Gujarati Sahitya Kosh Part 01

SR No.: 016103
Original Sutra Author: N/A
Author: Jayant Kothari, Jayant Gadit, Chandrakant Sheth, Raman Soni
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad
Publication Year: 1989
Total Pages: 534
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 17 MB

Page 158

અમાદેવી. એમના
એમનું દીક્ષાનોએ પોતાની પ્રકનોન
નોંધપાત્ર છે.
જિનવિજય-૩જ.ઈ.૧૬૯૬ – અવ.ઈ.૧૭૪૩/સં.૧૭૯૯, શ્રાવણ ૧૫મી સદી પૂર્વાર્ધમાં હયાત જિનતિલકસૂરિના શિષ્ય હોવાની સુદ ૧૦, મંગળવાર : તપગચ્છના જૈન સાધુ. સત્યવિજ્યની સંભાવના. પરંપરામાં ક્ષમાવિજયના શિષ્ય. જન્મ અમદાવાદમાં. જ્ઞાતિએ સંદર્ભ : ૧. જૈન પરંપરાનો ઇતિહાસ : ૨, મુનિશ્રી દર્શનશ્રીમાળી. પિતા ધર્મદાસ. માતા લાડકુંવર. પૂર્વાશ્રમનું નામ ખુશાલ. વિજય વગેરે, ઈ.૧૯૬૦; ] ૨. જેનૂકવિઓ : ૩(૨). [2. ત્રિ] છ.૧૭૧૪માં દીક્ષા. અવસાન પાદરામાં. એમની કૃતિઓમાં કર્મુરવિજયગણિનું ચરિત્રવર્ણન કરતો ૯
જિનસમુદ્ર: આ નામે મળતા કલ્પસૂત્ર-બાલાવબોધ(આદીશ્વર ઢાળનો ‘કર્ષરવિજયનિર્વાણ-રાસ’(ર.ઈ.૧૭૨૩/સં.૧૭૭૯, આસો
થી ચરિત્રપર્યત), (લે.સં.૧૯મી સદી અનુ.)ના કર્તા ક્યા જિનસમુદ્ર સુદ ૧૦, શનિવાર; મુ.), ક્ષમાવિજયગણિનું ચરિત્રવર્ણન કરતો ?
આ છે તે સ્પષ્ટ થતું નથી. ૧૦ ઢાળનો સમાવિચલિવણ રાસ' વિરાજિત વીશા સંદર્ભ : ૧. મુપુન્હસૂચી; ૨. હેજેજ્ઞાસૂચિ : ૧. ચિ.શે.] (ર. ઈ. ૧૭૩૩), ૬ ઢાલનું જ્ઞાનપંચમી-સ્તવન (ર.ઈ.૧૭૩૭), જિનસમુદ્ર(સૂરિ)-૧ મહિમા સમુદ્રી સમુદ્રસૂરિ)[ઈ. ૧૭મી સદી: ૪ ઢાલનું ‘એકાદશી-સ્તવન' (ર.ઈ.૧૭૩૯) અને ૨ “ચોવીસીઓ', ખરતરગચ્છની વેગડશાખાના જૈન સાધ. જિનેશ્વરસરિની પરંપરામાં ‘પંચમહાવ્રત અને પચીસ ભાવનાનું પંચઢાળિયું' – એ લાંબી કૃતિઓ
જિનચંદ્રસૂરિના શિષ્ય. પિતા હરરાજ. માતા લખમાદેવી. એમના (સર્વ મુ.) છે. ઉપરાંત એમણે ચૈત્યવંદનો, સઝાયો, સ્તવનો અને
શિષ્ય જિનસુંદરસૂરિએ પોતાની પ્રશ્નોત્તર-ચોપાઈ’ની પ્રશસ્તિમાં સ્તુતિઓ રૂપે અનેક નાની રચનાઓ (કેટલીક મુ.) પણ કરી છે.
એમનું દીક્ષાનામ મહિમાસમુદ્ર જણાવેલું છે. ઈ.૧૬૪૨ થી ઈ.૧૬૯૫ ભાષાની પ્રાસાદિકતા આ કવિની કૃતિઓમાં નોંધપાત્ર છે.
સુધીનાં રચનાવ દર્શાવતી તેમની કૃતિઓ મળે છે. કતિ :૧. અસસંગ્રહ;૨.અસ્તમંજૂષા; ૩.ર્ચસ્તસંગ્રહ : ૧, ૨, આ કવિએ ઉત્તમચરિત્ર-રાસ/નવરસસાગર’, ‘શત્રુંજયયાત્રા-રાસ ૪. જિભપ્રકાશ; ૫. જિસ્તસંગ્રહ; ૬. જિસ્તકાસંદોહ: ૨;
(ર.ઈ.૧૬૬૭/સં.૧૭૨૩,વૈશાખ સુદ ૧૦), ઈલાયચી કુમાર-ચોપાઈ ૭. જૈઐરાસમાળા :૧ (+ સં.); ૮. જૈન સ્વાધ્યાય મંગળમાલા :
(ર.ઈ.૧૬૯૫), ‘આતમકરણી-સંવાદ' (ર.ઈ.૧૬૫૫), 'સત્તર ભેદી૧, સં. મુનિશ્રી શામજી, ઈ.૧૯૬૨; ૯. જૈપ્રાસ્તસંગ્રહ; ૧૦.
પૂજા” (ર.ઈ.૧૬૬૨), 'પ્રવચન સારરચના-વેલી', ૧૮૦૦ ગ્રંથાગની જૈરસંગ્રહ: ૧૧. મોસસંગ્રહ; ૧૨. સસન્મિત્ર(ઝ).
મનોરથમાલા', તથા હિંદી ભાષામાં સર્વપ્રબોધ નામમાલા” (૨.ઈ. સંદર્ભ : ૧.જૈસાઇતિહાસ; ]૨. જૈનૂકવિઓ:૨,૩(૨); ૧૬૭૪) એ દીદ કતિઓ રચેલી છે. ૨૦૦ જેટલાં સ્તવનો ૩. પુગુહસૂચી; ૪. લહસૂચી; ૫. હેજીજ્ઞાસૂચિ: ૧. રિ. સી.] કવિએ રચ્યાં હોવાનું કહેવાયું છે, જેમાં ૩ ઢાળ અને ૫૯ કડીના
શત્રુંજય ગિરનાર મંડન સ્તવન' (ર.ઈ.૧૬૬૮ સં.૧૭૨૪, જેઠ-), જિનવિજય-૪[ઈ.૧૮મી સદી પૂર્વાધ] : તપગચ્છના જૈન સાધુ. ૫૯ કડીનું ‘સીમંધર-સ્તવન’, ‘પંચમીતપરૂપકવર્ધમાનજિન-સ્તોત્ર વિજયદેવસૂરિની પરંપરામાં હિતવિજયના શિષ્ય અને ભાણવિજયના (ર.ઈ.૧૬૪૨) વગેરે કૃતિઓનો સમાવેશ થાય છે. કવિને નામે નેમિગુરુબંધુ. આ કવિની “ધન્નાશાલિભદ્ર-રાસ’(ર.ઈ.૧૭૪૩/સં. ૧૭૯૯ નાથ–બારમાસી’, ‘અધ્યાત્મ-પચીસી', જિનેશ્વરસૂરિ વિશેનું ૧ તથા શ્રાવણ સુદ ૧૦, ગુરુવાર,મુ.) જિનકીર્તિસૂરિના સંસ્કૃત કાવ્ય જિનચંદ્રસૂરિ વિશેનાં ૩ ગીત (જેમાંના ૨ મહિમસમુદ્રની નામ‘દાનકલ્પદ્રમ/ધનાચરિત્રને આધારે રચેલી ધન્નાના ચરિત્રને છોપથી છે; બધી મુ.) ઉપરાંત અન્ય ગીતો, સંવાદ, સઝાય, ફાગુ, વીગતે નિરૂપતી ને ધન્ના ને શાલિભદ્રના સંસારત્યાગને ધમાલ પણ નોંધાયેલાં મળે છે. તેનો સમાવેશ ઉપર્યુક્ત ૨૦૦ની વર્ણવતી ૪ ઉલ્લાસ ને ૮૫ ઢાળોમાં વિસ્તરેલી કૃતિ છે. વાર્તાને સંખ્યામાં થાય છે કે કેમ તે સ્પષ્ટ થતું નથી. કવિની આ રંક-બોધક બનાવવા વચ્ચે વચ્ચે મૂકેલાં સંસ્કૃત સુભાષિતો ને કૃતિઓમાંની કેટલીક હિંદી ભાષામાં પણ હોવાનું સમજાય છે. આડકથાઓ કૃતિના લાક્ષણિક અંશો છે. આ ઉપરાંત આ કવિએ કૃતિ : એજૈકાસંગ્રહ( + સં.). ૪૧ ઢોળનો ‘શ્રીપાળચરિત્ર-રાસ (ર.ઈ. ૧૭૩૫/સં.૧૭૮૧, આસો સંદર્ભ : ૧, જેનૂકવિઓ : ૨ - જિનસુંદરસૂરિકૃત ‘પ્રશ્નોત્તરસુદ ૧૦, ગુરુવાર), ૭૨ કડીનો ‘નેમિનાથ-સલોકો” (૨.ઈ. ચોપાઈ'ની પ્રશસ્તિ; ૨. જેનૂકવિઓ : ૨-‘જેનગચ્છોની ગુરુ૧૭૪૨/સં. ૧૭૯૮, આસો વદ ૩૦) અને વિજ્યક્ષેમસૂરિ વિશેની પટ્ટાવલીઓ; [૩. જેને સત્યપ્રકાશ, જાન્યુ. ૧૯૪૬-જેસલમેર, ૨ સઝાયોની રચના પણ કરી છે.
જૈન જ્ઞાનભંડારોં કે અન્યત્ર અપ્રાપ્ય ગ્રંથોંકી સૂચી', અગરચંદ કૃતિ : ૧.ધન્નાશાલિભદ્રનો રાસ, પ્ર.શ્રાવક ભીમસિંહ માણેક, નાહટા; ]૪.જેન્કવિઓ : ૨,૩(૨); ૫. મુમુગૃહસૂચી. [ચ.શે.] ઈ.૧૯૦૭; ૨. ધન્ના શાલિભદ્રનો રાસ, પ્ર. શાહ લખમસી
જિનસાગર : આ નામે નિમરાજુલ-સઝાય મળે છે તેના કર્તા ક્યા જેસિંગભાઈ, ઈ. ૧૯૨૮.
જિનસાગર છે તે નિશ્ચિતપણે કહી શકાય એમ નથી. સંદર્ભ : ૧.જૈમૂકવિઓ : ૨,૩(૨); ૨.જેહાપ્રોસ્ટા; ૩. હેજેજ્ઞા
સંદર્ભ : દેવાનંદ સુવર્ણક, સં. ‘કેસરી’, પ્રકાશનવર્ષ નથી– જૈન સૂચિ : ૧.
રિ.સો.] રાસમાળા’, સં. મોહનલાલ દ. દેશાઈ.
[કી.જો] જિનશેખર
] : જૈન સાધુ. જિનતિલસૂરિના જિનસાગર(સૂરિ)-૧ (ઈ.૧૪૪૫માં હયાત : ખરતરગચ્છની શિષ્ય. ‘શેખર એ નામછાપ ધરાવતી ૨૫ કડીની ‘ચવિંશતિ- પિપલક શાખાના જેન સાધુ. જિનચંદ્રસૂરિના શિષ્ય. નેમિચંદ્રનમસ્કાર” એ કતિના કર્તા. લધુખરતરગચ્છની શ્રીમાળી શાખાના ભંડારીની મૂળ પ્રાકૃત, ૧૬૧ કડીના “ધષ્ઠિશતક-પ્રકરણ” ઉપરના
પ્ર. શાહ લખમય જિનસા
નિશ્ચિતપણે કહી
પ્રકાશનવર્ષ નથી
;
ગુજચતી સાહિત્યકોશ : ૧૧૯
જિનવિજ્ય–૩:જિનઅગરિ-૧ ગુસા.-૧૭