Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 907

રાલ-એન્જિન
રૅાલ-એન્જિન ન. [અં.] જુએ ‘રૅાલ (૫).’ રૅલ્થર છું., ન. [અં.] જએ રાલ (૩,૪,૫).’
રોલાઈ સી. માલ જોખવા માટે છાબડામાં નાખતી વેળા સાફ કરી નાખવાનું મહેનના
રૈલી-ખાલ પું. નકશી-કામમાં વપરાતા એક પ્રકારના સંદેશ રાલું (ૐાણું) વિ. મંદબુદ્ધિનું, મૂર્ખ. (ર) નમાલું રાલે પું. [અં. રેલ્' દ્વારા] ઢોળાવ, ઢાળ. (ર) વહાણ કે આગબેાટનું પઢ઼ખાભેર ડાલવું એ
રેાવના પું. કામનું લખાણ. (૨) જએ ‘રાશીદડા,’ રાશીવંદણાં (-વ-દણાં) ન.,મ.વ. મહેનત, શ્રમ. (ર) ઉપાધિ, ફિકર, ચિંતા
૧૯૪૨
રાવઢ (-રા)વવું જુએ ‘રેવું”માં. રાવણું ન. [જુએ ‘રવું' + ગુ. ‘અણુ' કૃ.પ્ર.] રુદન રાજરા(-ઢા)વવું, રાજાવું જઆ ‘રાનુંમાં. રાવું અ.ક્ર. [સં. ફ્યૂરોટ્>પ્રા. તેમ] રડવું, રુદન કરવું. (આના અ.ક્રિ. ઉપરાંત કર્મનેÂ' સાથે સક્રિ, જેવા પ્રયાગ છે, પણ શ્રૃ.ના ક્રર્તરિ પ્રયાગ.) (૨) ખાટાહિત કે નુકસાનને કારણે પસ્તાવા કરવા. એનાં રૂપાખ્યાન રા' શયે' રાય’-‘રુએ(=રુવે) ‘રુઆ’ (રુવા); રાશ' રાખશું'—રેશું' ‘શે' ‘શે'રાયું' રાયેલું' રાતું' ‘રાઈ' રેવું.’રેશનાર,રું.’ [oઈને રાજ રાખવું. (રૂ.પ્ર.) કરગરીને સ્વાર્થ સાધી લેવા.] રાવાળું ભાવે, ક્રિ રાવરા(-રા)વવું છે., સ.ક્ર. રેપ્શન (રૅશન) ક્રિ.વિ. [અર. રક્શન્] પ્રકાશતું, ચળકતું. (ર) પ્રગટ, જાહેર, પ્રકાશિત, જાણીતું, મામ. [૦ કરવું (૩.પ્ર) જાહેર કરવું, ॰ થવું (રૂ.પ્ર.) વિદિત થવું. ૦ વાળવું (૩.પ્ર.) ધળધાણી કરવું, બગાડી નાખવું. હાર્યું (૩.પ્ર.) જાણીતું હાડકું]
રાશન-દિલ (રૅશન-) વિ. [+ક્ા.] બુદ્ધિશાળી, હેશિયાર રેશનાઈ (રાશનાઈ) સ્રી. [ભારતીય ફા.] જઆ ‘રુશનાઈ.’ રાશની (રાશની) . [+*ા. પ્રત્યય] જળહળાટ, તેજ, પ્રકાશ, (ર) દીવાબત્તીવાળી શાભા રેશીદડા પું, દુઃખ, પીડા, વ્યથા
રેપ પું. [સં.] ક્રોધ, કાપ, ગુસ્સા, રીસ, ખીજ. [ષે ભરાવું (૩.પ્ર.) ગુસ્સે થવું, કાપવું] રાષાવહ વિ. [+સ, અન્વě] ગુસ્સેા કરાવે તેવું, ક્રોધજનક રેષાળું વિ. [+ગુ. ‘આછું' ત.પ્ર.] રખવાળું, ખિજાળ રાષિત વિ. [સં.] જેને ખીજવવામાં આવ્યું હાય તેવું, ગુસ્સે ભરાયેલું જિઓ ‘રાષાળું.’ રાષી વિ. [સં.,પું,], પીલું વિ. [+ ગુ. ઈ લું' ત.પ્ર.] રાસાય વિ. મિજાજી, ઘમંડી. (ર) દંભી રાહુ છું. [સં.] એક પ્રકારનું ધાસ
રાહડી આ. ઘાટ, હડી, દાડ
રાહો પું. [જએ ‘રાહ' + ગુ. §' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જ ‘રાહ,’ (૨) એ નામનું એક ઝાડ
રાહી સ્રી. [સં. રોળી] એ નામની એક વનસ્પતિ રાહરી સ્ત્રી, ભેખડ
રાહાસ ન. [સં. રો]િ એક સુગંધી શ્વાસ
રાળારાળ
રેાહિણી શ્રી. [સં.] કૃત્તિકા અને મૃગશીર્ષ વચ્ચેનું એક ત્રિકાણાકાર નક્ષત્ર (ચેાથું નક્ષત્ર), (ખગોળ.). (૨) પૌરાણિક આખ્યાયિકા પ્રમાણે ચંદ્રની પત્ની. (સંજ્ઞા.)(૩) બલભદ્રની માતા. (સંજ્ઞા.) (૪) સંગીતની ૨૧ માંહેની ૧૯ મી મૂર્ખના. (સંગીત.). (૫) આયતા શ્રુતિના એક પ્રકાર. (સંગીત.) (૬) ધૈવત સ્વરની ત્રણમાંની એક શ્રુતિ. (સંગીત.). (૭) નવ વર્ષની કન્યા
Jain Education International_2010_04
રહિણી-તનય, રહિણી-તનુજ, વૈહિણી-નંદન (નન્દન), હિણી-પુત્ર હું. [સં.] બળરામ, બળભદ્ર હિણી-વ્રત ન. [સં.] ભાદરવા વિદ આઠમનું સ્ત્રીઓનું એક વ્રત. (સંજ્ઞા.) (૨) દરેક મહિનામાં ચંદ્ર રાહિણી નક્ષત્રના થાય તે તિથિનું વ્રત. (સંજ્ઞા.) [તનય.' રાહિણી-સૂત, હિણી-સૂનુ છું. [સં.] જુએ ‘રાહિણીવિ. [સં.] લાલ રંગનું. (ર) ન. હરિત અને ધૂમલને રાસાયણિક ધર્માંમાં મળતું આવતું એક મૂળ તત્ત્વ, ‘બ્રોમિન.’ (૩) પું. પૌરાણિક કથા પ્રમાણે રાજા હરિશ્ચંદ્રના પુત્ર. (સંજ્ઞા.) રાહિતાન્ય
[+ સં, અશ્વ] અગ્નિ
હિલ-ખંડ (-ખ) પું. [જુએ ‘રેહિલા' + સં.] રાહિલા લેફ્રાના એક ભારતીય પ્રદેશ (ઉત્તર પ્રદેશમાંને!). (સંજ્ઞા.) રાહિલા પું. [હિં. રુહેલા] રાહિલખંડના વતની. (સંજ્ઞા.). (૨) પઠાણની એક જાત અને એના પુરુષ. (સંજ્ઞા.) રોહિસેલ ન. [જ રેહીસા' + ગુ. ‘એલ' ત-પ્ર,] નાહીસા નામના ઘાસનું સુગંધી તેલ [સુગંધી ઘાસ રોહિસા પું. [સં. તેન્દ્િવજ-> પ્રા. ત્તિમ-] એક પ્રકારનું રોહીદાસી વિ.,પું. [‘શહીદાસ' એક ચમાર લ+ગુ. ‘ઈ' ત.પ્ર.] રાહીદાસના એક વૈષ્ણવ સંપ્રદાય, (સંજ્ઞા.) રાળ (રાળ) પું. [૩.પ્રા. રોઝઘડા, કજિયા] (@ા.) જૂમ, કેર. (ર) બૂમરાટ, શેર-કાર. (૩) ગજબ. (૪) પાણમાલી. (પ) ઝાડા ઊલટી વગેરે ઉપદ્રવ. [॰ ચાલવે (૩.પ્ર.) ભારે રોગચાળા પ્રસરશે. ૦ વરતાવા (રૂ.પ્ર.) ભારે જમ થવે. વરતાવવો (૩.પ્ર.) સખત જમ કરવા. ॰ વળવા (રૂ.પ્ર.) પાયમાલ થઈ જવું] રાળ-કાળ (èાળ-કૅળ) ન. સાંઢના સમય, સંયા-કાળ રાળવવું જએ ‘રાળનું'માં. (૨) (લા.) જેમતેમ ચલાવી લેવું, નિભાવી લેવું
O
રાળવાવું (રાળવાનું) અ.ક્રિ. ગુસ્સે થવું રાળવું (રોળવું) સ. ક્રિ. [.પ્રા. રો+ઝઘડા, કજિયા] (લા.) ધૂળમાં રગદાડવું, (૨) ચેાળવું, મસળવું. (૩) પજવવું, (૪) પાંચમાલ કરવું. [॰ ટાળવું (-ટાળવું) (રૂ.પ્ર.) રૂપાંતરિત કરી નાખવું. રાળી-ટાળી ના(નાં)ખવું (ડી-ટળી-) (૩.પ્ર.) ચાલુ વાતને કેવી ટાળી નાખવી. (૨) અનિષ્ટ પ્રસંગ ટાળી નાખવા.] શળાવું (રૅાળાનું) કર્મણિ,,ક્રિ. રાળાથું (મૅળાનું), રેાળાનું (રાળાવવું) કે,,સ.ક્રિ. રાળા પું. ૨૪ માત્રાના ૧૧ મી માત્રાએ યત્તિવાળા છંદ, કાવ્ય-છંદ. (પિં.)
રાળાગર (રાળા-) વિ. કમાનાર, કમાઉં રાળારાળ (રાળારબ્ધ) [જએ ‘રાળવું,’-દ્વિર્ણાવ] વારંવાર