Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 536

નિરાવવું]
૪૯૧
[નિત
નિરાવવું સક્રિ, નિરવું અતિ “નીરનું પ્રેરક ને કર્મણિ | હોય તેવી લક્ષણા (કા. શા.) નિરાશ વિ૦ કિં.] નાઉમેદ; આશાભંગ. શા સ્ત્રી નાઉમેદી. | નિરૂપક વિ૦ કિં.] નિરૂપનારું (૨) પુંઠ નિરૂપણ કરનાર -શાવાદ ૫૦ “પેસિમિઝમ'; આશાવાદથી ઊલટું તે. –શાવાદી નિરૂપણ ન [સં.] બરાબર વર્ણવવું – રજૂ કરવું તેનું વર્ણન (૨) ૫૦ (૨) વિ. નિરાશાવાદવાળું કે તેમાં માનનાર
અવલોકન; વિવેચન
[નિરૂપા (કર્મણિ)] નિરાશી વિ. [સં.] આશાર હેત; અનાસક્ત
નિરૂપવું સક્રિ. [સં. નિ] નિરૂપણ કરવું. [નિરૂપાવવું (પ્રેરક). નિરાશ્રય–વી) વિ. [4] નરાધાર. –વતા સ્ત્રી, –થીપણું ન નિરૂપિત ૦ [.] જેનું નિરૂપણ થયું હોય તેવું નિરૂપાયેલું . નિરાશ્રિત વિ. [૬] નિરાધાર. ૦૫ણું નવ
નિરૂપ્ય વિ. [i] નિરૂપવા યોગ્ય વા નિરૂપી શકાય તેવું નિરાસ પં. [સં.] જુઓ નિરસન
નિરોધ પું[.] રેકાણ, નિગ્રહ, ૦ક, ધી વિ૦ રોકનારું નિરાસક્ત વિ. [સં.] આસક્તિ વગરનું
નિરપ પું[] સંદેશ નિરાહાર(–રી) વિ. [સં.] ભૂખ્યું; ઉપવાસી
નિર્ઝતિ સ્ત્રી સં.] વિનાશ; ખુવારી; મરણ [ નિર્ગમન નિરાળું વિ૦ [. Tળરારા (. નિરા) =એકત્ર સ્થિતિ ન કર- | નિર્ગત વિ૦ [ā] બહાર નીકળેલું. -તિ શ્રી. બહાર જવું તે;
નારું. સર૦ હિં. નિરામ. નિર/a]] જુદં ન્યારું; અલગ નિર્ગમ ૫૦, ન નવ [i] બહાર જવું તે (૨) દેશ બહાર જવું નિરાંત (ત, સ્ત્રી, કુરઃ (૨) સુખ; જંપ (૩) શાંતિ; સલામતી. | તે; “એમેશન” (૩) દરવાજે (૪) ગુજારવું-ગાળવું તે [Fથવી, વળવી =નચિંત થવું]. –તે અ૦ આરામથી (૨) ઉતાવળ | નિર્ગમવું સક્રિ. [. નિમ્] ગાળવું; ગુજારવું (૨) બહાર કાઢવું કે દેડધામ કર્યા વગર (૩) સુખચેનથી
(૩) મટાડવું (૪) અક્રિટ બહાર જવું નિરિચછ વિ[4.] ઈરછા રહિત (૨) (નેકામ; લાભની ઈચ્છા વિનાનું | નિર્ગવી વિ૦ કિં. નિર્વ] ગર્વ વિનાનું; નમ્ર નિરિંદ્રિય વિ૦ કિં.] ઇદ્રિય વગરનું (૨) પ્રમાણ વગરનું નિર્ગળવું અક્રિ. [જુઓ નીગળવું] ટપકવું નિરીક્ષક છું. [.] નિરીક્ષણ કરનાર માણસ (૨) (શાળા) | નિર્ગધ વિ. સં.] ગંધ વગરનું; ગંધ ન આવે એવું ઈસ્પેકટર. –ણ ન અવલોકન
નિર્ગુણ(–ણી) વિ. [સં] ગુણ વગરનું (૨) કૃતધ્રી. –ણતા સ્ત્રી, નિરીક્ષવું સક્રિ. [સં. નિરીક્ષ] અવલેકવું
–ણત્વ ન. –ણિયું વિ૦ કૃતધી. –ણે પાસના સ્ત્રી [+ઉપનિરીક્ષા સ્ત્રી [i] અવલોકન
[પ્રેરક | સના] નિર્ગુણ નિરાકારની ઉપાસના નિરીક્ષાવું અ૦ ૦િ, વિવું સત્ર ક્રિટ ‘નિરીક્ષનું કર્મપણ ને નિગૃહ–હી) વિ. [i] ઘરબાર વિનાનું નિરીખવું સક્રેટ [1. ગિરિવર્ણ] +નિરીક્ષવું; નીરખવું નિÁ થ વિ૦ [.] ગ્રંથિ – બંધનમાંથી મુક્ત (૨) ગરીબ (૩) નિરીશ્વર—રી) ૦ [4] ઈશ્વર વગરનું (૨) ઈશ્વર નથી એમ ! અસહાય; એકલું (૪) પં. બંધનમુક્ત સાધુ; ક્ષપણક
માનનારું. -રવાદ પુ. ઈશ્વર નથી એ મત. –રવાદી વિ૦ | નિટ કું. [સં.] કઈ કર કે અંકુશ વિનાનું – ખુલ્લું બજાર (૨) નિરીશ્વરવાદને લગતું (૨) પુર નિરીશ્વરવાદમાં માનનાર માણસ વિ૦ (૫) ઉદાર; છૂટા હાથે આપે એવું નિરીહ વિ. [સં.] ઈહા – આશા કે ઈરછા વગરનું
નિર્ધાત ૫૦ [4] પવનનું તોફાન (૨) નાશ (૩) વીજળીના કડાકે. નિરુક્ત ન [.] એક વેદાંગ; બુલપત્તિશાસ્ત્ર. –ક્તિ સ્ત્રી વ્યુત્પત્તિ | ૦ક વિ૦ નાશક. –તી વિ૦ નાશક; નિર્ધાતક નિત્તર વિ૦ [] જવાબ વગરનું (૨) વાદ કે ચર્ચામાં સામે | નિર્વાણ(ત્રણ) વિ. નિં.] કૂર. –ણુપણું ન જવાબ ન આપી શકનાર; ચૂપ થઈ ગયેલું
નિર્દોષ છું. [4] અવાજ (૨) મોટો દવાને નિરુત્સવ વિ. [સં.] ઉત્સવ વગરનું
નિર્જન વિ. [i] ઉજજડ, એકાંત. ૦તા સ્ત્રી નિરુત્સાહ પુ. ઉત્સાહને અભાવ; નાઉમેદી (૨) વિર સિં] | નિર્જર ૫૦ [સં.] દેવ (૨) વિ૦ જરા – ઘડપણ વિનાનું ઉત્સાહ વગરનું. (–હીરાપણું ન૦.-હિત,-હી વિ. નિરુત્સાહ. | નિર્જરા સ્ત્રી (જૈન) તપ – તે વડે પાપ ક્ષીણ કરવું તે -હિતા સ્ત્રી નિરુત્સાહીપણું
નિર્જલ(–) વિ. [4] પાણી વગરનું. –ળવું સક્રિ. પાણી નિરુદ્ધ વિ૦ [ā] રેકેવું (૨) કેદ કરેલું
ઉડાડી મૂકવું; “ડિહાઇડ્રેટ’ (૨. વિ.). –ળિત વિ૦ (૨. વિ) નિરુદ્દેશ વિ. [i.] ઉદ્દેશ વિનાનું; નિપ્રોજન
ડેહાઈડ્રેટેડ'.-લા(–ળા) એકાદશી, –ળા અગિયારશન્સ) નિરુદ્યમ પુંછ ઉદ્યમને અભાવ (૨) વિ૦ [.] ઉદ્યમ વગરનું; સ્ત્રી જેઠ સુદ અગિયારશ
આળસુ –મી વિ. નિમ. -મિતા સ્ત્રી, –મીપણું ન. | નિર્જીવ વિ૦ [i] જીવ વગરનું; અચેતન (૨) નિર્બળ (૩) નકામું નિરોદ્યોગ વિ. [i] (૨) પું, -ગી વિ૦ જુઓ નિધમ,-મી | નજીવું. ૦તા સ્ત્રી, ૦૫ણું નવ નિરુપદ્રવ ૫૦ ઉપદ્રવને અભાવ (૨) વિ. [ā] ઉપદ્રવ વગરનું | નિઝર ૫૦; ન૦ કિં.] ઝરે (૨) ધોધ. ૦વું અક્રિ. ઝરવું; ઝરે | (૩) ઉપદ્રવ ન કરે તેવું; શાંત. –વી વેનિરુપદ્રવ. -વીપણું ન નિર્ઝરી,-રિણી સ્ત્રી [i] નદી નિરુપમ વિ. [4] અનુપમ; અદ્વિતીય [સ્ત્રી, ૦૫ણું ન | નિર્ણય ૫૦ [.] નિશ્ચય (૨) ફેંસલો. ૦કારક વિ. નિર્ણાયક. નિરુપયોગી વિ. [. નિરુપણો] ઉપગ વિનાનું નકામું. ગિતા -વાત્મક વિ૦ નિર્ણયવાળું; નક્કી; નિશ્ચયાત્મક નિરુપાધિક વિ. [સં.] (ગુણધર્મ ઈ0) ઉપાધિ રહિત
નિર્ણવું સક્રિ. [સં. નિર્ગત્ પરથી] (૫) નિર્ણય કરે નિરુપાય છે. [i] ઉપાય વગરનું; લાચાર
નિર્ણાયક વિ૦ [.] નિર્ણય કરનાર કે લાવનાર. ૦મત ન૦;યું, નિરૂઢ વિ૦ [ā] રૂઢ; પ્રસિદ્ધ; પ્રચલિત. ૦લક્ષણ સ્ત્રી પ્ર-| બે બાજુ સરખા મત થતાં અપાતો વધુ મત; “કાસ્ટિંગ વોટ' જનની અપેક્ષા વિના માત્ર રૂઢિથી જ જ્યાં બીજો અર્થ લેવાતો | નિત વિ. [.] નક્કી કરેલું
[ફૂટ