Page Text
________________
પડું લંડું
૧૯૨૭
રૂપ
ઉપવાળું, રૂપાળું, સુંદર, મનોહર, દેખાવડું. - વાનાં રહેવું એ થવા (.) મંગલ પ્રસંગ ઊજવા, શુભ કાર્ય થયું. રૂઢિ-પૂજક વિ. [સં.) એ “રૂઢિ-ઉપાસક.” [સમાદર ૦ મનાવવું (રૂ. 4) સારું લગાડવું. - ગા (ઉ.પ્ર.) રૂઢિ-પૂજ બી, સિ.] ચાલ્યા આવતા રીતરિવાજે તરફને વાડામાં બ્રાહ્મણોએ આશીર્નાન કરવું, (પહેલા એક રૂઢિ-પ્રણાલિકા, રૂઢિપ્રણાલી સ્ત્રી [સ.] ચાલી આવતા રિવાજ)]
રીતરિવાજ
( [મુખ્યતા આપનાર રૂડું-ભંડું વિ. [+એ “ભંડું] સારું-નરસું [સારું રૂઢિપ્રધાન વિ. [સં.] ચાલ્યા આવતા રીતરિવાજોને રૂડેશું વિ, ગુિ. “એરું' ત..] વધુ રૂપાળું, (૨) વધુ રૂઢિપ્રયોગ કું. [સં.] શબ્દોના પ્રચલિત અર્થથી લગભગ રૂઢ વિ [સં] ખૂબ જામી ગયેલું, ઘર કરી ગયેલું. (૨) ભવ- સવતંત્ર રીતે વ્યાપક બનેલા અર્થની પરિસ્થિતિ, ‘ઇડિયમ' હારમાં માન્ય થયેલું. (૩) ઘણા સમયથી વ્યવહારમાં રહેલું, (ન.લા.). (આ વસ્તુરિથતિએ લાક્ષણિક અર્થ છે.). પ્રણાલિકા-ગત, “ઓર્થોડેકસ.' (૪) શબ્દનાં પ્રકૃતિ-પ્રત્યયના રૂઢિ-પ્રિય વિ. સં.] જના રીતરિવાજને પસંદ કરનારું, રિઅર્થોથી સ્વતંત્ર રીતે અર્થ થતો હોય તેવું, જેનો અર્થ વ્યવ- પૂજક
કિ ગાયેલું હારમાં પ્રચલિત હોય તેવું (શબ્દ વગેરે). (કાવ્ય) [૦ ઉક્તિ રૂઢિ-પ્રોક્ત વિ. [સં] ચાલી આવતી પરંપરા પ્રમાણે કહેલું (૨.પ્ર) રૂઢિપ્રયોગવાળું કથન, “ઇડિયમ'(૨.મ.). ૦પક્ષ (રૂ.પ્ર.) રૂઢિ-બદ્ધ વિ. [સં.] રૂરિથી બંધાયેલું, રૂઢિથી પ્રચલિત થયેલું જનવાણી વિચારોના સમૂહ, કાનકવાટેલ(દ.ભા.). ૧ પ્રયાગ રૂઢિ-બંધન (બધન) ન. [સ.] પરંપરાગત રિવાજો પાળવાની (૨.પ્ર) એ “રૂટ ઉક્તિ '. (હ.દ્વા)].
ફરજિયાત પરિસ્થિતિ
બિહારનું રૂહમતવાદી વિ, સિ., પૃ., રૂઢમતિયું વિ.સિં. હ૮+ મત રૂઢિ-બાહ્ય વિ. [સ.] પરંપરાથી ચાલી આવતી રીત-રસમથી
ગુ. ‘ઈયું' ત...], રૂઢમતીય વિ. [સં.] (લા.) સ્થિતિ- રૂઢિ-ભંગ (-ભB) પું. [] ચાલી આવતી રીતરસમ ચુસ્ત, જુનવાણું, “ કંજર્વેટિવ, “ઓર્થોડોકસ'
ભાંગી નાખવાની ક્રિયા
[ર્વેટિવ' (ચં.ન.) રૂઢથગિક વિ. [સ.] શબ્દનાં પ્રકૃતિ-પ્રવયના યોગે રૂઢિ-રક્ષક વિ. [ભ.] જુઓ. “રૂઢિ-ઉપાસક,” કોજથત અર્થ અને પ્રચલિત અર્થ સમાન હોય તેવું, ગ- રૂઢિ-રીઢ, હું વિ. [+ જુઓ “રીઢ.'] પરંપરાગત રીતરિવાજ રૂઢ (રાબ્દ વગેરે). (કાવ્ય.)
ચુસ્તપણે પાળી રહેલું રૂઢાચાર છું. [+ સં. મા-વાર) ઘણા વખતથી ચાલુ હોય રૂઢિ-લગ્ન ન. [.] જ્ઞાતિના રિવાજે પ્રમાણે થયેલો વિવાહ તે રીત-રિવાજ, રૂઢિ, પ્રણાલી
રૂઢિવાદ ! .] પરંપરાગત રૂટિને વળગી રહેવું એ રૂઢાર્થ છું. [+ સં. મ] શબ્દને લોક-પ્રચલિત સર્વ પ્રકારનો મત-સિદ્ધાંત સામ્યન્ય માઇને, “કન્વેશનલ કોનટેશન'
રૂઢિવાદી વિ. [સ,j.] રૂઢિવાદમાં માનનારું કેચ તેનું રૂઢિ સી, સિં.1 જના સમયથી ચાલી આવતી રસમ, વ્યવ- રૂઢિવિરદ વિ. સિં.1 જેમાં ચાલી આવતી પરંપરાને વિરોધ હારે રૂઢ કરેલો રિવાજ, “કસ્ટમ,’ ‘ક-વેન્શન.” (૨) શબ્દ- રૂઢિ- વિરેાધ પું. સિં] ચાલી આવતી પરંપરાને સામનો નાં પ્રકૃતિ પ્રત્યયના અર્થો થી સ્વતંત્ર રીતે ઉતરી આવેલી રૂઢિશક્તિ સડી. (સં.1 માત્ર ઉરચારણથી પ્રચલિત અને અર્થ-પરિપાટી, “ઈડિયમ. (૩) એ પ્રકારની એક અર્થે- બોધ કરનારું બળ, (કાવ્ય.). શક્તિ . (વ્યા.)
રૂઢિશબ્દ શું સિં.શબ્દનાં પ્રકૃતિ પ્રત્યયથી સ્વતંત્ર રીતે રૂઢિપાસક વિ. સિં, સંધિ નથી કરી.] જૂની પ્રણાલીને જ અર્થ આપનાર બોલ, રૂઢાર્થ શબ્દ જ સમાદર કરનાર, રૂઢિચુસ્ત, “કેબિટિવ'
રૂઢિશાસ્ત્રી વિ. [{ $] પરંપરાગત રીતરિવાજો વગેરેનો રૂઢિ-કાયદે ! [ + જ “કાય.'] દેશને પ્રચલિત જેને ખ્યાલ હોય તેવું, રૂરિએનું અયાસી નિયમ
રૂઢિ-સ્થ વિ. [સં] પરંપરાગત રિતરિવાજોને વળગી રહેલ રૂઢિન્કંઠાળું ન. [ + જુએ “કંડાળું.] રૂટિનું બંધન રૂઠી-કરણ ન. [સં.] દ૯-મળ બનવા-બનાવવાની ક્રિયા રૂઢિગત વિ. [સ.] જુની રૂટિ પ્રમાણે ચાડ્યું આવતું, રિવાજ રૂત ન. [.પ્રા. ચનું સંસ્કૃતીકરણ એ “.” તરીકે માન્ય કરેલું, “કસ્ટમરી'
રૂતવું અ.ક્રિ, મંડી પડવું, કરવા મંડવું. ઉતાવું ભાવે, રૂઢિગલામ પં. [ જ એ “ગલામ.] જઓ રૂઢ-ઉપાસક. કિ. ૨તાવવું છે, સ.કિ. રૂઢિ-પ્રસ્ત વિ [1] જુના રીતરિવાજોમાં જ ગૂંચવાઈને રૂ૫ ન. [સં] આકાર, દેખાવ, મૂર્તતા, સ્વરૂપ, અફેર્મ.” પડેલું, પ્રબળ રૂઢિચુસ્ત
(ઉપાસક.” (૨) કોઈ પણ દય પદાર્થ. (૩) જાતિ, પ્રકાર. (૪) દર્ય, રૂઢિચુસ્ત વિ. [ + જ એ “ચુસ્ત '] જ “રૂઢિ- શેભા, કાંતિ. (૫) ક્રિયાના અને નામ-વિશેષણ-સર્વનામ રૂઢિ-જન્ય લિ, [સં. પરંપરાથી રિવાજમાં માન્ય થતું હોય વગેરેના પ્રત્યય લાગી તૈયાર થયેલું શબ્દનું માળખું, મેમ.”
[પરિવર્તન (વ્યા.) (૬) દશ્ય નાટય. (નાટક.). (૭) સમાસને અંતે એરૂઢિ-દોષ છું. [સં] ચાલતા આવતા રીતરિવાજોમાં કરાતું કામક” અર્થનું વિશેષણ. (જેમકે “ગા-૫' “પદ્ય-રૂપ' “નાટથરૂઢિ-પરસ્ત વિ. [+ જ એ “પરસ્ત.) એ “રૂઢિ- રૂપ' વગેરે) [ કાઢવું (ઉ.પ્ર.) સંદર્ય-પ્રસાધન કરવું. (૨) ઉપાસક.
[કરનાર પાત્રને વિશ લેવો ધધારવું, ૦ બનાવવું (રૂ.પ્ર.) વેશ રૂઢિ-પાલક લિ. સિં] ચાલી આવતી રૂઢિનું પાલન લે. ૦ બગાવું (ર.અ.) કલંક વળગાડવું. ૦ બદલવું, રૂઢિ-પાલન ન. [સં.] ચાલી આવતી રૂઢિને વળગી બદલાવવું (રૂ.પ્ર.) વેશ પલટાવવા. ૦ રૂ૫ના અવતાર
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |