Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 140

કાત(-તે)રા ]
ઇકત(—તે)રા વિ॰ પું૦ ૭૧ના; ૭૧મા (ર) પું॰ (સં.) વિ. સં. ૧૮૭૧ના દુકાળ
ઇકાતર વિ॰ [સં. ક્ષિતિ] ૭૧; એકોતેર, [ —કુળ તરવાં= બધા વડવાઓના ઉદ્ધાર થયે.] –રા જીએ શકાતરા ઇક્કડ સ્ત્રી [સં. અટ, પ્ર.] એક વનસ્પતિ ઇક્ષુ, * સ્ત્રી [સં.] શેરડી, કાંઢ પું॰ શેરડીના સાંઠા (૨) તેની પેરાઈ. ૦૪ વિ॰ શેરડીમાંથી નીપજતું (ગોળ, ખાંડ ઇ૦). દંડ પું॰ શેરડીના સાંઠા, પાક પું॰ ગોળ, યંત્ર ન૦ શેરડી પીલવાનું યંત્ર; કોલું. ૦૨સ પું॰ શેરડીના રસ, શર્કરા સ્ત્રી॰ સાકર. સાર પું॰ ગાળ
ઇક્ષ્વાકુ પું॰ [ä.] (સં.) સૂર્યવંશને આદિ રાન્ન
ઇખલાક પું॰ [Ā.] વિનય; સભ્યતા
ઇખલાસ પું॰ [મ.] સંપ; દોસ્તી; એખલાસ ઇખ્તિલાત પું॰ [મ.] મૈત્રી; સ્નેહ ઈખ્તિલાક પું॰ [મ.] વિરોધ; જુદાઈ, દ્વેષ મુખ્તસાર પું॰ [ત્ર. કૃતિસાર] સંક્ષેપ; સાર ખેંચાવું અ॰ ॰િ, –વવું સક્રિ॰ ‘ઈંચવું’નું અનુક્રમે કર્મણિ ને પ્રેરક [પ્રવાહ (૨) અભિષેકપાત્ર ઈચ્છનધારા સ્ત્રી॰ [ä. અવિચ્છિન્ન-ધારા] અતૂટ ધારા; ચાલુ ઇચ્છનીય વિ॰ [ઇચ્છવું + અનીય] ઇચ્છવા જેવું; ઇષ્ટ; એબ્ય ઇચ્છવું સક્રિ॰ [સં. વ-ઇ ] ઇચ્છા કરવી (૨) આશા રાખવી (૩)[તું. ', પ્રા. ફઇ] મેળવવા આશા રાખવી; માગવું ઇચ્છા સ્ત્રી [સં.] મરજી; રુચિ; ખુશી (ર) ઉમે; આશા; અભિલાષા (૩) કામના; વાસના. [—માં આવવું – ઇચ્છા થવી; ગમવું; પસંદ પડવું,] ચાર પું॰ સ્વેચ્છાચાર. ચારી વિ૦ સ્વેચ્છાચારી. નુરૂપ વિ॰ મરજી પ્રમાણેનું. નુસાર અ॰ મરજી મુજબ, નુસારી વિ॰ ઇચ્છા પ્રમાણેનું. ન્યાય શું માગ્યામનપસંદ ન્યાય. ૦પુરઃસર, ॰પૂર્વક અ॰ ઇચ્છા મુજબ (૨) જાણી જોઈ ને; ઇરાદાપૂર્વક. ફુલ(−ળ) ન૦ ઇચ્છા પ્રમાણે મળવું – થવું તે (૨) [ગ.] ત્રિરાશિમાં ઇચ્છિત ચેાથું પદ; હિસાબનો જવાબ. બલ(—ળ) ન૦ ઇચ્છાની શક્તિ; મને ખળ, સંકલ્પબળ. ભેદી સ્ત્રી॰ સખત જુલાબની એક ઔષધિ. ભેાજન ન૦ ભાવતું ભાજન, મરણી વિ॰ ઇચ્છાનુસાર મરવાની શક્તિવાળું.૰વર પું૦ જાતે પસંદ કરેલા વર. ૦વાચકવિ૦ ઇચ્છા દર્શાવનારું. વ્યાપાર પું॰ ઇચ્છાનો વ્યાપાર; ઇચ્છાનું કાર્ય. શક્તિ સ્રી॰ ઇચ્છાખલ; સંકલ્પબળ. –ચ્છાંક પું॰ ઇષ્ટરાશિ; ત્રિરાશિનું ત્રીજું પદ (ગ.). -ચ્છિત વિ॰ ઇચ્છેલું. -કુ(ક) વિ॰ ઇચ્છાવાળે ઈજન ૮૦ [મ, ફ્રન] નાતરું; આમંત્રણ
|
ઇજનેર પું॰[. ઇન્તિનિર]બાંધકામ ઇત્યાદિની યોજના કરનાર આદમી (૨) યંત્રવિદ્યા જાણનાર આદમી. –રી વિ॰ ઇજનેરને -ઇજનેરના કામને લગતું (૨) ઇજનેરી કામ કે વિદ્યા ઇજમાલી વિ॰ [Ā.] સહિયારું; સંયુક્ત (માલકીનું) ઇજલાસ સ્ત્રી॰ [મ.]જલસા; સભા; બેઠક. નિશાન પું॰ [[.] સભ્ય (૨) નવા તથા એ દરજ્જાના પુસ્ત્રોને માટે મ!નાર્થે વપરાતા શબ્દ
ઇજત શ્રી॰ [Ā.] પરવાનગી; રજા ઇજાફત સ્ત્રી॰ [ચ.] વધારો; ઉમેરા (૨) સમાસ(૩) છઠ્ઠી વિભક્તિ
૯૫
(૪) જોડી દેવું તે; ખાલસા કરવું તે. ગામ ન॰ ઇનામી ગાંમ કે વતન. ૦ખાતું ન॰ ભેટ નજરાણાંને લગતું ખાતું [મૅન્ટ) ઇન્તફે પું[5.]વધારા; વૃદ્ધિ(૨)ચડતી.(જેમ કે, પગારમાં; ‘ઇન્દુિઇજાર સ્ત્રી [મ.]સુરવાળ; લેંઘી. બંધ પું॰ ઇજારનું નાડું; કમરપટો ઇજારદાર પું॰;રી શ્રી॰ [ū.] જુએ ‘ઇજારો’માં ઇારબંધ પું॰ જુએ ‘ઇજાર’માં
ઇજારવું અક્રિ॰ દુઃખ, સંતાપ કરવા; દુઃખી થવું ઇજારાપદ્ધતિ, ઇજારાશાહી જુએ ‘છારા’માં
[ ધૃતર
ઇજારા પું [મ.] ઠરાવેલી શરત પ્રમાણે કોઈ હક્કના એકહથ્થુ ભાગવટો; ઠંકા, એવા પટો; કરાર કે ઠરાવ (ર) સનંદી હક. —આપવા =એકહથ્થુ ભોગવટો નક્કી કરીને હક સેાંપવે. –રાખવા, લેવા =એવે હક મેળવવા, ખરીદવેા, કરી લેવેા.] –રદાર વિ॰ ઇજારા ધરાવનાર. –રદારી સ્ત્રી॰ ઇજારદારનું કામ; ઇન્તરદારપણું, –રાપતિ સ્ત્રી ઇન્તરે આપવાની કે ઇન્તરો આપીને કાર્યવ્યવસ્થા કરવાની પદ્ધતિ. –રાશાહી સ્ત્રી॰ ઇજારાપદ્ધતિનું વર્ચસ્વ જેમાં હોય તેવી અર્થવ્યવસ્થા
ઇજિપ્ત પું॰ (સં.) આફ્રિકાના એક દેશ – મિસર. —શિયન વિ॰ [.] તે દેશનું કે તેને લગતું
ઇજ્જત સ્ત્રી[Ā.] આબરૂ. (ર) સ્ત્રીનું શિયળ. [—આપવી, કરવી =માન આપવું; આબરૂ વધારવી. –જવી, –ના કાંકરા થવા, -લેવી = જુએ ‘આબરૂ જવી, . . . .’ .' વગેરે.].૰(—તે)આસાર, દાર વિ॰ આખદાર; પ્રતિષ્ઠિત ઇજ્યા સ્ત્રી [સં.] યજ્ઞ (૨) પૂજા
ઇઝરાયલ વિ॰ [[]] યહૂદી લેાકેાને લગતું (૨) પું॰ (સં.) ચહૂદી લોકોના એક મૂળ પુરુષ કે તેમના દેશ ઇઝહાર પું॰ [મ.] જાહેર રીતે રજૂ કરેલી હકીકત; જાહેરનામું; ‘ડેક્લેરેશન’ (૨) જુબાની. નવીસ પું॰ ઇઝહાર લખનાર ઇટાલિક પું॰ [...] ત્રાંસા મરેડના અંગ્રેજી અક્ષરનું બીજું કે ટાઈપ ઇટાલિયન સ્ત્રી॰ [.] ઇટાલીની ભાષા (૨) પું॰ તેના વતની ઇટાલી પું॰ [.] (સં.) યુરોપના એક દેશ
ઇટ્ટા(-ઠ્ઠા)શ્રી કડ્ડી; અક્કા. (–કરવી, થવી જુએ ‘અક્કા’માં) ઇઠ્ઠો(–ચો)તેર વિ॰ [ä ક્ષક્ષક્ષતિ, પ્રા. મઢુત્તરિ] ૭૮; જુએ અઠ્ઠો(-યો)તેર
ઇડચારશી(—સી) વિ[સં. બટારીતિ, પ્રા. મટ્ટાસીરૂ]૮૮; અઢયાશી ઇરિયા વિ॰ પું॰ ઈડરના (૨)[લા.] ઘણા મજબૂત – જીતવા મુશ્કેલ (ગઢ). [—ગઢ જીતવા=ન થઈ શકે એવું પરાક્રમ કરવું (૨) (કટાક્ષમાં) મેટી ધાડ મારવી]
ઇઢા સ્ત્રી[સં.] યોગશાસ્ત્ર અનુસાર પ્રાણવાયુની ત્રણ નાડીઓમાંની શરીરની જમણી બાજુની નાડી (ઇંડા, પિંગલા અને સુષુમ્હા) ઇતકાદ પું [મ. તત્કાā] શ્રદ્ધા; વિશ્વાસ ઇતબાર પું[મ.]વિશ્વાસ.[~કરવા,—રાખવે જુએ‘અવિશ્વાસ’ માં]—રી વિ॰ભરોસા લાયક; પ્રમાણિક
ઋતમામ વિ॰ [Ā.] તમામ; પૂરેપૂરું (ર) પું॰ સરંામ; રસાલા ઇતર સ૦ (૨) વિ॰ [સં.] અન્ય; બીજું (૩) ફાલતુ; ભિન્ન (૪) ક્ષુલ્લક, ત: અ॰ બીજેથી; જુદી રીતે. ન્ત્ર અ॰ અન્યત્ર; બીજે ઠેકાણે. વાચન ન૦ અભ્યાસક્રમ ઉપરાંતનું – બહારનું ફાલતુ કે પાઠપુસ્તક ઉપરાંતનું – વાચન