Gujarati Sahitya Kosh Part 01

SR No.: 016103
Original Sutra Author: N/A
Author: Jayant Kothari, Jayant Gadit, Chandrakant Sheth, Raman Soni
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad
Publication Year: 1989
Total Pages: 534
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 17 MB

Page 216

હોવાનું કહેવા માટે કોઈ આધાર નથી. તે જ પ્રમાણે ‘ભાગવત- દેવીદાસ-૬ [
] : આખ્યાકાર. વસાવડના સાર અને કેટલાંક પદો કેટલોક સંદર્ભોમાં દેવીદાસ-૧ને નામે વતની. મૂકવામાં આવેલ છે તેને માટે પણ કશો આધાર નથી. આમ, આ કવિનું ચોપાઈ અને ઢોળબંધનું ‘નાનો ઈશ્વરવિવાહ” (મુ.) આ કૃતિઓના કર્તા કયા દેવીદાસ છે તે નિશ્ચિત થઈ શકે તેમ શિવવિવાહના પ્રસંગને વર્ણવતું ને લગ્નના નિરૂપણમાં તત્કાલીન નથી. જુઓ દેવદાસ.
સામાજિકતાને ઉઠાવ આપતું આખ્યાનાત્મક કાવ્ય છે. આ કાવ્યની કૃતિ : ૧. અભમાલા; ૨. કાદોહન : ૨, ૩. નકાદોહન; ૪. ૭૨ અને ૧૭૦ જેટલી કડીઓની ૨ વાચના મુદ્રિત મળે છે. બુકાદોહન : ૮; ૧. બૃહત્ ભજનસાગર, સં. જ્યોતિવિભૂષણ કૃતિ : ૧. ઈશ્વરવિવાહ, પ્ર. કેશવલાલ મગનલાલ દૂધવાળા, પંડિત કાર્તાતિક, દામોદર જ. ભટ્ટ, સં. ૧૯૬૫; ૬. ભજનસાગર : ઈ. ૧૯૧૧; []૨.કાદોહન : ૩; ૩. દેવીમાહાસ્ય અથવા ૧; ૭. ભાસિંધુ; ૮. સતવાણી; ૯. સોસંવાણી.
ગરબાસંગ્રહ : ૨, પ્ર. વિશ્વનાથ ગો. દ્રિવેદી, ઈ. ૧૮૯૭; સંદર્ભ : ૧. કવિચરિત : ૧-૨; ૨. ગુજકહકીકત; [ ]૩. ૪. ઝૂકાદોહન : ૧. ગૂહાયાદી; ૪. ફોહનામાવલિ : ૨; ૫. ફૉહનામાવલિ. [ર.સી.] સંદર્ભ : ન્હાયાદી.
રિ.સી.] દેવીદાસ-૧ [ઈ. ૧૫૫૫માં હયાત] :જૈનધર્મી બ્રાહ્મણ. તપગચ્છીય દેવેન્દ્ર [ઈ.૧૫૮૨માં હયાત] : જૈન સાધુ. “યશોધરચરિત્ર-રાસ” વિજયદાનસૂરિના શિષ્ય. ૫ ઢાળના ‘કાલચક્રવિચારગભિરાડપુરમંડન (ર.ઈ.૧૫૮૨)ના કર્તા. વીર જન-સ્તવન ષડારકરસ્વરૂપમહાવીરજિન-સ્તવન' (ર. ઈ. ૧૫૫૫ સંદર્ભ : જૈનૂકવિઓ : ૩(૧).
રિર.દ.] સં. ૧૬૧૧, આસો સુદ ૧૫, શુક્રવાર; મુ.) ના કતાં.
દેવેન્દ્રકીતિ (ભટ્ટારક) [ઈ. ૧૬૬૬માં હયાત] :દિગંબર જૈન સાધુ. કૃતિ : ૧. ચૈસ્તસંગ્રહ : ૩; ૨. જિભપ્રકાશ.
સકલકીર્તિની પરંપરામાં પદ્મનંદિના શિષ્ય. હરિવંશ આધારિત, સંદર્ભ : ૧. જૈમૂકવિઓ : ૧, ૩(૧); ૨. મુપુગૃહસૂચી; ૩.
પ્રદ્યુમ્નચરિત નિરૂપતી ‘પ્રદ્યુમ્નચરિત-રાસ' (ર. ઈ. ૧૬૬૬) એ લહસૂચી; ૪. હજૈજ્ઞાસૂચિ : ૧.
[.ર.દ.||
કૃતિના કર્તા. દેવીદાસ-૨ [ઈ. ૧૬૦૪માં હયાત : આખ્યાનકાર. સોજિત્રાના સંદર્ભ : ૧. ફારૈમાસિક, એપ્રિલ-જૂન ૧૯૩૭–‘ઉષાહરણ', વતની. જ્ઞાતિએ ગાંધર્વ.
ભોગીલાલ જ. સાંડેસરા, ૨. જૈનૂકવિઓ : ૩(૨). [૨.ર.દ.] એમનું ૩૦ કડવાં રુકિમણીહરણ-૧ર. ઈ. ૧૬૦૪/સં. ૧૬૬૦,
- દેવેન્દ્રસાગર [ઈ. ૧૮૦માં હયાત] : જૈન સાધુ. ૬૮૮ કડીના મહા સુદ ૧૩, શુક્રવાર; મુ) નાયિકા સૌન્દર્યનાં તથા સૈન્ય, યુદ્ધ,
રત્નસાર-રાસ' (ર.ઈ.૧૮૦૯)ના કર્તા. લગ્નોત્સવ આદિનાં રોચક વર્ણનોવાળું, લોકપ્રિય નીવડેલાં લગ્ન
સંદર્ભ : હજૈજ્ઞાસૂચિ : ૧. ગીતો ધરાવતું ને વીર, શૃંગાર ને હાસ્યરસનું નિરૂપણ કરતું એ
૨૨.દ.] વિષયનું નોંધપાત્ર આખ્યાન છે. માત્ર દેવીદાસ” નામછાપ ધરાવતી દેવો : આ નામે પદ નોંધાયેલાં મળે છે તે કયા દેવા- છે તે નક્કી સાખી, શ્લોક, ચાલ અને ઢાળ એવા વિભાગો ધરાવતી ૯૫ થઈ શકે તેમ નથી. કડીની પ્રાસાદિક કૃતિ ‘રાસપંચાધ્યાયી' (મ.)ની હસ્તપ્રત સોજિત્રા- સંદર્ભ : ૧, ગૂહાયાદી; ૨, ફૉહનામાવલિ. [કી.જો.]. માંથી મળી હોવાથી આ કવિની રચના હોવાની ઘણી શક્યતા છે. કૃતિ : બુકાદોહન : ૬ (સં.), ૮ (સં.).
દેવો-૧ [
] : “અનંતદાસ દેવો ભાણે” એ સંદર્ભ : ૧. કવિચરિત : ૧-૨;]૨.ગુહાયાદી:૩,કૉહનામાવલિ. પંકિતને કારણે અનંત કે અનંતદાસના શિષ્ય હોવાની શકયતા
રિસો] ધરાવતા આ કવિનું ૬ ખંડ અને આશરે ૧૧૦ કડીનું ‘નરસિંહ દેવીદાસ-૩ [ઈ.*૧૭મી સદી પૂર્વાર્ધ : ૭ કડીમાં ખરતરગચ્છના
મહેતાનું મામેરું' આ વિષયની પ્રેમાનંદાદિની કૃતિઓની અસર ઉપાધ્યાય સમયસુન્દર (અવ. ઈ. ૧૬૪૬)ની પ્રશસ્તિ ગાતા ને
બતાવે છે. કાવ્યની અભિવ્યકિતની શૈલી લોકસાહિત્યની છે. એમને આશીર્વચન ઉચ્ચારતા આ કવિ જૈન શ્રાવક કે સાધુ કરતાં
સંદર્ભ : કાફીસંગ્રહ, પ્ર. કે. જા. સં. ૧૯૪૦. [કી.જો.] કોઈ બ્રાહ્મણ કે ચારણ કવિ હોવાનો સંભવ વધારે છે.
દેવો-૨ [
]: દેવીદાસના શિષ્ય. વૈરાગ્ય કૃતિ : ઐશૈકાસંગ્રહ (સં.).
[..] અને ભકિતબોધનાં ૩ પદો (મુ.)ના કર્તા. દેવીદાસ-૪ [ઈ. ૧૮મી સદી પૂર્વાર્ધ : ભાલોદના વતની.
A
રે
કૃતિ : કાફીસંગ્રહ, પ્ર. ક.જા. સં.૧૯૪૦. [કી.જો.] વરીસાલજી (અ.ઈ.૧૭૧૫)ના રાજકાળમાં રચાયેલ નાંદોદના દેશળ ઈ. ૧૯મી સદી પૂર્વાર્ધ : ભાવનગર પાસેના લીલિયોના હરસિદ્ધમાતા વિશેના ગરબાના કર્તા.
સિંધી મુસલમાન. પચાસેક પદોના રચનાર આ વેદાંતી કવિનું ૧ સંદર્ભ : ૧. ગૂહ યાદી; ૨. ડિકૅટલૉગભાવિ. વિ.સો.] રૂપકાત્મક જ્ઞાન-યોગમાર્ગી પદ મુદ્રિત મળે છે. દેવીદાસ-૫[ ]: ‘જીવ-વેલડી’ના કર્તા. કૃતિની ૨. ઈ. ?
રિ.સી.] ૧૭૬૮ આસપાસ દર્શાવવામાં આવી છે, પણ એનો આધાર દેસાઈભાઈ [
] : કૃષ્ણવિષયક કેટલાંક આપ્યો નથી.
પદોના કર્તા. સંદર્ભ : પ્રાકારૂપરંપરા.
જિ.કો સંદર્ભ : ૧. ગુજૂકહકીકત; ૨. પ્રાકૃતિઓ. [કી.જે.] દેવીદાસ-૧ : દેસાઈભાઈ
ગુજરાતી સહિત્યકોશ: ૧૮૭