Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 742

રમતારામ ]
સ્ત્રી સાવ સહેલી, રમત જેવી વસ્તુ કે કામ; રમતાં રમતાં સધાય એવું તે. “તારામ પું॰ [સર૦ મ.] એક ઠેકાણે ટકીને ન રહેનાર; બધે રખડથા કરનાર. –તિયાળ, “તાનું વિજ્ રમતમાંજ ચિત્તવાળું. તું વિ॰ રમવું’નું વ॰ટ્ટ (૨) છૂટું; બંધનરહિત (૩) મેાકળું; ખુલ્લું (૪) ઢીલું; તંગ નહિં એવું. [−કરવું =તંગ નહીં એવું બનાવવું (૨) કાણું માઢું બનાવવું (૩) મારવું. – પડવું = જોઈ એ તેથી વધુ મેટું થયું. –મૂકવું, મેલવું =છૂટું મૂકવું (૨) બાધામાં વધ કરવાને બદલે પ્રાણીને દેવીના સ્થાનકે હું મૂકવું. રહેવું=તંગ નહીં એવું રહેવું. “રાખવું = તંગ નહીં એવું રાખવું.]
|
રમમાણ વિ॰ [સં.] રમી રહેલું; આનંદ માનતું; લીન રમરમ પું॰ [રવ૦] એવા અવાજ્ર (૨) જીભ ઉપર થતેા રવરવાટ (૩) અ॰ એવા અવાજ થાય તેમ (૪) જીભ ઉપર રવરવે તેમ, ॰વું અક્રિ॰ રમરમ અવાજ કરવા (૨) જીભ ઉપર રવરવાટ કરવા. -માટ પું॰ રમરમવું તે. -માવવું સક્રિ૦ ‘રમરમનું’નું પ્રેરક (૨) જોરથી મારવું
રમલ(-ળ) પું૦ [મ. ૨૪; સં. રમō] પાસા ફેંકી ભવિષ્ય જોવાની વિદ્યા (૨)તેના પાંચ ધાતુના પાસા. –લી(-ળી) પું૦ રમળ કી
ભવિષ્ય કહેનાર
રમવું અક્રિ॰ [સં. રમ્] ખેલવું (૨) આનંદ માનવા (૩)મનમાં કે ચાદદાસ્ત પર સતત હોવું, – ત્યાંથી ન ખસવું કે ભુલાવું. જેમ કે, વાત રમ્યા કરવી,રમી રહેવી (૪) કામક્રીડા કરવી (૫) તમાશે -- ખેલ કરવા (ભવૈયા)(૬) દાવ ખેલવે (પાસા, પત્તાં) (૭) લાડ કરવું (૮)નકામું રખડવું; રસળવું, [રંગે રમવું = ક્રીડા કરવી (૨) કામક્રીડા કરવી. દાવ રમવા = યુક્તિ કરવી; પેંતરા રચવે. રામ રમી જવા=મરણ સુધીનું સંકટ આવવું; આવી બનવું. રમી રહેલું, રમ્યા કરવું = (મનમાં – દિલમાં) હંમેશ વ્યાપી રહેવું;ન ભુલાવું.] રમતળ, રમસ્તાન ન૦ રમખાણ; ફ઼ાન (-કરી મૂકવું, મચાવવું)
રમંનું વિ॰ રમવું;રમનારું (પ.)
રમા સ્ત્રી [સં.] સુંદર સ્ત્રી(૨)(સં.) લક્ષ્મી. કાંત,નાથ, પતિ, ૦૨મણ, વર પું॰ (સં.) વિષ્ણુ; પ્રભુ
રમાડવું સક્રિ॰ ‘રમવું'નું પ્રેરક (૨)[લા.] પટાવવું; કેાસલાવવું; છેતરવું. [રમાડી જવું = છેતરી જવું. રમાડી દેવું = મારી નાખવું.] રમા પું૦ [રમાડવું' ઉપરથી] ગમ્મત; વિનેદ; આનંદ રમા- નાથ, ૦પતિ, રમણ, ૦૧ર પું૦ જુએ ‘રમા’માં રમાવું અક્રિ॰ ‘રમવું’તું ભાવે
૬૯૭
રમી સ્ત્રી॰ [.] ગંજીફાનાં પત્તાંની એક રમત
રમૂજ શ્રી॰ [ચ. મૂળ] મન ખુશ થાય તેવી – મજેદાર ગમ્મત(૨) મશ્કરી; વિનાદ. [−આવવી, પડવી]. દાર વિ૦ રમૂજવાળું.
-જી વિ॰ ગમતી; વિનેદી; મજેદાર રમેશ પું॰ [સં.] જુ રમાપતિ રમ્માલ પું॰[,]રમલથી વ્હેશ જેવાની આવડતવાળા – જેશી રમ્ય વિ॰ [સં.] રમણીય. તા સ્ત્રી, હ્ત્વ ન૦. –મ્યા સ્ત્રી૰ રાત્રિ (૨) મખ્યાતિના એક અવાંતર ભેદ રયણ(–ી, –ની) સ્ત્રી॰ [પ્રા. થળી (સં. રત્નની)] + રાત્રી રોં પું॰ જુઓ રકાર. –કાર પું॰ [સર॰ fĒ.] (૫.) (રામના)
[રવિસુતા
રકારના વિને કે જપ
રલી સ્ત્રી॰ (૫.) જીએ રળી
રવ પું॰ (કા.) તાન; ઉમંગ (૨) સ્ત્રી॰ ગરમી; ગરમીની અસર રવ પું॰ [ä.] અવાજ
રવઈ સ્ત્રી॰ [હૈ. વય; સર૦ મ.વી] નાના રવેચે રવવું અક્રિ॰ [ રડવડવું] આથવું;રખડવું. [વડી જવું, રવડી પડવું = રખડતા રહી જવું; નિષ્ફળતા મળવી; ઠેકાણું ન પડવું (નાકરી ઇ૦). રવડી મરવું=(નિરર્થક)રખડી રખડીને થાકી જવું. રવડાવવું સક્રિ॰ (પ્રેરક).]
વ(-૧)દ સ્ત્રી; ન॰ [સર૦ હિં. વૅના = જલદીથી આગળ નીકળવું] (કા.) હાડ; શરત
વરવ અ॰ [સર૦ મ.] રવરવે તેમ. ॰વું અક્રિ॰ ચચરવું (ર) અવાજ સાથે (જ્વાળાની જેમ) ગતિમાન દેખાવું, વાટ પું॰ રવરવવું તે. –વાવવું સક્રિ॰ ‘રવરવવું’નું પ્રેરક રવલીપંચક વિ૦ [રવલી (રેવતી નક્ષત્ર)+પંચક (તે નક્ષત્રમાં જન્મેલું)] દાધારંગું; ઘેલું (૨) ઉધમાતિયું; વતીપાતિયું રવવું અક્રિ॰ [સં. રવ ઉપરથી] અવાજ કરવા રવંતા પુંખ૦૧૦ [ī. રવૈવર્ત્ત] (‘પકડવું’ જોડે શ॰પ્ર૦માં) ચાલ્યું જવું, અગિયારા ગણવા તે
રવા વિ॰ [TM.] યોગ્ય; ઘટિત(૨)[ા.વ] ચાલુ; પ્રચલિત રવાજ પું॰ [જીએ રખાબ]એક તંતુવાદ્ય(૨)[Z,]જીએ રિવાજ રવાડા પું॰ [ા. રવ ઉપરથી] ખેાટી આદત; છંદ (૨) એક છંદ (?) રવાદાર વિ॰ [રવેશ + દાર] દાણાદાર
રવાદાર વિ૦ [[...] યોગ્ય તરીકે સ્વીકારનાર કબૂલ રાખનાર (૨) સંબંધી; હિતેષી, ૦ગી,−રી સ્ત્રી॰ તરફદારી (૨) સેપેલી ચીજમાંથી થોડું કાઢી લેવું તે; છૂપી દલાલી રવાનગી સ્ત્રી૦ [l.] જવું–રવાના થયું તે; વિદાયગીરી (૨) તે વખતે આપેલી ભેટ (૩) પરગામ રવાના કરવું – મેકલવું તે રવાના(–ને) અ॰ [f.] મેાકલેલું; વિદાય કરેલું. [−કરવું= મોકલવું (૨)વિદ્યાય કરવું.] –થવું – મેકલાવું (૨)જવું.]-નાચિઠ્ઠી સ્ત્રી॰ માલ બહાર લઈ જવાની પાવતી
રવાનુકારી વિ॰ [i.] અવાજના અનુકરણથી થતેા (શબ્દ) રવાને અ॰ જીએ રવાના [(૨) જીએ રખાય રવાબ પું॰ [સર૦ ૉ. રવ' = ચાલુ; પ્રચલિત] શિરસ્તા; ધારા રવાલ સ્ક્રી॰ [ા. રવાર; સર૦ હિં. રવાજ]ઘેાડા તથા બળદની (અમુક એકધારા વેગવાળી) એક પ્રકારની ચાલ (૨) [જુએ રવા] ઢાળકી પાડયા પછી રેજીમાં રહેલા ભૂકે. દાર વિ૦ રવાલમાં ચાલનાર; રવાલવાળું
|
રેવાશ સ્ત્રી [‘રવ' ઉપરથી ] (કા.) કારમી ચીસ ચિત્ર પું૦ [ä.] સૂર્ય(૨)રવિવાર, ૦કાંત પું॰ સૂર્યકાંત મણિ(તેના ઉપર સૂર્યનાં કિરણ પડતાં કેંદ્રિત થઈ નીચેની વસ્તુમાં આગ લાગે છે). કટ પું૦ (૫.) રિવિ રૂપી કાટ – કિલ્લા, જા, તનયા સ્ત્રી॰ (સં.) ચમુના નદી. દિન પું॰ રવિવાર, નંદ(॰ન) પું૦ (સં.)યમરાજ. ૦પાત પું॰ સૂર્યાસ્ત. ૰બિંબ ન૦ સૂર્યનું મંડળ. ૦મંડળ ન॰સૂર્યનું મંડળ કે એંખ.વાર પું॰ (સં.)અઠવાડિયાના એક દિવસ, વારું વિ॰ રવિવારે આવતું કે શરૂ થતું. વાસર પું॰ રવિવાર, ૦સુતા સ્રી॰ (સં.) જીએ રવિન્દ્ર