Page Text
________________
१९६४
व्यवहारकाण्डम्
साक्षी महाभारतम्
विद्धो धर्मो ह्यधर्मेण सभा यत्रोपपद्यते । मृषासाक्ष्यनिन्दा । साक्षिणां सत्यवचनापवादविषयः । । न चास्य शल्यं कृन्तन्ति विद्धास्तत्र सभासदः। पृष्टो हि साक्षी यः साक्ष्यं जानमानोऽन्यथा वदेत्। अर्ध हरति वै श्रेष्ठः पादो भवति कर्तृषु । स पूर्वानात्मनः सप्त कुले हन्यात्तथा परान् ॥ पादश्चैव सभासत्सु ये न निन्दन्ति निन्दितम् ।। . आदित्यचन्द्रावनिलानलौ च
अनेना भवति श्रेष्ठो मुच्यन्ते च सभासदः। , .द्यौर्भूमिरापो हृदयं यमश्च ।
एनो गच्छति कर्तारं निन्दा) यत्र निन्द्यते ॥ : अहश्च रात्रिश्च उभे च संध्ये
वितथं तु वदेयुर्ये धर्म प्रल्हाद पृच्छते । . धर्मश्च जानाति नरस्य वृत्तम् ।। इष्टापूर्त च ते घ्नन्ति सप्त सप्त परावरान् ।। न नर्मयुक्तं वचनं हिनस्ति
हृतस्वस्य हि यदुःखं हतपुत्रस्य चैव यत् ।। न स्त्रीषु राजन्न विवाहकाले ।
ऋणिनः प्रति यच्चैव स्वार्थाभ्रष्टस्य चैव यत् ॥ प्राणात्यये सर्वधनापहारे
स्त्रियाः पत्या विहीनाया राज्ञा ग्रस्तस्य चैव यत्। पश्चानृतान्याहुरपातकानि ।।
अपुत्रायाश्च यद्दुःखं व्याघ्राघ्रातस्य चैव यत् ॥ पृष्टं तु साक्ष्ये प्रवदन्तमन्यथा
अध्यूढायाश्च यदुःखं साक्षिभिर्विहतस्य च। . वदन्ति मिथ्योपहितं नरेन्द्र ।
एतानि वै समान्याहुःखानि त्रिदिवेश्वराः ॥ एकार्थतायां तु समाहितायां
तानि सर्वाणि दुःखानि प्राप्नोति वितथं ब्रुवन् ॥ . मिथ्या वदन्तमनृतं हिनस्ति ।
- साक्षिलक्षणम् जाननविब्रुवन्प्रश्नान्कामाक्रोधाद्भयात्तथा ।
समक्षदर्शनात्साक्षी श्रवणाच्चेति धारणात् । सहस्रं वारुणान् पाशानात्मनि प्रतिमुश्चति ॥
तस्मात्सत्यं ब्रुवन्साक्षी धर्मार्थाभ्यां न हीयते॥
, कुलीनस्त्रियः सभायां न नेयाः साक्षी वा विब्रुवन्साक्ष्यं गोकर्णशिथिलश्चरन् ।
धया स्त्रियं समां पूर्वे न नयन्तीति नः श्रुतम्। सहस्रं वारुणान्पाशानात्मनि प्रतिमुश्चति ॥ तस्य संवत्सरे पूर्णे पाश एकः प्रमुच्यते।
स नष्टः कौरवे येषु पूर्वो धर्मः सनातनः ।।
अग्निपुराणम् तस्मात्सत्यं तु वक्तव्यं जानता सत्यमञ्जसा ॥
___ कौटसाक्ष्यदण्डः (१) भा. (भाण्डा.) १।७।३.
'कौटसाक्ष्यं त कुर्वाणांस्त्रीन वर्णाश्च प्रदापयेत् । (२) भा. (भाण्डा.) ११६८।२९.
विवासयेत् ब्राह्मणं तु भोज्यो (अन्यो) विधिर्न (३) भा. (भाण्डा.) ११७७।१६,१७.
हीरितः ॥ (४) भा. २०६८।७४-८५.
(१) भा. २।६९।९. . (२) अपु. २२७१७,८.
९वाया
दिव्यम्
महाभारतम्
अग्निविधिः त्वमग्ने सर्वभूतानामन्तश्चरसि नित्यदा। (१) भा. (भाण्डा.) १।५।२३.
साक्षिवत्पुण्यपापेषु सत्यं ब्रूहि कवे वचः ।। धर्मे प्रयतमानस्य सत्यं च वदतः समम् । पृष्टो यदब्रुवं सत्यं व्यभिचारोऽत्र को मम ॥
(१) भा. (भाण्डा.) १।७।२.
| SR No. | 016115 |
| Book Title | Dharmkosh Vyavaharkandam Vol 01 Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lakshman Shastri Joshi |
| Publisher | Prajnapathshala Mandal |
| Publication Year | 1941 |
| Total Pages | 758 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 18 MB |