________________ विणयकम्म 1182- अभिधानराजेन्द्रः - भाग 6 विणयंधर विणयकम्म-न०(विनयकर्मन्) विनयनं विनयः। कर्मापनयनमित्यर्थः / विनीयते वाऽनेनाष्टप्रकार कर्मेति विनयस्तस्य च कर्म विनयकर्म। पूजाकर्मणि, कृतिकर्मणि, प्रव०२ द्वार / आव०। वैनयिककृत्ये, पञ्चा०८ विव०विनयकर्माऽपि द्विधा-द्रव्यतो निहावादीनामनुपयुक्तसम्यग्दृष्टीनांचा भावत उपयुक्तसम्यग् दृष्टीनां विनयक्रियेति। आव०३ अ०॥ उदाहरणं विनये पुष्पशालकथामागधे गोवरनामे, पुष्पशालः कुटुम्बिकः / भद्रा भार्या च तस्याऽऽसीत्, पुष्पशालस्तु तत्सुतः // 1 // समातापितरावूचे, को धर्मस्ताववोचतुः। विनयादत्स ! शुश्रूषा, मातापित्रोर्विधीयते / / 2 / / द्वे एव देवते वत, माता च पिता च जीवलोकेऽस्मिन्। तत्रापि पिताऽभ्यधिको, यस्य वशे वर्तते माता !|3|| पादशौचादिशुश्रूषां, सचक्रेऽथ सदा तयोः। ग्रामाधिपोऽन्यदाऽऽयातः, स ताभ्यामप्यपूज्यत // 4|| सोऽथ दध्यावसौ ताव-न्मत्पित्रोरपि दैवतम्। तच्छुश्रूषामथाकार्षी-दावी लाभो महानितः / / 5 / / तस्याप्यन्योऽन्यदाऽधीशः, प्राप्तस्तं सोऽप्यपूजयत्। अस्याप्यसौ पूज्य इति,मुक्त्वैतमहमप्यमुम्॥६॥ सेवेऽथ तस्य सेवायां, प्रवृत्तो धर्मकामुकः। उपर्युपरि सेवार्थी, श्रेणिकं सेवते स्म सः॥७॥ श्रेणिकोऽपि नमन् दृष्टः, श्रीवीरं सोऽथ दध्यिवान्। सेवेऽहमप्यमुं तस्मात्, पूजितैरपि पूजितम्॥८॥ अथोचे भगवन्तंस, प्रभो ! सेवां करोमि वः। स्वाम्यूचे साधुवेषेण, सेवाऽस्माकं विधीयते॥६॥ तच्छुत्वा भगवद्वाक्यं, संबुद्धो व्रतमग्रहीत्। एवं वैनयिकात्तस्या-ऽभवत्सामायिकव्रतम्॥१०॥ आ० क०१अ०) आ० चू०! विणयचंदसूरि-पुं०(विनयचन्द्रसूरि) तपागच्छीये रत्नसिंहसूरिशिष्ये, येन कल्पसूत्रे नियुक्तिः कृता, विक्रमीये 1325 संवत्सरे अयमासीत्। जै० इ०। विणयण-न०(विनयन) गमने, प्रापणे, आ०चू०१० विणयण्णु-पुं०(विनयज्ञ) विनयो-ज्ञानदर्शनचारित्रौपचारिकरूपस्तं जानातीति विनयज्ञः। ज्ञानादिरत्नत्रयज्ञे, आचा०१ श्रु०२ अ०५ उ०) विणय(यं)धर-पुं०(विनयधर) स्वनामख्याते पुरुष, ध०२०। दिनयंधरकथा पुनरेवम्"अस्थि ह सुवन्नरुइरा, चंपा चंपयलय व्व पवरपुरी। फुरियनयधम्मबुद्धी, तत्थ निवो धम्मबुद्धि त्ति / / 1 / / अमरीओ विजयंती, रूपेण पिया यतस्स विजयंती। सिड्डी य इन्भनामो, पुन्नजसा नाम से भज्जा / / 2 / / निचं गुरुजणपणओ, नियतणुअइकंतकंतिजियकणओ। उल्लसिरबहुलविणओ, ताणं विणयंधरो तणओ|३|| सो सव्वकलाकुसलो, कोमुइनाहु व्व सयलजणइट्ठो! निरुवमसुंदेरिमर-ग संगयं जुव्वणं पत्तो॥४॥ सुहसंगहियकलाओ, लवणिमउवहसियतियसरमणीओ। साययकुलजम्माओ, पडिवनगिहत्थधम्माओ // 5 // तारा सिरीय विणया, देवी नामाउ विमलसीलाओ। जमगं चउरो परिणे-इपवरसिट्ठीण धूयाओ॥६॥ ववहारसुद्धिसारो, पायं परिहरिय पावपन्भारो। सो सुहजलहिनिमग्गो, कालं बोलइ अणुव्विग्गो।।७।। को अइसुहिओ इहयं, नयरे नयकुलहरे सया सुहिएं। वत्ता इमा पवत्ता, कयाऽवि नरनाहअत्थाणे // 8 // एगेण तत्थ भणियं सुहियाण जणाण मत्थयमणि व्व। अस्थि इह इब्भपुत्तो, धणियं विणयंधरो नाम / / 6 / / जस्स धणं धणयस्सव, जणप्पियं रूवममरपहुणु व्य। जीवस्स व अमलमई, करिरायस्स व सया दाणं // 10 // जस्सय पिया उचउरो, अइसयसुंदेरमंदिरं दर्छ। विलियाओ अमरीओ, मन्ने नो इंति दिट्टिपहं॥११॥ इचाइ बहुपयारं, निरुनिरुवमवन्नणं सुणिय ताणं। मयणसरपसरविहुरो, राया रायाउरो जाओ।॥१२॥ तिहुयणमणोहरीओ, कहमह संपजिहंति एयाओ। इय चिंताउरचित्त-स्स तस्स बुद्धी इमा जाया / / 13 / / पञ्चाइय पउरजणं, दोसं उप्पाइयं च सेवणिणो। गिण्हामि बला ताओ, न होमि गरिहारिहो जेण / / 14 // इय निच्छिय एगते, निभिच्च भिच्चो पयंपियो तेण। विणयंधरेण सद्धिं, कुण मित्तिं कवडनेहेण / / 15 / / तत्तो वि भुज खंडे, लहुं लिहाविय इमं तुमं गाहं। पच्छन्नमेव मज्झं, उवणेहि अयाणियंतेणं // 16 / / तथा हि"पसयच्छिरइवियक्खणि, अज्ज अभग्गस्स तुह दुसहविरहे। सा जामिणी तिजामा,तिजाम सहसि व्व मह जाया"||१७|! तेण वितहेव विहिए, निवेण पउराण पेसियं भुजं! देवीए गंधपुडे, पहियं विणयंधरेणेयं // 15 // भो भो लिवी परिच्छं, विहिऊण विणिच्छयं कहह मज्झं। नहु पच्छा कहियवं, अहह अजुत्तं कयं रन्ना // 16 // ते वि हुन हुँति दुद्धे,पूयरया तह वि सासणं पहुणो। कायव्वं ति भणंतो, कुणति हत्थे लिविपरिच्छं॥२०॥ पिच्छि वि लिविसंवाय, भणियं नायरजणेण सविसायं। जइ वि लिवी संवाओ, नयघडइ इमं तु एयाओ॥२१॥ जो चरइ मणभिरामे, सलइतरुनियरबहलआरामे। सो कंटइयसरीरे, करी करीरे कहं रमइ // 22 // जो दुललिओ सलिले, सया विमाणससरस्स अइविमले। सो कह करेइ किडु, कलहंसो गामनदम्हि / / 23 / / जो अत्थइ तप्पासे,खणमविपडिपुन्नपुन्नपसरस्स। वंजुलसंगेण विसं–वपन्नगो मुयइ सो पावं॥२४॥ ता मज्झत्थो होउं, देवो चिंतेउ वत्थुपरमत्थं। अगडतयं पि गडियं,एयं केणावि पिसुणेण // 25 // सुद्धो वि फालिहमणी, उवाहिवसओ धरेइ अन्नत्तं / खलसंगाउ इमस्स वि, खलियं अक्खलियसीलस्स // 26 / / इय भणिए पउरजणे, पडियारं मयगसव्व अगणंतो। भंजियमेरालाणो, पगओ असमंजसं निवई // 27 // भणइयरे रे सुहडा, हठेण आणेइ तस्स तस्स दइयाओ। मुद्देह य हदगेहे, निद्धाडिय परियणं दूरे।।२८|| तुब्भे पुण नायरया, हंहो दोसिल्लपक्खवाइला। तं कारह मह पुरओ, सुद्धं जेणासु मुंचामि॥२६॥