Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 346

ચાક્તિ]
વાકય–વાત. ——ક્તિ સ્રી॰ [ +સં. ૩fTM] પ્રિય લાગે તેવું કથન ચાટૂડી સ્ત્રી॰ નાના ચાટવા (ર) કાંટામાં નંગ બેસાડવાનું ઘર(૩) કાનના મેલ કાઢવાનું એાર
૩૦૧
ચાટ્ હું વિ॰ [‘ચાકુ’ ઉપરથી] દાઢડાહ્યું; ચબાવલું (ર) [‘ચાટવું’ ઉપરથી] ચાણિયું (૩) લાંચિયું (સર૦ મ. દૂ) ચાટે પું॰ [‘ચાટવું’ ઉપરથી] ચાટ; ચાટણું ચાહું ન૦ ચામડું; ડાઘ; ચકામું [કાળજી(૨) (કા.) સ્પર્ધા, ચડસ ચાઢ શ્રી [સર॰મ. ચાડ, હૈ. વાર્ = ઇચ્છા] ચીવટ; ચાનક; ચાઢખું ન॰ [‘ચાડી' પરથી ? સં. ચારă ?] જાસૂસ; બાતમીદાર; ચાડીકા (૨) રખવાળ; પગી
|
ચાઢસરી સ્ત્રી॰ (કા.) તંબૂ બાંધવાની ખંટી ચાઢિયું વિ॰ [જુએ ચાડી] ચાડી ખાનારું, –યણ વિ॰ શ્રી. “યેા પું॰ સુકલકડી માણસ (૨) પંખી, વાંદરા વગેરેને બિવરાવવા માટે કરેલા માસ જેવા આકાર (૩) ગામ-શેરીના નારા માણસ(૪)નિંદાપાત્ર માણસનું પૂતળું(પ)વિ॰પું॰(ચાડિયું’) | ચાડી સ્ત્રી[સર॰ન્મ. ચહાડ, ચાડો; વા. ચાડિ; ઢે. ચાઢ = માયાવી] એકની વાત બીજાને કહી દેવી તે. [—કરવી, –ખાવી] (ર) [જુએ ચાડું] જેમાં ગેળા મુકાય છે એ ગોફણના ભાગ. કા પું [તું. ચાર્વા ? ](કા.)[લૂંટારા કે બહારવિટયાની ટોળીમાં] શત્રુની ચાકી કરતા માણસ. ૰ખાર વિ॰ ચાડિયું; ચાડી ખાવાની આદતવાળું, ચુગલ્લી [સર॰ મેં. વાડીનુાહી; તા. વાટિવ્રુક્ષØિ] ચાડી; ચુગલી. [−કરવી, ખાવી] [ ચડસીલું ચાડીલું વિ॰ [જુએ ચાડ] (કા.) ચાડ રાખનારું; ખબરદાર (૨) ચાહું ન॰ [વે. વ] ગોફણની ચાડી (૨) ખાડાવાળું દીવા મૂકવાનું ચેાકડું (૩) માં; ડાચું (તુચ્છકારમાં) (૪) ખામડું ચાણકય પું॰ [i.] (સં.) અર્થશાસ્ત્રના પ્રસિદ્ધ લેખક – કૌટિલ્ય ચાણુાક્ષ વિ॰ [Ā.] ચતુર; ચાલાક; પહેાંચેલ ચાણુ ર પું॰ [i.] (સં.) કંસના દરબારનેા મહુ
|
ચાતક પું॰; ન॰ [i.] એક પંખી (તેને વિષે એમ કહેવાય છે કે તે વરસાદનાં ટીપાં જ પીને રહે છે) [[લા.]ચાવટ; દાઢડહાપણ ચાતરમ ન॰ (સુ.) પંચાયત; લવાદી (ર) લવાદાના ચુકાદા (૩) ચાતરવું સક્રિ॰ [સં. શ્વેતુ-ચાતથતિ = ભડકાવી ભગાડી મૂકવું] ચુપચાપ સરકાવી લેવું (ર) પાવરાવવું (૩) ખસેડવું ચાતરી સ્રી॰ [વે. પત= ત્રાક; મેં. ચાત] ત્રાક (રેંટિયાની) ચાતુર વિ॰ [સં.] ચતુર. –રી સ્ત્રી॰ [i.] ચતુરાઈ [જીવનપદ્ધતિ ચાતુરાશ્રમ્ય ન॰ [સં.] ચતુરા શ્રમ – ચાર આશ્રમે, કે તે મુજબની ચાતુર્માસ પુંખ॰૧૦ જીએ ચતુર્માસ. [−કરવા = એક ઠેકાણે ચેામાસાના ચારમાસ રહેવું (સંન્યાસીએ) (૨) ચેામાસામાં એક ટાણાનું વ્રત કરવું.]—સું ન॰ ચતુર્માસ; ચામાસું. ~સ્ય ન॰ [ä.] દર ચેાથે મહેને – કારતક, ફાગણ અને અષાડ માસની શરૂઆતમાં – કરવાના એક યજ્ઞ
|
ચાતુર્ય ન॰ [ä.] ચાતુરી; ચતુરાઈ
ચાતુર્ય ન॰ [i.] ચાર વર્ણ – બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય અને શૂદ્ર (૨) ચારે વર્ણના ધર્મ કે તે પ્રમાણેની સમાજવ્યવસ્થા ચાતુëદ વિ॰ [i.] ચાર વેદો કે જ્ઞાનશાખાવાળું, –ને લગતું. –દી વિ॰ ચાર વેદ જાણનારું [કકડો ચાત્ર ન॰ [સં.]યજ્ઞના અગ્નિ પ્રગટાવતાં વપરાતા ખેરના લાકડાના
ચાત્કાલ પું॰ [સં.] હવનના કુંડ (૨) દર્ભ ચાથી સ્ત્રી॰ મલમવાળી પી
[ચાબખા
ચાદર સ્ત્રી॰ [I.] ઓછાડ (જેમ કે, ઓઢવાની, પથારીની, મડદા કે કફનની.) [—આઢવી = ચાદર શરીર (માથે) એછાડવી (૨) દેવાળું કાઢવું. આઢાવી = ચાદરથી ઢાંકવું (૨) મહંતના ગુજર્યાં પછી તેમના વારસને ગાદીએ સ્થાપવા (૩) પાયમાલ કરવું; દેવાળું કઢાવવું.] ૦પાટ પું॰ ચાદરા કરવા લાયક કપડાના તાકા. -રું ન॰ ચાદરથી મેટું અને રંગેલું પાથરણું કે એછાડ ચાદાની (ચા') સ્ત્રી॰ જુએ ‘ચા’માં
ચાનક સ્ત્રી [સં. બાળવય, પ્રા. ચાળવળ પરથી ; સર૦ મ. નુ, ચાનૂ] કાળજી(૨) ચેતવણી (૩) જાગૃતે; ચાલાકી. [—આપવી = ચેતવવું. “આવવી, લાગવી = ચેતવું; કાળજી રાખતા થવું. –રાખવી = ચેતતા રહેવું (ર) કાળજી રાખવી.]
ચાનકી સ્ત્રી॰ [‘ચાંદ' ઉપરથી ] નાના રેટલેા કે ભાખરી ચાનકું ન॰ જુએ ચાનકી (૨) નાનું કરું
ચાનસ ન॰ [. ચાન્ત; સર૦ હિઁ.] પત્તાંની એક રમત. [—તૂટવું = એ રમતમાં જોઈતું પાનું નીકળી આવતાં દાવ લાગવે. –તાઢવું તેવેા દાવ ખેલવેા.] [ કુલપતિ ચાન્સેલર પું॰ [૬] યુનિવર્સિટીના (વિધિપૂર્વક ગણાતા) અધ્યક્ષ; ચાપ ન॰ [ä.] ધનુષ્ય (૨) [ગ.]‘આર્ક ઑફ એ સર્યું લ’; વર્તુલ – ખંડ. દીવા પું॰ એક પ્રકારના વીજળીના દીવા, ‘આર્ક-લૅમ્પ’ (4. la.)
ચાપ(-પા)ચીપ સ્ક્રી॰ [સર॰ મૈં. ચાચોવ; ચાપ (મ. રાવળ)= ચાંપવું + ચીપવું] ટાપટીપ (૨) ચીકણાઈ, દેોઢડહાપણ. પિયું વિ॰ ચાપચીપ કરવાવાળું
ચાપટ સ્ત્રી॰ [સર॰ મ.,સં. વેટ] લપડાક; તમાચેા (૨) અ૦ [‘ચપટ’ ઉપરથી] પલાંઠી વાળીને (બેસવું) [ પીળા રંગનું) ચાપટિયું ન॰ [‘ચપટ’ ઉપરથી] એક જાતનું ચપટું નંગ (બહુધા ચાપડો પું॰ [સર॰ મ. ચવડા, વાળે; હિં. ચાના, ચાવડ] સજજડ રાખે એવા બંધ – પટા (૨) [‘ચપટ’ ઉપરથી ] કણકના બે લૂઆને ભેગા કરી એક બનાવેલે લૂએ (૩) ગોળ નાંહે પણ ચપટા પત્તા પર વીંટેલા દ્વાર (પતંગના) ચાપણિયું [જુએ ચપણિયું] રામપાતર ચાપડીયા પું॰ જુઓ ‘ચાપ’માં ચાપલ ન॰ [સં.] ચાપલ્ય
do
[તે; ચખાવલાપણું ચાપલૂસી સ્ત્રી॰ [ા.] ખુશામત (૨) ચીપી ચીપીને ખેલવું ચાપલ્ય ન॰ [i.] ચપળતા (૨) સાહસ; અવિચારી કામ ચાપવું ન॰ ચાખું; હાથ કે પગના આંગળીઓવાળા ભાગ (૨) કાનની બૂટ (૩) કાનનું એક ઘરેણું ચાપાચાપ, “પિયું જુએ ‘ચાપચીપ’માં
ચાપાણી (ચા’) ન૦ બ॰૧૦ જુએ ‘ચા’માં [ ઍન્ગલ' (ગ.) ચાપીય વિ॰ [ä.] ધનુષાકાર; ગોળાકાર. કાણુ પું૦ ‘સ્પેરિકલ ચાપુ ન॰ ચપ્પુ; ચા કુ
ચાડું, ચાખ્યું (ચ.) ન૦ પગનું ચાપવું
ચામ(–જી)ક પું॰ સ્રી॰ [જીએ ચાબુક] પાતળી દોરીના કારડો ચાબખા પું॰ [ા. ચાવુર્જા ઉપરથી] કારડા (૨)[લા.]અસરકારકમાર્મિક વચન. [ચાબખા મારવા=માર્મિક વેણ કહેવાં.]