Page Text
________________
૧૧૨૩
દમભાડું
દાચવું સ. ફિ. [અનુ] ગળાચીપ દેવી, (૨) સંતાડવું, દમ-ગાણ ન. માટી સવારીની ધમાલ નામની એક રમત દબાચાલું કર્મણિ, કિં. દબચાવવું છે.. સ. કિ. દમ-ગેટીલ ૫. જિઓ “દમ' + ગેટલો.”] (લા.) એ દબાચાવવું, દબચવું જુએ “દબોચવું”માં.
દમડી સી. [સં. ટ્રમ્ + ગુ. “હું” સ્વાર્થે ત. પ્ર. + “ઈ' કીદાદા)બેટ પુ. એક પ્રકારની ખાંડની જાત
પ્રત્યય.] (જુના “મના વિકસિત અર્થે) કેઈ પણ સિકકો દબાઘ છું. ચામડાનું કામ કરનાર–ચામડું કમાવવાનો ધંધે (અગાઉ ૧ પૈસાની ૪ દમડી હતી ત્રાંબાનાના સિક્કો. કરનાર-ચમાર, ચામડિયે
[નું (રૂ.પ્ર.) તુચ્છ, હલકું, (૨) નમાલું. પૂર, ભાર દભૂત-ભીટ વિ. છેવું છટે નહિ તેવું [નિગ્રહ (રૂ.પ્ર.) જરા જેટલું પણ.]. દમ' પું. [] ઇદ્રિના દમનની ક્રિયા, સંયમ, ઇન્દ્રિય- દમડી-ચુસ્ત વિ. [+જ એ “ચુસ્ત.'] (લા) લોભી દમ' પું. [] શ્વાસ લેવાની ક્રિયા. (૨) શ્વાસના રોગ, દમ-ડે મું. જિઓ “દમ' + ગુ. ‘ડું સ્વાર્થે ત.ક.] શ્વાસ, કાસ, હાંણ. (૩) (લા.) જોર, કૌવત, બળ, શક્તિ. (૪) પ્રાણ. (પદ્યમાં.)
[દમણે, ડમરે કસ, કિંમત. (૧) સત્વ, લાભ. (૧) વિસામે, થાક દમણ . [સં. ટ્રમન>પ્રા. ઢમળ] એ નામને એક છોડ, ખા એ. [આ૫, ૦ માર (રૂ. પ્ર.) ધમકાવવું. દમણ ન. સિં. ૩મન>પ્રા. યમ] ઇદ્રિયનિગ્રહ ૦ ઊપ (રૂ. પ્ર.) શ્વાસને રોગ . ૦ મા (.પ્ર.) દમણ ન. દક્ષિણ ગુજરાતનું એક બંદર(સંજ્ઞા.) સખત મહેનત કરાવી થકવવું. ૦ખા (રૂ. પ્ર.) વિસામો દમણિયું ન. જિઓ “દમણ + ગુ. “ઈયું” ત. પ્ર.] નાના લેવા. ૦ખેંચ (-ખેંચા ) (રૂ. પ્ર.) હેકે ચલમ બીડી ઘાટના બળદ કે ટટ્ટેથી ચાલતી દક્ષિણ ગુજરાતની ખાસ વગેરેને ધુમાડે પીવો. ૦ ઘંટ (રૂ. પ્ર.) શરણાઈ વગેરે જાતની રેકડી, ડમણિયું વગાડતાં શ્વાસને ટકાવ. ૦ ચહ(૮) (રૂ. પ્ર.) કામ દમણ સ્ત્રીજિઓ “દમણું' + ગુ. ‘ઈ’ સ્ત્રી પ્રત્યય.], - વગેરેને કારણે હાંફથી કરવું. ૦ છે (૨. પ્ર.) મરણ ન. [જ “દમણિયું, “એનું લાધવ.] “દમણિયું.” પામવું. જો (૨. પ્ર.) તાકાતનું માપ કરવું. ૦ તાણ દમણે મું. [સં. તમન->પ્રા. ઢાળમ-] જુઓ “દમણ.' ઉ. પ્ર.) ચૂપ રહેવું. (૨) થાક ખાવો. ૦ થવે (રૂ. પ્ર.) દમ-દટ' વિ. પુષ્કળ, ઘણું, બહુ ઝિટપટ, એકદમ દમ-શ્વાસનું દર્દ શરૂ થયું. ૦ દેવ (રૂ. પ્ર.) ધમકાવવું. દમ-દટ ક્રિ. વિ. જિઓ દમ' દ્વારા.](લા.) જલદી, તરત, ૦ નીકળો (રૂ.પ્ર.) ખૂબ શ્રમ લાગવો. (૨) મરણ પામવું. દમદમા. [. પ્રા. ઢમઢમા અ. ક્રિ. આડંબર કર, ૦૫કટ (રૂ.પ્ર) રાહ જોવી. ૦ બતાવ, ભરાવે, સર૦ ફા. “દબહ” -દબદબો; + ગુ. “આટ' ત...] આઈ
માર (ઉ. પ્ર.) કરાવવું. (૨) જાઓ “દમ ખેંચ.” બર, ખેટ ભપકો. (૨) દંભ. (૩) રેફ. (૪) કિ. વિ. ભિાવ, ૦ ભી (રૂ. પ્ર.) હરાવવું, ધમકાવવું. દમામ બંધ, રફથી
માં ને દમમાં (રૂ. પ્ર.) આબમાં, ૦ લગાવ (રૂ. પ્ર.) દમદમાટી સ્ત્રી. [ઓ “દમદભાટ' + ગુ. “ઈ' સ્વાર્થે ત.ક.], ધમપાન કરવું (ચંગી ચલમ વગેરેનું). ૦લે (રૂ.પ્ર.) થાક દમ-દાટી સ્ત્રી. જિઓ “દમ' + દાટી.] સખત ધમકી
ખા, વિસામે કરે. (૨) એ 'દમ લગાવો.] દમ-દિલાસે ૫, [જ એ “દમ' + “દિલાસો.”] સાંત્વન, (૨) દમક (-કથ) જી. [અનુ.] ચમક, પ્રકાશ, ચળકાટ, કાંતિ. ખેટી આશા આપવી એ, દંભી આશ્વાસન (૨) અર્તિ
દમન ન. [સ.] ઈદ્રિયોને દબાવવાની ક્રિયા, સંયમ, ઇદ્રિયદમકડ ન. ત્રાકમાં નાખવાનો લાકડાનો પાતળો ગોળ ટુકડે નિગ્રહ. (૨) કેર, જડમ, ‘રિપ્રેસન' (ભૂ. ગો.) દમકદમ ક્રિ. વિ. જુઓ “દમ”+ “કદમ.'] લા.) સાવ- દમન-ચક ન. [૪] (પ્રજાને) દબાવવા માટે રચાયેલી દમનધાનીથી
ની પરંપરા. (૨) દમનનું તંત્ર દમકદાર વિ. જિઓ “દમક' + ફા. પ્રત્યય.] ચમકદાર, દમન-નીતિ સ્ત્રી. [સં.] પ્રજા માથું ઊંચકી ન શકે એવા તેજસ્વી, પ્રકાશમાન
[કેઈન' પ્રકારની રાજય-પદ્ધતિ, અન્યાયી છતાં ન્યાયી હોવાના દમ-કલ પું. આગ ઠારવાનું યંત્ર. (૨) વજન ઉપાડવાનું યંત્ર, દેખાવે કરવામાં આવતું દમન, “રિપ્રેશન' દમક અ. ક્રિ. જિઓ “દમક,'-ના. ધા.] ચમકવું, ઝળ- દમન-શીલ વિ. [સં] સંયમી, ઇદ્રિયનિગ્રહી. (૨) જમી હળાટ કરવો. (૨) ફુરવું. દમકાવું'ભાવે,ક્રિ. દમકાવવું દમનીય વિ. [.] દાબમાં રાખવા જેવું કે, સ, ક્રિ.
દમ-પર-દમ ક્રિ વિ. જિઓ ‘દમ' + “પર” (ઉપર) + દમ, મકર . . [૨વા.] (વાઘોને) અવાજ થા, બજવું, (લા.) એકદમ, ઝટપટ, જલદી, તાબડતોબ વાગવું. દમકાવું ભાવે, ફિ. દમકાવવું” પ્રે., સ. કિં. દમણું વિ. ચરબીવાળું, ખૂબ જાડું દમકશી-સી) સ્ત્રી. [કા, દમકશી] શ્વાસને નિષેધ દમ-બ-દમ ક્રિ. વિ. [ફા ] (લા.) વારંવાર, ઉપરાઉપરી દમકાર પં. [જ એ “દમકવું + ગુ. આર” ક. પ્ર.] દમક- દમ-બાજ વિ. [ફા] (લા.) ડરાવી કામ કઢાવી લેનાર. (૨) વાને અવાજ, વાઘોને અવાજ
પ્રપંચી દમકાવવું,-૨ દમકાવું-૨ જુઓ જમક૨ માં દમબાજી સ્ત્રી. [] ધાક-ધમકી. (૨) પ્રપંચ, છેતરપીંડી દમણી સ્ત્રી, જિઓ “દમક’ - ગુ. “ઈ' સ્વાર્થે ત...]. જઓ દમ-ભ(-ભે)૨(૨૧)કિ.વિ. [જ એ દમ'+“ભરવું.”]એક દમે. મક,
[(૨) જીવન-શક્તિ, પ્રાણ એક શ્વાસે. (૨) એકદમ, જલદી દમ-ખમ છે. જિઓ “દમ' + ખમવું.”] દઢતા, મજબૂતી. દમ-મારુ વિ. [ ઓ “દમ” + “મારવું’ + ગુ. “ઉ” ક. પ્ર.]
પણ નિધિ
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |