Gujarati Sahitya Kosh Part 01

SR No.: 016103
Original Sutra Author: N/A
Author: Jayant Kothari, Jayant Gadit, Chandrakant Sheth, Raman Soni
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad
Publication Year: 1989
Total Pages: 534
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 17 MB

Page 74

૬ કડીનું પંચતીર્થનું ચૈત્યવંદન” (મુ.), ૧૩૬ કડીનું પાર્વજિનેન્દ્ર સંદર્ભ: પ્રાકારૂપરંપરા.
[કી.જો.] યૌવનવિલાસાદિવર્ણન-રસ્તવન’ (લે.ઈ.૧૮મી સદી અનુ.), ૨૨ કડીની ‘હિતોપદેશ-સમય’ (લે.સં.૧૮મી સદી અનુ.), ‘જકડીસંગ્રહ’ કમલશેખર(વાચક)-૧ ઈ.૧૬મી સદી ઉત્તરાધી : અચલગચ્છના (લે.સં.૧૭મી સદી અનુ) અને ૧૭ કડીની ‘મિજિન-ભાસ” એ જૈન સાધુ. ધર્મમૂર્તિની પરંપરામાં લાભશેખરના શિષ્ય. કવિ ઈ. કતિઓ મળે છે. આ કમલવિય કયા છે તે નિશ્ચિત થઈ શકે ૧૫૪૪થી ઈ.૧૫૯૨ દરમ્યાન હયાત હોવાની માહિતી મળે છે. તેમ નથી.
એમની, મુખ્યત્વે દુહા-ચોપાઈ અને પ્રસંગોપાત્ત વરતું છંદના કૃતિ : ચૈતસંગ્રહ : ૩.
બંધમાં રચાયેલી ૬ સર્ગ અને ૭૫૯ કડીની ‘પ્રદ્યુમ્નકુમારસંદર્ભ : ૧. મુગૃહસૂચી; ૨.લીંહસૂચી; ૩.હજૈજ્ઞાસૂચિ: ૧.ચ.શે.] ચોપાઈ' (ર.ઈ.૧૫૭૦/સં.૧૬૨૬, કારતક સુદ ૧૩; મુ) કૃષ્ણ
રુકિમણીના પુત્ર પ્રદ્ય ગ્નકુમારની સાહસ-પરાક્રમ પૂર્ણ કથા જૈનકમલવિઝ-૧ (ઈ.૧૬મી સદી ઉત્તરાર્ધ – ઈ.૧૭મી સદી પૂર્વાધા: પરંપરા મુજબ વર્ણવે છે. બહુધા કવિ સધારુના હિંદી ‘પ્રદ્ય સ્ન-ચરિત’તપગચ્છના જૈન સાધુ. હીરવિજયસૂરિની પરંપરામાં વિજ્યસેનસૂરિ ના અનુવાદરૂપ આ કૃતિના પ્રસંગોલેખનમાં જે થોડાં ફેરફારો વિજયદેવસૂરિના શિષ. એમનું ૭ ઢાળ અને આશરે ૮૫ કડીનું અને ઉમેરણો જોવા મળે છે તેમાં નિષષ્ટિશલાકાપુરુષ’નું અનુસરણ દુહા-દેશીબદ્ધ રીમંધરસ્વામીવિજ્ઞપ્તિ-સ્તવન સીમંધરજિન-લેખ” જણાય છે. કવિએ આ ઉપરાંત ફાગ અને અઢયાની ૨૩ કડીમાં (ર.ઈ.૧૬ર૧ સં.૧૯૮૨, આસો વદ ૩૦, ગુરુવાર; મુ.) પત્રના ધર્મમૂતિની ટૂંકી ચરિત્રરેખા આપીને એમના રાંયમધર્મનો મહિમા રૂપમાં આત્મનિદાપૂર્વક સીમંધરસ્વામી પ્રત્યેની પ્રેમભક્તિ પ્રગટ કરતા “ધર્મમૂતિગુરુ-ફાગ” (મુ.) તથા ૬૬ કડીની ‘નવતત્ત્વ-ચોપાઈ’ કરે છે અને અલંકારોના વિનિયોગથી ધ્યાન ખેંચે છે. આ કવિને (ર.ઈ.૧૫૫૩/સં. ૧૬૦૯, આસો – ૩; મુ.)ની રચના કરી છે. નામે આ ઉપરાંત 'દંડક-સ્તવન' (ર.ઈ.૧૫૭૫), સ્વોપન્ન સંસ્કૃત કૃતિ : ૧. પ્રદ્યુમ્નકુમાર ચોપાઈ, સં. મહેન્દ્ર બા. શાહ, વૃત્તિ સાથેની ૨૫/૨૬ કડીની ‘વિજયસેનસૂરિ-સઝાય” (૨.ઈ.૧૬૨૪), ઈ. ૧૯૭૮ (સં.). [] ૨. પ્રાફાગુસંગ્રહ (+સં.). આશરે ૯૭ કડીનું “સીમંધરસ્વામીવિજ્ઞપ્તિ-સ્તવન” (સંભવત: સંદર્ભ : જૈનૂકવિઓ:૩(૧).
ચિ.શે.] ૨.ઈ.૧૬૨૬ સં.૧૬૮૨, ચૈત્ર સુદ ૫, બુધવાર), ૨૫ કડીનું ‘સીમંધરજિન-તવન', ૮ કડીની “અંજનાસતી-સઝાય’ અને ૯ દલસંયમ (ઉપાધ્યાય) [ઈ.૧૫મી સદી ઉત્તરાર્ધ – ઈ.૧૬મી સદી કડીની ‘ગણધર-સઝાય” એ કૃતિઓ નોંધાયેલી મળે છે. આમાંથી પૂર્વાર્ધ : બૃહત્ ખરતરગચ્છના જૈન સાધુ. જિનસાગરસૂરિની ‘દંડક-સ્તવન સમયદૃષ્ટિએ વિચારતાં અન્ય કોઈ કમલવિયની પરંપરામાં જિનહર્ષસૂરિના શિષ્ય. ઈ.૧૪૬૮થી ઈ.૧૫૧૭ સુધી કૃતિ હોવાનું પણ સંભવે છે.
હયાત હોવાની માહિતી મળે છે. લોકશાહના મંતવ્યના ઉત્તર રૂપે કૃતિ : જિસ્તકાસંદોહ:૧.
ગદ્યમાં રચાયેલી “લંકાની હૂંડી/સિદ્ધાંતસારોદ્ધાર-સમ્યકત્વોલ્લાસસંદર્ભ : ૧. જૈનૂકવિઓ:૧; ૨. મુપુગૃહસૂચી. ચિ.શે.] ટિપ્પનક’ (અપૂર્ણ; અંશત: મુ)ના કર્તા.
એમણે સંસ્કૃતમાં ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર પર “સર્વાર્થસિદ્ધિ-વૃત્તિ કમલવિજય-૨ [ઈ.૧૬૩૬માં હયાત : તપગચ્છના જૈન સાધુ. (ર.ઈ.૧૪૮૮) અને કર્મસ્તવ-વિવરણ” (ર.ઈ.૧૪૯૩) રચ્યાં છે. કનકવિજયની પરંપરામાં શીવવિજ્યના શિષ્ય. જંબૂ-ચોપાઈ કૃતિ : જૈનયુગ, વૈશાખ-જેઠ ૧૯૮૬ – “લોંકાશા ક્યારે થયા. (ર.ઈ.૧૬૩૬), ૨૩ કડીની ‘ગુરૂપદેશ-સઝાય’ તથા ૫૫ કડીની સંદર્ભ : ૧. જૈસાઇતિહાસ; [1] ૨. જૈનૂકવિઓ:૨,૩(૨). સમ્યકત્વસડસઠભેદફલ-સઝાય’ના કર્તા.
[ચ.શે.] સંદર્ભ : ૧. જૈમૂકવિઓ:૧, ૩(૧); ૨. મુપુગૃહસૂચી. [ચ.શે.]
કમલસાગર ઈ.૧૫૫૦માં હયાત] : તપગચ્છના જૈન સાધુ. કમલવિય-૩ [ઈ.૧૭૪૬માં હયાત : તપગચ્છના જૈન સાધુ. વિજયદાનસૂરિની પરંપરામાં ઉપાધ્યાય હર્ષસાગરના શિષ્ય. ૩૬ વિજ્યપ્રભસૂરિની પરંપરામાં લાભવિજ્યના શિષ્ય. ચોપાઈબદ્ધ કડીના ‘ચોત્રીસઅતિશય-સ્તવન (ર.ઈ.૧૫૫૦.૧૬૦૬, ફાગણ ૨૨ ઢાલની “ચંદ્રલેખા-રાસ (ર.ઈ.૧૭૪૬/સં.૧૮૦૨, કારતક સુદ સુદ ૧૧)ના કર્તા. ૫)ના કર્તા.
સંદર્ભ : જૈનૂકવિઓ:૧, ૩(૧). સંદર્ભ : જૈનૂકવિઓ:૩(૧).
કમલસોમ (ગણિ) [ઈ.૧૫૬૪માં હયાત] : ખરતરગચ્છના જૈન કમલજ્યિશિષ્ય [.
1: જૈન. ૩૩ કડીની સાધુ. વાચનાચાર્ય ધર્મસુંદરમણિના શિષ્ય. ૨૦ કડીના બારવ્રત‘પાáચંદ્રમતનિરાસ-સઝાય’ (લે.સં.૧૭મી સદી અનુ.)ના કર્તા. રાસ’(સ્વલિખિત પ્રત, લે.ઈ.૧૫૬૪/સં.૧૬૨૦, માગશર વદ સંદર્ભ : મુમુન્હસૂચી.
[કી.જે. ૫)ના કર્તા. સંદર્ભ : જૈનૂકવિઓ:૩(૧,૨).
ચશે. કમલશેખર : આ નામે સ્થૂલિભદ્ર-ફાગ” નામક જૈન કૃતિ મળે છે તે કમરશેખર-૧ છે કે કેમ તે નિશ્ચિતપણે કહી શકાય કમલહર્ષ-૧ [ઈ.૧૬મી સદી ઉત્તરાધ : આગમગચ્છના જૈન તેમ નથી.
સાધુ. ૪ ખંડ અને ૩૯૪ કડીના “અમરસેનવયરસેન-રાસ’ (ર.ઈ. કમલવિજ્ય–૧ : કમલહર્ષ-૧
ગુજરાતી સાહિત્યકોશ : ૪૫
ચિ.શે.]
ચિ.શે.]