Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 47

અકલકલ ]
અકલકલ વિ॰ [É.] અકળ કળાવાળું અકલ(-ળ)કલા(−ળા) સ્રી॰ અગમ્ય લીલા; માચા અકલમઠું વિ॰ [અકલ [બ.] મ∞ + ત્રા. મટō] કમ-અકલ અકલમંદ વિ॰ જુએ ‘અકલ’ (સૌ૦)માં અકલલકરિયું વિ॰ જુએ ‘અકલ’ સ્ત્રીમાં અકલંક વિ॰ [É.] નિષ્કલંક, દોષ-એબ રહિત
અકલંકી વિ॰ અકલંક; કલંક વિનાનું (‘અવતાર' સાથે વપરાય છે – ‘કલ્કિ’ અર્થમાં)
[બેહ્દાપણું
અકલા(-ળા) સ્ત્રી॰ [i.] કલાના અભાવ (ર) ખરાબ કળા; અકલિ(—ળિ)ત વિ॰ ન કળેલું –ન કલ્પેલું અકલી વિ॰ [hl.] જુએ ‘અકલ’ સ્ત્રીમાં
અકપ વિ॰ [i.] જુએ અકલ્પ્ય (૨) નિરંકુશ (૩) અયેાગ્ય અકલ્પનીય વિ૦ [ä.] કલ્પી ન શકાય તેવું; અકળ અકહિપત વિ॰ [É.] કલ્પિત નહિ તેવું; સાચું (૨) એચતું; અણધાર્યું ; નહિ કપેલું
અકલ્પ્ય વિ॰ [í.] ન કલ્પી શકાય એવું અકલ્મષ વિ॰ [í.] કલ્મષ વગરનું; નિષ્પાપ અકલ્યાણુ ન॰ [સં.] અશુભ; ભૂંડું
કવિતા , ~~ ન॰ અકાવ્ય; ખરાબ કે કાવ્યગુણ વિનાની કવિતા કે કવિત્વ
અકસ પું॰ [મ. મક઼] દ્વેષ; ખાર. ૦ખાર વિ॰ [[.] ખારીલું અકસર અ॰ [.] ધણુંખરું; ઘણું કરીને; પ્રાયઃ અકસીર વિ૦ [મ. વીર –કીમિયા] આબાદ; રામબાણ (ર) સ્ર॰ તેવી દવા; કીમિયા
અકસ્માત્ અ॰ [ä.] અચાનક; એકાએક
અકસ્માત પું॰ [સં. મમાત્] અણધારી ઘટના; હેાનારત અકળ વિ॰ એ ‘અકલ’. કળા સ્ર॰ જુઓ અકલકલા અકળવિકળ વિ॰ જીએ આકળવિકળ; ખાવરું અકળા ॰ જુએ એકલા
અકળાટ પું॰ જુઓ અકળામણ
અકળામણ સ્ત્રી અકળાવાની અસર; અમઝણ (૨) કંટાળે કે ચીડ. [(કાઈની ઉપર) અકળામણ કાઢવી – રાષ કે ક્રોધ કાઢવા; ક્રોધમાં બેલવું કે મારવું, –આવવી = અકળાવું. ] અકળાવવું સ૦ ક્રિ॰ ‘અકળાવું'નું પ્રેરક અકળાવું અ॰ ક્રિ॰ [f. મા] અઝાવું; ગભરાવું (૨) કંટાળવું (૩) ચિડાવું; છંછેડાવું
અકળિત વિ॰ નુએ અકલિત [નિષ્કંટક કંટક વિ॰ [i.] કાંટો – આડખીલી કે વચ્ચે વિન્ન વિનાનું; *પિત વિ॰ [સં.] સ્થિર
|
અકાક વિ॰ [સં. મ+5+ મળ] સુખદુઃખથી પર અકાજ વિ૦ [તં.મ+ર્થે = કાજ] નકામું (૨) લાચાર (૩) ન૦ અકાર્ય; ખોટું કામ (:) કાર્યના અભાવ [ મજબૂત અકાટચ વિ॰ [ સર૦ fË.] ન કાપી કે તેાડી શકાય એવું; અકાતર વિ॰ [É.] ખાયલું નહિ તેવું; હિંમતવાળું (૨) ગભરાયા વિનાનું; સ્વસ્થ [ મંદિર અકાદમી સ્રી॰ [.] વિદ્યા કે વિદ્વાનોના મંડળનું ધામ; વિદ્યાઅકાબ ન૦ [મ. ઙાન] ગરુડ પક્ષી
ર
[ અકુંઠ(—ôિત)
અકાખર પું॰[. માવિત્ –‘અકબર'નું ખ॰૧૦ ] પ્રતિષ્ઠિત – મેટો માણસ (૨) હોદ્દેદાર; અમલદાર
અકામ ન॰ [સં. મ+ કામ ] ન કરવા જેવું – ખરાબ કામ અકામ(—મી) વિ॰ [ä.] કામવાસના, કામના કે વાસના વિનાનું અકામત સ્રી [મ. મિત] નમાજમાં ‘અલ્લાહા-અકબર' કહેવું – પાકારવું તે
અકાય વિ॰ [i.] શરીર વિનાનું
અકાર અ॰ [ત્ત. મા] અકારણ; કેાગટ (૫.) અકાર પું॰ [ä.] જુએ ‘અ’માં [વ્યર્થ અકારજ ન॰ [f.અન્નાયે] અકાર્ય; ખાટું કામ (૨) અ૦ મેગટ; અકારણ વિ॰ [F.] જુએ નિષ્કારણ [નકામું થવું. ] અકારત(—થ) અ॰ [સં. માર્ય] વ્યર્થ; નિષ્ફળ. [—જવું = અકારાદિ, અકારાંત વિ॰ [સં.] જુએ ‘અ' [H.]માં અકારું' વિ॰ [ત્ત. અhRh ?; પ્રા. મh = અરુચિ ] અપ્રિય; અળખામણું. [પાડવું =અકારું લાગે એમ કરવું (૨) જો હું કે ભેાં પાડવું.] [ઉદારતા અકાર્પણ્ય ન [સં.] કૃપતા, દીનતા કે કંજૂસાઈ ના અભાવ; અકાર્ય વિ॰ [É.] ન કરવા જેવું (૨) ન॰ ખાટું’ કામ અકાલ(−ળ) વિ॰ [સં.] કવખતનું (૨) પું॰ અયોગ્ય સમય; કવખત (૩) દુકાળ (૪) કાલાતીત–પરમાત્મા, ૦૪ વિ॰ [Í.] અકાળે જન્મેલું – ઉત્પન્ન થયેલું. ॰મૃત્યુ ન॰ અકાળે થતું મરણ, વૃદ્ધ વિ॰ અકાળે વૃદ્ધ-ધરડું થયેલું. વૃષ્ટિ સા અકાળે થતા વરસાદ; માવઠું. ~લિક, લીન વિ॰ [i.] વખતનું. —લીનતા સ્ત્રી॰ અકાલીન હેાવું તે (૨) કાલવિપર્યાસ; ‘ઍનૅકૅનિઝમ' [અનુયાયી અકાલી પું॰ [ત્ત. મા] શીખ ધર્મનો એક ફાંટા કે તેના અકાલીન,તા જુએ ‘અકાલ’માં અકાવ્ય ન॰ [ä.] અકવિતા; કાવ્યરસના અભાવ અકાળ, ૦૪, મૃત્યુ, વૃદ્ધ, વૃષ્ટિ જુએ ‘અકાલ’(સં.)માં અકાંઢ વિ॰[ë.] આકસ્મિક; એચિંતું (ર) કાંડ – પેરાઈ વગરનું અકિંચન વિ॰ [ä.] નિષ્કિંચન; સાવ ગરીબ કિંચિત્કર વિ॰ [i.] નિર્માલ્ય; નિષ્ફળ; કેાગટ અકીક પું॰ [મ.] એક જાતને લીસેા, ચળકતા પથ્થર. -ક્રિયા પું॰ અકીકની વસ્તુએ બનાવનારા
અકીદા પું, –દત સ્ત્રી॰ [z.] યકીન; શ્રદ્ધા; વિશ્વાસ અકીર્તિ(—ત્તિ) સ્ત્રી॰ [í.] અપયશ. ૦કર વિ॰ [ä.] અપયશ અપાવે એવું
અકુટિલ વિ॰ [Ç.] કુટિલ નહિ એવું; નિખાલસ અકુંતાભય વિ॰ [[.] કાઈ પણ તરફના ભય વિનાનું; નિભૅય અકુદરતી વિ॰ [Ç.] કુદરતી નહિ એવું; કૃત્રિમ (ર) દૈવી; અલૈાકિક
અકુલ વિ॰[ë.] જુઓ અકુલીન (૨) પું૦ (સં.) શિવ અકુલાંગના સ્રી॰ [l.] કુલાંગના નહિ એવી – કન્નત સ્ત્રી અકુલીન વિ॰ [Ç.] નીચા કુળનું; કુળહીન. છતા સ્ત્રી, ૦૫ણું ન॰ [અશુભ; ભૂંડું. છતા સ્ત્રી | અકુશલ(−ળ) વિ॰ [F.] કુશળ નહિ એવું (૨) ન૦ અનિષ્ટ; અકુંડ(–āત) વિ॰ [8.] પાછું ન પડે તેવું; કાર્યસાધક;