________________
પંચમ વગ
૨૫૭
दुद्दोलि-'दुदु ओलि-द्रुम द्रुमनी श्रेणी- ) दुत्योह)
इसक - दुर्भग-भाग्यहीन-न गमे वृक्ष वृक्षनी कतार
दूहल J तेवो-कमनसीब दुल्लाग-दुर्लग-अघटमान-अणघटतु
भयुक्त दहव--दूहव-दुर्भग. 'दूहव' सं० 'दुभंग' ऊपरथी लाववानो छे माटे अहीं
___ लख्यो नथी [८-१-१९२] ઉદાહરણગાથા–
दुसल-अदूहलाणं प्रेम दुत्थोहए ! सुदुल्लग्गं ।। कि कथमपि कदापि मरुस्थले पल्लवयति दुहोली १ ॥३५०॥
હે કમનસીબ સ્ત્રી ! ભાગ્યહીન અને સારા ભાગ્યવાળા વચ્ચેના પ્રેમ અણઘટત છે અર્થાત અદુગ અને દુર્ભાગમાં પરસ્પર પ્રેમસંબંધ ઘટી શકતું નથી. શું કયારે ય અને કેમે કરીને-કે ઈ પણ રીતેમારવાડમાં ઝાડેઝાડની-દરેક પ્રકારના ઝાડની–હાર પલ્લવિત થાય ખરી ?
दुम्मुह-दुमणीऔ कपि-सुधासु, दुग्घुट्ट-दूणया हस्ती । दुज्जायं व्यसने, दुक्कुहो असहने, दुद्दमो देवरे ॥४४३॥ दुम्मुह-दुर्मुख-वांदरो
| दुज्जय-दुर्भात-व्यसन । दुमणि-चूनो
दुक्कुह-'दुष्कुह-असहन-सहनशोल नहीं
ईर्ष्यालु दोग्घोट्ट ।
दुद्दम-दुर्दम-दुःखे दमी शकाय-केमे करीने दूणय
-द्विउन्नत--जेनां बे कुंभस्थळो दमी न शकाय-एवो तोफानी उन्नत-ऊंचां-छे ते-
देवर-दियर द्विउन्नत-हाथी १ -झाडे झाड. आवलि-ओलि-ओळ-हार-श्रेणी. २ दुर-खराब रीते. लमलागेलं. ३प्राकृतमा 'दुर्भग' माटे 'दूहब' अने 'दुहम' एम बन्ने शब्दो छे.
१ लांबा पूंछडावाळा 'वांदरा' नुं मुख काळु होय छे माटे संस्कृत कोशकारोए तेनु बोजु नाम 'असितानन'-(काळा मुखवाळो ) आपेलं छे. “अथ असौ गोलाङ्गुलः असिताननः" ( हे. अभिधान० कां० ४ श्लो० ३५८ ) प्रस्तुत 'दुम्मुह' -(दुर्मुख) अने 'असितानन' ए बन्ने शब्दो पर्यायसूचक छे
५ प्राकृतमा 'घुट्ट' के 'घोट्ट' धातु 'पीवाना अर्थमा प्रचलित छ [८-५-१०] दु+घुट-दुग्घुट्ट. संस्कृतमा 'द्वीप' (बे वडे पीए ते द्वीप-हाथी ) शब्द छे तेम आ दुग्घुट्ट (दु+घुट-दु-बेवडे, घुट्ट-पीए ते दुग्घुट-हाथी ) शब्द छे.
भाषाना 'चूंट' 'धूंटडो' शब्द आ 'घुट्ट' ऊपरथी भावेला छे.
६ आ० हेमचन्द्र अनेकार्थसं० कां. ३ श्लो० ३५९ मां 'कुहन' शब्दनो 'ईर्ष्यालु' अर्थ आपे छे.
૧૭
"दुग्धुट ) -हाथी
दण
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org