Page Text
________________
જૂના ગુજરાતી સાહિત્યમાં ઊતરેલા તથા ખેાલીમાં ચાલતા તમામ રાખ્ખો સંઘરવા પ્રયત્ન કરવા છે. ખાલીના શબ્દો સંઘરવા માટે, ગુજરાતના ખેલીવાર જુદા જુદા પ્રદેશ પડે છે ત્યાંના માણસાના સહકાર ઉપરાંત, તે તે પ્રદેશમાં ખાસ માસ મેાકલી ખરાખર તપાસ કરીને શબ્દો એકઠા કરવાને ઇરાદે છે. વળી જુદાં જુદાં વિજ્ઞાનાની અને ઉદ્યોગની રિભાષા પણ મેળવી રશકાય તેટલી મેળવીને આપવી છે. તથા સાંપ્રદાયિક અને કામી સાહિત્યમાં વપરાતા શબ્દો પણ એકડા કરવાની ધારણા છે. શબ્દોની વ્યુત્પત્તિ શકચ હોય તેટલી – વચગાળાનાં પ્રાકૃત તથા અપભ્રંશ રૂપે મળી શકે ત્યાં તે સાથે — આપવી છે.
કાશની આ નવી આવૃત્તિ છેવટે પૂરી કરીને જનતા આગળ રજૂ કરી રશકીએ છીએ, તેથી અનેક રીતે આનંદ અને કૃતકૃત્યતા અનુભવાય છે. સૌને ખબર છે કે, આ આવૃત્તિ માટે ગુજરાતને પાંચ છ વરસેાથી રાહ જોવી પડી છે. તે માટે અમે ક્ષમા ચાહીએ છીએ. એટલું જ કહેવાનું કે, કેવળ લાચારીને લીધે જ આમ થયું છે. તે લાચારીમાંથી ખનતી ત્વરાએ છૂટી જઈ નિર્વિદ્યે કાશ તૈયાર કરી આપી શકાયા, તે આનંદની વાત છે.
ોડણીકાશની પ્રવૃત્તિની શરૂઆત હિંઠ-સ્વરાજની લડત સાથે અને, કહો કે, તેના જ એક શિક્ષણી અંગ તરીકે થઈ. અને ત્યાર પછી તેની ઉત્તરોત્તર સુધારાતી વધારાતી આવૃત્તિએ નીકળતી ગઈ; અને તે પણ એ લડતના મહત્ત્વના તબક્કાની સાથેાસાય બહાર પડી, એવા સંજોગેા જોવા મળે છે. પૂર્વની આવૃત્તિનાં નિવેદનો પણ સંઘરવામાં આવ્યાં છે; તે પરથી જણાશે કે, પહેલી આવૃત્તિનું કામ ઈ. સ. ૧૯૨૮ની ખારડાલીની લડતના વાતાવરણમાં ચાલતું હતું. તે આવૃત્તિ વરસની અંદર જ પૂરી થઈ ગઈ. ખીજી આવૃત્તિનું કામ ઈ.સ. ૧૯૩૦-૨ની લડત દરમિયાન જ થયું. એ કામ પણ પૂર્ણસ્વરાજનું જ એક કામ છે એવી સમજ ન હેાત, તા . તે એવા યુદ્ધકાળમાં ન થઈ શકત. એ આવૃત્તિ પણ ધાર્યા કરતાં વહેલી પૂરી થઈ, અને ત્રીજી આવૃત્તિ કરવાની થઈ. તે તૈયાર થઈ બહાર પડચા બાદ પાછું સ્વરાજનું યુદ્ધ શરૂ થયું. અને ત્યાં સુધીમાં તે આવૃત્તિ પણ પૂરી થવા આવી. તેથી ચેાથી આ આવૃત્તિ
Jain Education International
૩૩
૪
[ચેાથી આવૃત્તિ-ઈ. સ. ૧૯૪૯]
શબ્દના અર્થાના ઐતિહાસિક વિકાસક્રમ, અર્થે તથા પ્રયાગની સ્પષ્ટતાની દૃષ્ટિએ આવશ્યક જણાય ત્યાં અવતરણેા સાથે, આપી શકાય તેટલા આપ્વા છે. અને તેટલાં સ્થાનાએ પર્યાય શબ્દો પણ નોંધવાના વિચાર છે. ગુજરાતના વિદ્વાના, શિક્ષકા તથા ભાષાપ્રેમીઓની સાહાચ્ચ જેટલી વધારે મળે તેટલે। આ કાશ સારા થાય એ સ્પષ્ટ છે. એવા સહકાર અને મદદ અમને મળશે જ એ આશા સાથે ગુજરાત આગળ અમારી માગણી અમે રજૂ કરીએ છીએ ... ... ...
તા. ૧૨-૬-’૩૭
મગનભાઈ પ્રભુદાસ દેસાઈ
છપાવવાનું હાથ પર લેવું જોઈએ એમ વિચારતા હતા, ત્યાં ૧૯૪૨ ના દિવસે ખેડા અને સેવકાને તે કામમાંથી તે વખત પૂરા હાથ લઈ લેવા પડશેઃ નવજીવન પ્રેસ સરકારે કખજે કર્યું; સેવકાને પકડી પકડીને જેલમાં બેસાડયા. એ છેવટની સુલતાની આંધી ૧૯૪૫ ખાદ રામવી શરૂ થઈ, ને ખીજી બાજીથી દેશનું સ્વરાજ-યુદ્ધ પણ નવા પાટા પર ચડવું. પૂ॰ ગાંધીજી બહાર આવ્યા; ખીન્ન દેશનેતાએ બહાર આવ્યા; અને જાત જાતની વિષ્ટિએ અને વાટાઘાટા રારૂ થઈ. ટૂંકમાં, સેવકગણ પાછે! પુનઃશ્ર્વ :િ ોમ્ કરી શકે એમ થયું.
આમ પરિસ્થિતિ પલટાતાં તરત, કાશની નવી આવૃત્તિનું કામ ૧૯૪૬ થી અટકેલું ત્યાંથી આગળ ચલાવવામાં આવ્યું. નવજીવન પ્રેસ પણ પાછું મળ્યું. પણ કાગળનનેયમન-ધારા આવ્યેા હતા. વડી સરકારની પરવાનગી વગર પ્રેસ પણ ફરી ચાલી ન શકે અને કાંઈ છાપી પણ ન શકાય, એવા ધારા લાગુ થયા હતા. છતાં ભાષાના કોશ જેવા નિર્દોષ પુસ્તકને તેા કેવી રીતે રોકી શકાય ? એટલે આ માટે સરકારી પરવાનગી મળી શકી. અને એમ ૧૯૪૬માં કાશના છાપકામના ગણેશ બેસાડી શકાય એવા સંજોગેા મળી રહ્યા, અને ૧૯૪૭થી તેનું કામ ચલાવી શકાયું.
એટલે સુધી આવતાં તે સ્વરાજ-જન્મની યાતનાના કાળ રારૂ થયા. પાકિસ્તાન, હુલ્લડા, હડતાલા, તંગી, અંકુશા, ઇત્યાદિ અનેક મુસીબતેામાં છાપકામ ચલાવવાનું હતું. છેવટે એ બધું ત્રણ વરસે સાંગે પાંગ
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016105 |
| Book Title | Sarth Gujarati Jodni Kosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publisher | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 950 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |