Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 537

નિય]
૪૯૨
[નિર્વાસન
નિર્દય વિ. [i] ક્રૂર દયા વગરનું. છતા સ્ત્રી, ૦૫ણું નવ નિર્મનું સક્રિ. [સં. નિમ, પ્રા. ળિમે મ. નિમિળ, હિં, નિર્મના] નિર્દ ભ(–ભી) વિ. [સં.] દંભરા હેત. -ભતા, ભિતા સ્ત્રી નિર્માણ કરવું; રચવું; બનાવવું; ઘડવું (૨) નિયત કે નક્કી કરવું નિર્દશ વે સિં] દંશ – ડંખ વિનાનું
નિર્મળ,–ળું વિ૦ જુએ “નિર્મલ’ નિર્દોવા વિ[નિર+દા ફરીથી દાવો ન થાય તેવું નિર્મળી સ્ત્રી [‘નિર્મલ” ઉપરથી; સર૦ હિં. નિર્મી મ.] એક વનનિર્દિષ્ટ વિ. [i] બતાવેલું (૨) વર્ણવેલું (૩) આજ્ઞા અપાયેલું | સ્પતિ જેનાં બી મેલું પાણી સ્વચ્છ કરવામાં વપરાય છે (૪) નક્કી કરેલું
નિર્માક્ષિક વિ. [.] માખીઓ વિનાનું નિર્દેશ ! [.] આજ્ઞા (૨) ઉલેખ (૩) જ્ઞાનને જે વિભાગ નિર્માણ ન [ā] રચના; સર્જન (૨) નસીબ, નિયતિ
ભાષા દ્વારા દર્શાવવામાં આવે તેનું પ્રોપોઝિશન’ (ન્યા.). ૦૧ નવ | નિર્માતા j[સં.]નિર્માણ કરનાર; સર્જક, ફિલ્મ-ચિત્રપટ બનાવનાર નિર્દેશવું તે. ૦૫ત્ર ૫૦૦ સભામાં થવાના કામનો નિર્દેશ કરનારે નિર્માન(–ની) વિ. [સં.] અભિમાન વિનાનું, નમ્ર. -નિતા સ્ત્રીપત્ર; જેન્ડા પેપર'. વાક્ય ન આજ્ઞાવચન (૨) અમુક નિશ્ચય | નિર્માલ(ળ) સ્ત્રી; નવ દેવ ઉપરથી ઉતારેલી કે દેવને ચડેલી વસ્તુ કે નિર્ણય બતાવનારું વાક (ન્યા.). ૦૬ સક્રિટ નિર્દેશ કરે. (કુલ વગેરે).—લ્ય વિ. [‘નિર્માલ” ઉપરથી; અથવા નિર્ +માલ] [-શાવવું(પ્રેરક),-શાવું(કર્મણિ).]-શ્ય વિનિર્દેશ કરવા લાયક માલ–દમ વગરનું (૨)સ્ત્રી,ન [i.]જુએ નિર્માલ. –ત્યતા સ્ત્રી નિર્દોષ છુંસંગીતમાં એક અલંકાર [–ષત્વ, ૦૫ણું ન૦ | નિર્માવવું સક્રિ. “નિર્મવું' નું પ્રેરક : નિર્દોષ(–ષી) વિ. [સં.] નિરપરાધી; દોષ વિનાનું. –ષતા સ્ત્રી, | નિમવું અકિટ [‘નિર્મવું’ નું કર્મણિ] નિર્મિત -નક્કી થવું નિદ્ધ વિ. [સં.] રાગદ્વેષ, માનાપમાન ૪૦ ઇંદ્વોથી પરરહિત | નિર્મસ વિ. સં.] માંસ વગરનું; નિરામિષ [-તિ સ્ત્રી નિર્ધન(નિયું, –ની) વિ. સિં.] પૈસા વગરનું, ગરીબ
નિમિત વિ૦ .] નિર્માયેલું; રચાયેલું (૨) નક્કી થયેલું; નિયત નિર્ધાર પું, ૦ણ ન. [] નિશ્ચય; નિર્ણય. ૦ણવાચક વિ૦ નિર્મુક્ત વિ૦ [i.] મુક્ત; બંધનરહિત
[ગયેલું નિશ્ચયવાચક. ૦ણુ-સપ્તમી સ્ત્રી. નિશ્ચય બતાવવાના અર્થમાં | નિર્મુખ વિ. [ā] ખાધા વગર પાછું ગયેલું (૨) નિરાશ થઈ પાછું વપરાતી સાતમી વિભક્તિ (વ્યા.)
નિર્મલ –ળ) વિ. [i] મૂળ વગરનું (૨) નિર્વશ. -લન ન નિર્ધારવું સક્રિ. [૩. નિરવ ] નિરધારવું, નક્કી કરવું. [નિર્ધારા- નાશ; મૂળમાંથી ઉખેડી કાઢવું તે
[આકાશ વવું સક્રિ. (પ્રેરક), નિર્ધારાવું અક્રિ. (કર્મણિ)] નિર્મોક પું[] મુક્તિ (૨) સાપની કાંચળી (૩) બખ્તર (૪) નિર્ધારિત વિ. [સં.] નક્કી કરેલું નિરધારાયેલું
નિર્મોહ–હી) વિ. [ā] મેહ વગરનું. –હતા, –હિતા સ્ત્રી, નિર્ધમ વિ૦ [i] ધુમાડી વગરનું
--હ૫ણું, હીપણું નવ નિર્બલ(ળ) વિ. [ā] બળ વગરનું; દુર્બળ. ૦તા સ્ત્રી- નિર્માણ ન. [૪] પ્રયાણ; નીકળવું તે [(૨) કવાથ; કસ; સાર નિર્બધ વિ. [સં.] બંધ કે બંધન વગરનું (૨) અ૦ બંધન વગર નિયસ છું. [] વનસ્પતિમાંથી ગુંદર જેવો ઝરત રસ; ગુંદર (૩) પુંઠ આગ્રહ
નિર્લજજ વિ[.]લાજ વગરનું, અવિવેકી. તે સ્ત્રી૦, ૦૫ણુંન૦ નિબંધ વિ૦ [.] બાધ – હરકત કે વિન વિનાનું
નિર્લિપ્ત, નિલંપ[િi.]લેપાયા વગરનું અનાસક્ત.૦તા સ્ત્રી નિબ જ વિ. [સં.] બીજ વગરનું (૨) નિર્વિકપ (સમાધિ) નિર્લોભ(–ભી) વિ[.]લભ વગરનું, ૦૫ણું ન૦,ભિતા સ્ત્રી, નિર્બોધ વિ. [.] સમજબુદ્ધિ વિનાનું, અજ્ઞાન
નિર્વચન ન [] બોલવું તે (૨) વ્યાખ્યા; વિવેચન; ટીકા (૩) નિર્ભય વિ. [i] નીડર. ૯તા સ્ત્રી , છત્વ ન૦, ૦૫ણું ન૦ | વ્યુત્પત્તિ. –નીય વિ. નિર્વચનને પાત્ર; નિર્વાણ્ય નિર્ભર વિ૦ [i] ભરેલું (૨) પુષ્કળ (૩) આશ્રિત; અવલંબિત | નિર્વર્ય વે[. નિર્વ) વર્ણરહિત આધારવાળું
[અળતો નિર્વસ્ત્ર વિ૦ [ā] વસ્ત્ર વગરનું નિર્ભર્સના સ્ત્રી [.] તુચ્છકાર; તિરસ્કાર (૨) દમદાટી (૩) | નિર્વહણ ન [] અંત; સમાપ્તિ (૨) નિર્વાહ (૩) નાશ (૪) નિભાંગ, -ગિયું વિ૦, –ગણી, –ગિણી વિ. સ્ત્રી,-૦િ | [કા. શા.] નાટકમાંના પાંચ સંધિમાંને એક, જેમાં જુદે જુદે [i] અભાગી; કમનસીબ
ઠેકાણે વિકસાવેલા વસ્તુને અંતમાં સમાપ્તિ માટે એકત્રિત કરાય છે નિભન વિ. [.] ભાન વગરનું. છતા સ્ત્રી [.] ભાન ન હોવું તે | નિર્વશ(–શી) વિ. [૪] જેના વંશમાં કાઈ ન રહ્યું હોય તેવું નિભીંત,નિભીર વિ. [નિર્ +ભીત, ભી] નીડર; ભી નહિ એવું | નિઃસંતાન. [જવું = વંશમાં કોઈ ન રહેવું.] નિર્ભેળ વિ. [નિર+ભેળ; સર૦ મ.] ભેગ વગરનું; ચાખું; સાફ | નિક વિ૦ [] મંછું; ચૂપ નિર્ભ છવું સક્રિટ સિર૦ બા. fણમ] + જુએ નિભ્રંછવું નિર્વાચન ન [હિં.] ચૂંટણી નિર્જ છા સ્ત્રી [સરવ પ્રા. ળિમઝviI] જુઓ નિર્ભર્સના નિર્વાચ્ય વિ૦ [ā] નિર્વચન કરવા યોગ્ય નિબ્રાંત વિ. [૩] ભ્રાંતિ વગરનું
નિવટ વિ. [.] વાટ –પગરવટ વિનાનું નિર્મત વિ૦ [ā] મતમતાંતર-રહિત
નિર્વાણ ન. [] મક્ષ; અંતિમ શાંતિ -શૂન્ય (૨) આખર; નિર્મસૂરતા સ્ત્રી [સં.] મત્સર કે ઈ અસૂયાને અભાવ અંત; મરણ (૩) વિ. શુન્ય; શાંત (૪) અંત કે અસ્ત પામેલું નિર્મનું વિ૦ [નિર્મ ન] મન - મમતા વિનાનું
(૫) અ. નિશ્ચલ; ચક્કસ; અવશ્ય નિર્મમ વિ. [ā] મમત વિનાનું; વિરક્ત. છતા સ્ત્રી
નિર્વાતન્યુ વિ. [ä.] વાયુ કે પવન વિનાનું નિર્મર્યાદ વિ. [સં.] મર્યાદા વિનાનું; અમર્યાદ; બેહદ નિર્ધારસી વિ૦ વારસ વિનાનું, નિર્વશ નિર્મલ(ળ) વિ. [ā] સ્વર૭; પવિત્ર. ૯તા સ્ત્રી
નિવસન ન [.] વધ (૨) ઘર કે ગામ છોડી જવું તે (૨) દેશ