Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 576

પાણીછલું ]
વિ॰ પાણીથી ભરેલું (૨)ન૦ પાણીથી ભરેલું નાળિયેર (૩)[લા.] રુખસદ; બરતરફી. [—આપવું, –પરખાવવું=રજા આપવી; ખરતરફ કરવું. -મળવું = ખરતરફ થવું.] ૦છલું વિ॰ શરમિંદું; લજ્જાગ્રસ્ત (૨) પાણીચું; પાણીથી ભરેલું (૩) ન૦ નાળિયેર. [~આપવું = જુએ પાણીચું આપવું.] ઝૂલ સ્ત્રી॰ નાસ્તા કે ભાજન પછી પાણી પીધું તે, ઢાળ પું॰ નદીનું પાણી વહી જવાના ઢાળ; ‘વોટરશેડ’. દાર વિ॰ પાણીવાળું; તેજ. ૦૫શું વે પાણીના જેવી ગતિવાળું; ત્વરિત. પાકું વિ॰ પાણી ન પેસે એવી પાકી તજવીજવાળું; ‘વોટર-ટાઇટ’. ૦પાટલા પું જીએ ઠામપાટલા ૧. ૦પાચું વિ॰ જેમાં થોડું પાણી રહ્યું હોય તેવું; ગદગદું. પ્રૂફ વિ॰ જુએ પાણીપાકું. ફેર, બદલે પું॰ પાણી બદલવું – સ્થાનાંતર કરવું તે (તંદુરસ્તી સુધારવા). મઠું ન॰ (કા.) જેમાં પાણી થોડું ઓછું પડયું હોય એવું રાંધણું. માપક ન॰ પાણી માપવાનું યંત્ર; ‘વોટર-મિટર.' વેરા પું॰ પાણી પૂરું પાડવા પેટે લેવાતા વેરે. શેરડો પું પાણી જવા માટેની પાળ
પ૩૧
પાત પું॰[j.] પતન; પડવું તે. ૦૬ ન૦ પાપ (૨) વિ॰ પાડે એવું; પાડનારું, કી વે॰ પાપી. •કાચ્ચારણ ન॰ [પાતક+ઉચ્ચારણ] પાદરી આગળ પાપ કબુલવાની કૅથલિક ખ્રિસ્તી વિધિ; ‘કન્ફેશન’ પાતર સ્ત્રી [સર॰ દ્િ. પાતર,૪; સં. વાતત્ઝી પરથી ] ગણિકા; વેશ્યા [[સં. પાત્ર]+ભિક્ષાપાત્ર; પાતળ પાતર શ્રી॰ ખાટલામાં વાણની ચાર ચાર સેરની પાંતી (૨) ન૦ પાતરવાઢિયું ન॰ [સર૦ મ. પાતરવડી] પતરવેલિયું પાતરી સ્રી॰ [જીએ પાતરું]મગ, મઠ ૭૦નાં પાંદડાંતા ભૂકા (૨) પાંદડે બાંધેલું ફૂલનું પડીકું
પાતરું ન॰ [ä. પાત્ર=પત્ર] પાંદડું (ર) પતરવેલિયું (૨) એનું ભયું. [(હાથે) પાતરાં પાડવાં=જાતમહેનત કરવી. પાતરે પાણી પાવું = પજવવું; રિબાવવું.] [(૩) ન॰ ભિક્ષાપાત્ર પાતળ સ્ત્રી॰ [પ્રા. વત્તજી (સં. પત્ર)] પત્રાળું (૨) પીરસેલું ભાણું પાતળ પેઢું, ભાજી, -ળાઈ, -ળિયા જીએ ‘પાતળું’માં પાતળું વિ॰ [વે. વત્તō] જાડું કે ઘટ્ટ કે ભરાવાદાર નહિ એવું(૨) સૂકલું;શ; એકડિયું (જેમ કે, શરીર)(3)ઝીણું; બારીક.-ળપેઢું વિ॰[પાતળું+ પેટ]પાતળા પેટવાળું; ઘેાડું ખાનાર(૨)કુંદ વગરનું. ~ળભાજી સ્ત્રી॰ [F.] છૂટા પાણીવાળું શાક. –ળાઈ શ્રી પાતળાપણું. ળિયા પું॰ પાતળે પણ નીરોગી, દેખાવડો પુરુષ પાતંજલ વિ॰ [સં.] પતંજલિએ રચેલું; પતંજલિનું પાતા પું॰ [i.] રક્ષણહાર
[પાદાકુલક
તેમ કરીને કામ પાર પાડી આપે એવું (૩) છૂપી ખાતમી ગમે ત્યાંથી ખેાળી લાવનારું. -ળદેકી સ્ત્રી॰ ખટપટી શ્રી. રૂપાણી ન॰ પાતાળ ફેાડીને કાઢેલું પાણી; અખૂટ પાણી. યંત્ર ન॰ દવા પકવવાનું એક યંત્ર – યાજના, જેથી જમીન નીચેથી આંચ મળે. -ળિયું વિ॰ પાતાળ સુધીનું (૨)પાતાળનું, –ને લગતું પાતિક ન૦ + પાતક (૫.) પાતિત્રત્ય ન॰ [É.] પતિવ્રતાના ધર્મ; પતિવ્રતાપણું પાતી સ્ત્રી॰ [f.] પત્ર; ચિઠ્ઠી પાતું ન॰ [É. પત્ર, પ્રા. પત્ત] પાંદડું
પાતેલી સ્ત્રી॰ [તં. પાત્ર; મ.] પતેલી; તપેલી. –શું ન॰ તપેલું પાત્ર વિ॰ [É.] યોગ્ય; લાયક (સમાસમાં). દા, ત. દાનપાત્ર, વિશ્વાસપાત્ર (૨)ન૦વાસણ (૩)નદીના બે કાંઠા વચ્ચેના પટ – ભાગ (૪) નાટકમાં વેશ લેનાર (૫) કથા કે વાતમાં આવતી વ્યક્તિ (૬) અધિકારી, લાયક પુરુષ. તા ી યોગ્યતા; લાયકાત (ર) કથા ઇ૦ના પાત્રના ગુણ, વિધાન, સર્જન ન જુએ પાત્રાલેખન. –ત્રાપાત્ર વિ॰[+અપાત્ર]પાત્ર અને– અથવા અપાત્ર; ગ્યાયેાગ્યું. –ત્રાલેખન ન૦ [+ આલેખન] (કથાવાર્તા ઇ૦માં) પાત્રનું આલેખન; તે ચીતરવું કે રચવું તે પાથ ન॰ [સં.] પાણી
પાતાલ(−ળ) ન૦ [ä.] પુરાણાનુસાર પૃથ્વીની નીચે આવેલા સાત લેાકમાંના છેલ્લે; નાગલેાક (૨) પૃથ્વીનું બહુ ઊંડું તળ (૩)[લા.] અતિ ઊંડું કે છેક નીચું સ્થાન – જગા. [–ફેાઢવું= પૃથ્વીના પેટાળમાંથી પાણી કાઢવું (૨) મહામુશ્કેલ કામ કરવું. -માંથી વાત લાવવી=પામાં છૂપી વાત શેાધી કાઢવી. –માં પગ હોવા=અંદરખાનેથી બહુ કપટી અને પહેાંચેલ હોવું, –માં પેસાડવું=શરમથી સાવ ભેાંડું પાડી દેવું. ~માં પેસી જવું = ધરતીમાં સમાઈ જવું (૨) ખૂબ શરમાઈ જવું (૩) જાહેરમાંથી ખસી જવું.]~ળકુવા પું॰ અથાગ પાણીવાળા વા. ~ળજંત્રી વિ॰ ઊંડી મસલત – સલાહ કે યુક્તિવાળું (૨) ગમે
|
પાથરણુ(—ણું) ન॰ [પાથરવું' ઉપરથી] નીચે પાથરવા માટેનું જાડું મેઢું કપડું; શેતરંજી, જાજમ (૨) ખરખરો કરવા આવેલાં માટે પાથરેલું કપડું કે તેના પ્રસંગ, બેસણું. [પાથરણે જવું, એસવું = મરનારને ત્યાં શાક દર્શાવવા – બેસવા જવું.] પાથરવું સ૰ક્રિ॰ [ä. પ્રસ્તુ; ત્રા. પત્થર] ફેલાવવું (૨) બિછાવવું પાથરા પું[‘પાથરવું’ઉપરથી] કાપણી કરીને આડા નાખેલા પાક પાથેય ન॰ [i.] ભાતું [વાટ કરનારું (૨)[લા.] ડરપેાક પાદ ન॰ [‘પાદવું’ ઉપરથી] પાદવું તે; વાટ. ૦ણુ, ૰ણિયું વિ॰ પાદ પું॰ [ä.] પગ (૨) ચેાથેા ભાગ (૩) કવિતાની કડી; ચરણ (૪) ગ્રંથના ખંડ કે વિભાગ; જેમ કે, સમાધિપાદ (૫) પ્રકાશનું કિરણ (૬) ઝાડનું મૂળ. ત્રાણુ ન॰ પગરખું. ૦૫ ન૦ વૃક્ષ. ♦પીડ ન॰ ઊંચે આસને બેઠેલાને પગ મૂકવાની પાટલી. પૂરણ ન॰, ॰પૂર્તિ સ્રી॰ અધૂરો શ્લોક પૂરો કરી આપવા તે.
પ્રક્ષાલન ન૦ પગ પખાળવા તે
પાદણ, વૃણિયું જુઓ ‘પાદ’માં
[‘પાદ’માં પાદ ત્રાણુ, ૦૫, ૦પીડ, ૦પૂરણ, પૂર્તિ, પ્રક્ષાલન જુએ પાદર ન॰ વિ. પ૬; સં. પર્ પરથી ?] ભાગેાળ આગળનું મેદાન, હું વિ॰ પાદરે આવેલું
પાદરણ સ્ત્રી॰ જુએ ‘પાદરી'માં
|
[કે પાદરી સ્ત્રી પાદરી પું॰ [ો.] ખ્રિસ્તી ધર્માંપદેશક. –રણ સ્ત્રી પાદરીની પાદવું અક્રિ॰ [સં. ૧; સર૦ હિં. વાવના, મ. વાō] વાટ કરવી. [પાદી જવું, પડવું=બી જવું; ગભરાઈ જવું.] પાદશાહ પું [I.] બાદશાહ; સમ્રાટ. જાદી શ્રી પાદશાહની કુંવરી. જાદા પું॰ પાદશાહના કુંવર. —હી વિ૦ પાદશાહનું (૨) સ્ત્રી॰ પાદશાહનું રાજ્ય કે હમ્મત
પાદશાચ ન૦ [ä.] જુએ પાદપ્રક્ષાલન પાદાકુલક પું॰ [સં.] એક માત્રાવૃત્ત