________________
જૈન ધાર્મિક પારિભાષિક શબ્દકોશ
૯૯
ભાષાસમિતિ/ભેદચ્છેદ
જેને આ આત્મા ગ્રહણ કરીને | ભુજપરિસર્પ ઃ જે પ્રાણીઓ હાથથી ભાષાસ્વરૂપે બનાવીને ભાષા- ચાલે છે, જેના હાથ બેઠેલી રૂપે પ્રયોજે છે.
અવસ્થામાં ભોજનાદિ માટે ભાષાસમિતિઃ પ્રિય, હિતકારક, સત્ય અને ચાલવાની અવસ્થામાં પગ
વચન બોલવું અને તે પણ માટે કામ આવે તે, વાંદરા, પરિમિત–પ્રમાણસર જ બોલવું.
ખિસકોલી વગેરે. ભાષ્યઃ સૂત્રકથિત અર્થ જેમાં સ્પષ્ટ ભુજાબળ ઃ હાથમાં રહેલું બળ,
કર્યો હોય તે, સૂત્રમાં કહેલા પોતાનું જ બળ. સંક્ષિપ્ત અર્થને જેમાં વિસ્તારથી | ભયસ્કારબંધ : કર્મોની થોડી સમજાવ્યો હોય તે, જેમ કે પ્રકૃતિઓ બાંધતો આ જીવ તત્ત્વાર્થ ભાષ્ય, વિશેષાવશ્યક ! વધારે કર્મપ્રકૃતિઓ બાંધે ત્યારે ભાષ્ય વગેરે.
પહેલા સમયે ભયસ્કારબંધ. ભાષ્યત્રયમ્ ઃ ત્રણ ભાગો, શ્રી ભૂગોળ : પૃથ્વી સંબંધી વિચારો,
દેવેન્દ્રસૂરિજીનાં બનાવેલાં દીપ-સમુદ્રનદી આદિનું વર્ણન. ચૈત્યવંદનાદિ ત્રણ ભાષ્યો, ભૂચરઃ પૃથ્વી ઉપર ચાલનારા જીવો, ચૈત્યવંદન, ગુરુવંદન અને મનુષ્ય-પશુ વગેરે. પચ્ચખાણ.
ભૂતપંચક : પાંચ ભૂતો, પૃથ્વીભિન્ન ભિન્ન કાર્ય : જુદું જુદું કાર્ય, પાણી-તેજ-વાયુ અને આકાશ. અલગ અલગ કાર્ય.
ભૂતાર્થઃ યથાર્થ – સત્ય, બરાબર. ભિન્નભિન્નઃ અમુક અપેક્ષાએ ભિન્ન ભૂમિગામી : પૃથ્વી ઉપર ગમન
અને અમુક અપેક્ષાએ અભિન્ન કરનાર, ભૂમિ ઉપર ચાલનાર દ્રવ્યાર્થિક નયથી અભિન્ન અને મનુષ્યાદિ. પર્યાયાર્થિક નયથી ભિન્ન.
ભૂમિશયન : પૃથ્વી ઉપર ઊંઘવું, ભિક્ષાટન : ભિક્ષા માટે ફરવું, | ગાદી-ગાદલાં ન રાખતાં નીચે ગોચરી માટે જવું.
શયન કરવું. ભીતિ : ભય, ડર, બીક, મનમાં | ભેદ : જુદું, ભિન્ન, ભિન્નપણું. રહેલો ડર.
ભેદકૃત : ભેદથી કરાયેલું, ભેદ મુક્તાહારપાચનઃ ખાધેલા આહારને | હોવાને લીધે થયેલું.
પકાવનારું (તેજસ શરીર છે). | ભેદચ્છેદ ઃ બે વસ્તુ વચ્ચે રહેલી છે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
