाइ अणुण्हविया दोण्ह वि सामण्हं खेत्तं / अह एग खेत्तं पत्त त्ति काऊणं नाणुण्हति / अन्नेहिं समं पत्तेहिं पच्छा वा आगएहिं विहिया सारूवियाइ अणुण्हविया, तेसिं खेत्तं, जेहिं पुष्यमणुण्हवियं खेत्तं / अह तेहिं समं पत्तेहिं तेसिं एगो गिलाणो जाओ तेण नाणुण्हवियं सामण्हं खेत्तं। अहवा-खमगपारणए वाउलएहिं नाणुण्हवियं अण्हं खेत्तं / अहवा-कुलाइकज्जेहिं वावडेहिं नाणुण्ह-वियं सामण्हं, पुव्वं पच्छा वा पत्ता हुंतु। अहवा-दोहिं वग्गेहिं समीहियं खेत्तं वग्गेति दोण्हं आयरियाणं / तत्थेगो असढमावो सिग्घगई तेहिं पत्तेहिं अणुण्हविया सारूविया इतेसिंखेत्तं / अहवा-एगे आसन्ने, एगेसिंदूरमद्धवाणं। जे पढमं पत्ता विहिणाय अणुण्हवियं, अहवा-पुव्वं पच्छा वा आगयाणं आयरिया सुत्तत्थविसारदा जप्पसरीराते, अण्हे आयरिया दढसरीराजप्पसरीराण खेत्तमणुजाणन्ति। अहवा-समं पिपत्ताणं जेसिं गिलाणो तेसिं अणुण्हवइ खेत्तं आइ-गहणेणं अन्ना सा विसारया वा विदेसिया था जुंगा वा समं पि उग्गहिए तेसिं अणुण्हवइखेत्तं / गाहा-पुन्बुग्गहिओ विग्गहो त्ति पुव्वट्ठिया खेत्तिया, अन्ने य तत्थ आगया गिलाणाइपत्ता, तत्थागयाणं वा जाओ गिलाणो ताहे ते पुवट्ठिया वचंति / अह दोण्ह वि संथरणं होज्जा ताहे दोहिम्मि अच्छ्यिव्यं / अहवा-साहू साहुणीओ वा तत्थ वि साहू अच्छति साहुणिओ अच्छंति / गाहा गिलाणोवहिजे पुण गिलाण त्ति नियडिं काऊण अण्हाण वि गिलाणपाओग्गाणि खेताणिछड्डिऊणएंतिभत्ताइलोभेण परखेत्तं पेलंति, तेयपुवटिया गिलाणो त्ति काऊणतंति। ताहे इयरेसिंजंसचित्ताइ उप्पज्जइतंचेव जीवंति।साहम्मियतेणिया दुविहा सचित्तमचित्तं वा। किचन वि य पुवडिये वि भण्डमच्छरियत्तणं कायव्वं / गाहा अस्थि हु वसभग्गामा जम्हा अस्थि वसभग्गामहायणपाउग्गमा तत्थ महानिज्जरापेहीहि होयव्वं / न होइ अदृझाइयव्वा नगरेवा बहवेसाहूवसंति। सव्वत्थसकोसंमण्डलं, जत्थ