Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 153

ઉદામ]
૧૦૮
[ઉદ્ધત
ઉદામ વિ+જુઓ ઉદ્દામ
ન ઉગમ થ – ઊંચે જવું તે (૨) બહાર નીકળવું દેખાય ઉદાર વિ૦ [i] દેલું સખી દિલતું; દાનશીલ ત્યાગીલ (૨) . એવું થવું તે
[સામવેદનું ગાન ખુલા મનનું; નિખાલસ; સરળ (૩) મેટું; ભવ્ય; વિસ્તૃત (૪) | ઉધતા સિં] સામવેદની ઋચાઓ ગાનાર બ્રાહ્મણ, --ન ન૦ ઉમદા; સંદર; ઉદાત્ત. ૦ચરિત વિંટે ઉદાર ચરિત્રવાળું. ચિત્ત | ઉધમી વિ૦ [.] ઊંચે જતું (૨) બહાર નીકળતું વિ૦ ઉદાર – નિખાલસ ચિત્તવાળું. છતા સ્ત્રી૦. ૦ધી વિ. ઉદાર ઉતાર ૫૦ કિં.] ઉચ્ચાર, બેલ; શબ્દ. [–કા = ઉચ્ચારવું; બુદ્ધિવાળું. ૦૫ણું ન. ૦મતવાદ ૫૦ સ્થિતિચુસ્ત ન રહેતાં બોલવું (ભાવ કે લાગણી સાથે)]. ૦ચિહન ન લાગણી ભર્યો નવા સુધારા માટે મન ખુલ્લું રાખવાને વાદ; “લિબરલિઝમ'. | ઉગાર સૂચવતું !' આવું ચિહન ૦મતવાદી વિ૦ (૨) પુંઠ ઉદારમતવાદમાં માનનાર. રાત્મા | ઉત વિ[૩] મોટેથી ગાયેલું (૨)૫૦ સંગીતમાં એક અલંકાર. વિ. ઉદાર આત્માવાળું; ઉદારચરિત
-તિ સ્ત્રી, મોટેથી ગાવું તે (૨) ઉદગીથ; સામગાન (૩) આર્યા ઉદાય ન૦+ખટાટો૫; ખાલી ભપકે
છંદનો એક પ્રકાર. –થવુંસામવેદની ઋચાઓ ગાવી તે (૨) ઉદાવજતું [.] ૫૦ પેટને એક રેગ; ગોળ
સામવેદને બીજો ભાગ (૩) ઓમકાર ઉદાહરણ ન. [૪. કર્ન + માવ૨] પૃથ્વી પરનું પાણીનું પડ | ઉગ્રીવ વિ. સં.] ઊંચી ડોકવાળું; ઉત્કંઠ (મહાસાગરને પાણીને ભાગ)
ઉદ્દઘાટન ન. સિં] ખોલવું તે; કંચીથી ઉઘાડવું તે (૨) સ્પષ્ટ ઉદાવર્ત પું. [ā] જુઓ ઉઠાવજ
કરવું –સમજાવવું તે (૩) ઉઘાડવાનું સાધન (કુંચી વગેરે) (૪) ઉદાસ વિ૦ [4] નિરપેક્ષ; તટસ્થ, બેફિકર (૨) વૈરાગી; વિષય રેટ. ક્રિયા, વિધિ સ્ત્રી પહેલ પ્રથમ કાંઈ ઉઘાડવાની ક્રિયાતરફ અપ્રીતિવાળું (૩) રે. ૩યુસ = દુઃખ; સંતાપ ] ગમગીન; | વિધિ. સમારંભ તે વિધિને અંગે ઉત્સવ ખિન્ન. -સી વિ. ઉદાસ (૩) પુંઠ ઉદાસી પંથને સાધુ (૩) સ્ત્રી | ઉદ્દઘાટિત વિ૦ [i] ઉઘાડેલું; ખોલેલું (૨) સ્પષ્ટ કરેલું (૩) પું ઉદાસપણું; ઉદાસીનતા.–સીન વિ[i.]ઉદાસ; રસ ન ધરાવનારું;
અન કિક ઉદાસ રસ ન ધરાવનારું, 1 સંગીતમાં એક અલંકાર તટસ્થ. –સીનતા સ્ત્રી, –સીનપણું ન૦. –સી પંથ પું૦ | ઉદ્ઘ વિ[સં.] નીરસ બૂમ પાડી ગાનાર શીખધ સાધુઓને એક પંથ
ઉ ષ પં. [i] ઘાટ; પિકાર (૨) ઢંઢેરે (૩)શોરબકેર, ઘંઘાટ ઉદાહરણ ન. [4] દાખલો; દષ્ટાંત. [ આપવું, દેવું = દાખલો | (૪) લોકમાં વાત ચાલવી તે. ૦ણ ન૦, ૦ણ સ્ત્રી. ઉલ્લેષ રજા કરે, કહે કે ટાંકવો. –લેવું = ધડો લેવ; દાખલા પરથી | થ –કરે તે [(૩) ભયંકર. તા,-હાઈ સ્ત્રી ઉ દંડપણું શીખવું, સમજવું (૨) દાખલા તરીકે ધરવું, કહેવું
ઉદ્દઢ વિ. [4] ઉગામેલા દંડવાળું (૨) ઉદ્વત; સામે થતું; નિરંકુશ ઉદાહત વિ૦ [i] કહેવાયેલું (૨) નામ દઈને બેલાયેલું (૩) | ઉદ્દામ વિ૦ [] અંકુશકે બંધન વિનાનું (૨) સ્વછંદી; ઉછુંખલ દષ્ટાંતરૂપે અપાયેલું [પ્રકાશવંતુ (૫) બોલેલું (૬) જન્મેલું (૩) ઉગ્ર; જહાલ. ૦૫ક્ષ j૦ જહાલ પક્ષ ઉદિત વિ. [સં.] ઊગેલું (૨) ખીલેલું (૩) જાગ્રત (૪) ચળકતું; ઉદ્દાલ પું. [સં.] રાતા ઘઉં (૨) કેદરા ઉદીક્ષણ તાલ ૫૦ કિં.] વિલંબિત ત્રિતાલ
ઉદાલક પું[.] (સં.) એક ઋષિનું નામ ઉદીચી સ્ત્રી [4.] ઉત્તર દિશા. વન વિ૦ ઉત્તર તરફનું. – | ઉદ્દાંત વિ. [સં.] નરમ; ગરીબ (૨) ઉત્સાહવાળું [ઇચ્છેલું વિ૦ ઉત્તર દિશામાં આવેલું (૨) ૫૦ (સં.) ઉત્તર ગુજરાતમાં ઉદ્દિષ્ટ વિ. [સં] બતાવેલું (૨) ઉદ્દેશાયેલું; સંધાયેલું (૩) ધારેલું સરસ્વતી નદીની ઉત્તરે અને પશ્ચિમે આવેલો પ્રદેશ
ઉદ્દીપક વિ૦ [i] ઉદ્દીપન કરનારું; ઉત્તેજિત કરનારું, ઉદીયમાન વિ. સં.] ઊગતું; ઉદિત થતું
ઉદ્દીપન ન૦, –ના સ્ત્રી. [4] સળગાવવું - પ્રજવલિત કરવું તે ઉદુંબર ૫૦ [4] જુઓ ઉદંબર (૨) બ્રાહ્મણોની એક જાત (૩) | (૨) ઉશ્કેરણી (૩) ઉત્તેજના (૪) ઉદ્દીપન વિભાવ. વિભાવ પં. એશી રતીનું એક વજન
રસનું ઉદીપન કરનાર વિભાવ (કા. શા.) ઉદે ૫૦ + જુઓ ઉદય [ઉદયાત, ઉદયવાળી (તિથિ) ઉદ્દીપિત વિ. [સં.] ઉદ્દીપ્ત કરેલું ઉદેતી વિ૦ સ્ત્રી જે તિથિમાં સૂર્ય ઉદય થતો હોય તેવી | ઉદ્દીપ્ત વિ. [ā] સળગાવેલું – પ્રજ્વલિત કરેલું (૨) ઉત્તેજિત ઉદેસાલમ ન [મ. ૩ટુટીવ ?] એક ઔષધિ
થયેલું; ઉશ્કેરાયેલું. પ્તિ સ્ત્રી, ઉદીપ્તતા; ઉત્તેજના, ઉશ્કેરાટ ઉદે ઉદે શપ્ર. [સં. ૩૫ ૩૨,સર૦ મ., fહં] ઉદય, ઉદય ઉદ્દેશ j૦ [.] હેતુ; ધારણા; ઇરાદે (૨) ઉલ્લેખ; નામ દઈ હે, જય હે, જય હે, એ ઉદગાર
બતાવવું – કહેવું તે (૩) ઉદાહરણ (૪) પ્રશ્ન – વિચાર; તપાસ; ઉ૬ [.] એક સંસ્કૃત ઉત્સર્ગ. સ્થાન, કક્ષા, મંત્ર ઈ૦ માં “ઊંચે શોધન (૫) [ન્યા.] ચર્ચવા કે સમજાવવાના પક્ષ કે વાદનું સ્વરૂપ કે ઉપર' અથવા અમુકમાંથી “અલગ” કે “બહાર', એવો અર્થ -કથન. ૦૭ વિ. ઉદ્દેશ બતાવતું; ઉદાહરણરૂપ (૨) ૫૦ ઉદાબતાવે છે. ઉદા. ઉદગમ; ઉદ્ભવ; ઉદગ્રીવ (૨) “નઠારું કે ખેટું હરણ (૩) ઉપદેશક (૪) [..] પ્રશ્ન. ૦૧ ન૦ ઉદ્દેશવું તે. વાદ એવા અર્થમાં નામ પૂર્વે. ઉદા. ઉન્માર્ગ
S૦ કુદરતમાં બધું હેતુપૂર્વક રચાયેલું છે એ મત ટેલિજી '. ઉકત વિ. [સં.] ઉપર ગયેલું; ચડેલું (૨) બહાર નીકળેલું (૩) | ઉદ્દેશવું સક્રિ[ફં.૩રા નામ દઈને- અનુલક્ષીને બોલવું-કહેવું ઊગેલું (૪) ઊંચું. -તિ સ્ત્રીઊંચે જવું – ચડવું તે (૨) બહાર | ઉદ્દેશ્ય વિ[4] ઉદ્દેશવા – વિચારવા ગ્ય; લક્ષ્ય (૨) ન૦ (વ્યા.) નીકળવું – ઊગવું તે
જેને ઉદ્દેશીને કંઈ કહેવાયું હોય તે કર્તા પક્ષ (૩) હેતુ; પ્રજન. હમ પં. [સં.1 ઊંચે જવું – ચડવું તે (૨) ગવું –બહાર નીકળવું | ૦વર્ધક ન ઉદ્દેશ્યના અર્થમાં વધારો કરનાર શબ્દ કે શબ્દસમૂહ તે; ઉત્પત્તિ (૩) ઉત્પત્તિસ્થાન, ઊગમ (૪) ફણગે; પી. વન | ઉદ્ધત વિ. [સં.] ઉર્ફે ખલ (૨) સામે થાય -ન માને એવું