Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 871

રાજભેંસ
૧૯૦૬
રાજ-હેંસ (-હસ) પું. [સં.] હુંસપક્ષીની એક શ્રેષ્ઠ જાત (લાલ ચાંચ અને પગવાળી, ‘સ્વાન’ રાજહંસી (-૪સી) સી. [સં.] રાજહંસની માદા રાજા પું. [સં.] નાના મોટા દેશ-ભાગ ઉપર રાજય-સત્તા ભોગવનાર પુરુષ, વૃષ, નૃપતિ, ભ્રૂપ, ભૂપતિ, રાજવી. (૨) ગંજીકાનાં પાનાંમાંના બારાહ, (૩) શેતરંજનું મુખ્ય મહેરું. (૪) (લા.) મુર્ખા-બેવકૂફ઼ વ્યક્તિ. [॰ કરવા (...) દીવા ઓલવવા. ૭ જેવું (રૂ.પ્ર.) તદ્દન ભાળું. • બાજ (૩.પ્ર.) ઉદાર માણસ. ૦ માણસ .પ્ર.) સ્ માણસ, લાય (૨.મ.) ઉદાર દિલના માણસ. (૨) ઉઢાઉ માણસ] રાજાઈ સ્ક્રી, [ + ગુ. ‘આઈ’ ત.પ્ર.] રાજાપણું, રાજવ રાનગ્નિ છું. સં. રા(ન્ ) + fn] (લા.) રાતના ક્રોધ રાજાજીરુ જુએ ‘રાજ-જીરું.'
[રાજ.'
રાજાના શ્રી. સ. રાન(7) + માન્ગા] રાજાનેા હુકમ રાજધિકૃત વિ. સં. રા(ન્ ) + અષિ ત] રાજાએ જેને અધિકાર સાંપ્યા હેાય તેવું રાજાધિરાજ હું, -[સ, રાનમ્ ) + ધિરાī] જુએ ‘રાજરાજપરાધ યું. સં. રાન(ન્ ) + વર્ષ ] રાજાના ગુને, રાજને ઉદ્દેશીને કરેલું ગુનાહિત કર્યું રાન-પાઠ પું. [સં. જ્ઞાન-પાઠ, સમાસ ગુ.] નાટયમાં રાજાના પાત્રને કરવાના અભિનય. [ો હેવું (૩.પ્ર.) ખેતા તાવવી. (ર) ગાંડપણ બતાવવું]
રાજાપુરી પું. [‘રાજાપુર' ગામ + ગુ. ‘ઈ' ત.પ્ર.] એ નામનેા એક કલમી (અથાણાં માટેને) આંબા અને એની કેરી રાજભિયાગ પું. [સ. રાન(ન્ ) + મિ-થોળ] રાનએ પ્રજા
પાસેથી કોઈ કામ અળજબરીથી કરાવવું એ રાજા-મહારાજા છું., બ.. [૪‘રાજા' + ‘મહારાજા’બન્નેના ગુ‚ ની રીતે સમાસ.] સામાન્ય અને મેટા રાજાએ, બધાં રજવાડાં
રા-વાદ પું. [ સં., પણ ગુ. સમાસ] રાજા જ શાસક હાવા જોઇયે એવા મત-સિદ્ધાંત, ‘માના
રાજેશ્વર પું. સં. રત્નાન)+શ્વર] જએ‘રાજરાજ,’ રાસ વિ. અં. ‘રાજર્સ'નાં શેફિલ્ડ (જર્મની)ના કારખાનામાં બનતાં હોઈ ચપ્પુ અસ્ત્રા વગેરે] રાજર્સ કુાં.નું (ચપ્પુ)
રાજવાદી વિ. સં., પુ.] રાજાવાદમાં માનનારું
રાન(-૪)-શાલી સ્ત્રી. [x ‘રાજા(-૪) + શાહી.’] સર્વ- રાજેંદ્ર (રાજેન્દ્ર) પું. [સં. રાગ(ન્ ) + ફ્દ્ર] જુએ ‘રાજ
શø.'
સત્તાધારી રાા હાય એવી શાસન-પદ્ધતિ, રાજા-વાદ, મેાનાકી' (મ.ર.)
રામય છું. [સ. રા(ન્ ) + માણ] રાજાને આશરે રાજા-સત્તા સ્ત્રી. [૪ ‘રાજા' + સં; સં. માંરાજ્ઞ-સત્તા] જએ ‘રાજસત્તા’-‘મેાનાર્કા’ (ન. લા.)
રાક્ષસન ન. સં. રાખાન ) + આસન] રાજાની બેઠક, રાજગાદી, રાજ-સિંહાસન
નિશાની
રાજાજી ન. અળવીના કંદના એક પ્રકાર રાનંă (રાજા) પું. [સં. ō(ન્ ) + ] રાજા નામની [ભાગ.’ રાજવંશ (રાર્જશ) પું. [સં. રત્ન(ન્ ) + મં] જએ ‘રાજરાજિ(-v॰) સ્ત્રી. [સ,] હરાળ, પંક્તિ, આળ રાજિત વિ. [સં.] શે।ભી ઊઠેલું, અલંકૃત, શાલિત રાજિમતી શ્રી. [સં.] જેન ધર્મના બાવીસમા તીર્થંકર મિનાથની વાગ્દત્તા અને સમુદ્રગુપ્ત યાદવની પુત્રી (જે
૨ાજ્ય
નામનાથના વૈરાગ્યે એની શિષ્યા બની), રાજલ. (સંજ્ઞા.) રાજિયા પું. [સં. રĪS[ + ગુ. ‘ઇયું' ત,પ્ર.] રાજા. (પદ્મમાં.) (ર) (રાજાની પાછળ ગવાતું) શાકગાન-મરસિયા. (પછી વીરપુરુષના મૃત્યુએ) રાજીવ જુઓ રાજિ.'
રાજીૐ વિ. [અર.] ખુશ, પ્રસન્ન. (ર) સહ-મત. [॰ કરવું (૩.પ્ર.) ખુશ કરવું. ॰ થવું (રૂ.પ્ર.) પ્રસન્ન થવું. ॰ રાજી, ૦ રળિયાત (રૂ.પ્ર.) ખૂબ રાજી, નારેક (મ.) ખૂબ રાજી-ખુશી ક્રિ.વિ. [અર. + જ ખુશી,' સમાનાર્થીના દિલ્હવ.] પ્રસન્ન, ખુશ. (ર) સ્ત્રી, પ્રસન્નતા (૩) હેાંશ,
રા]
ઉમંગ
Jain Education International_2010_04
રાજીખુશો-થી ક્રિ.વિ. [ + ગુ. ‘થી' પાં, વિ.ના અર્થા અનુગ] પ્રસન્નતાપૂર્વક, કાઈના ખાણ વીના ખુશીથી રાજ-નામું ન. [અર. + ફા. નામહ્] ખુશીથી કઈ વાત પાછી ખેંચવાનું લખાણ (તાકરી ઝધડા વગેરે પણ), ‘રેઝિગ્નેશન.' [॰ આપવું (રૂ.પ્ર.) નાકરીમાંથી આપ-મેળે મુક્ત થવા લખવું. (૨) ફરિયાદ પાછી ખેંચવા લખવું] રાજી-પે પું. [અર. + ગુ. ‘।'ત.પ્ર.] પ્રસન્નતા, ખુર્શી રાજી-રજામં(-૧)દી (મ(-q)ન્દી) સ્રી, [અર. દ્વારા ફા.-રાજીરિામન્ત્રી''] રાજીખુશી. (દસ્તાવેજમાં આ શબ્દ લખાતા) રાજીવ ન. [સં.] કમળનું પુષ્પ [નયન રાછા-લેચન વિ. [સં.] કમળના જેવાં નેત્રવાળું, કમળરાજુક છું. [પાલિ.] નાના રાજા. (૨) રાજ્યના એક આધરાજેશ પં. [સં. રાન(7) + $] જએક ‘રાજ-રાજ’ રાજેશ(સુ)રી વિ. [સં. ર્ય શ્રી, અર્વા, તદલવ], રાજેશ્રી વિ. [સં [C-શ્રી] રાજ્યને શાલા રૂપ. (ગૃહસ્થને રાજ્યમાન્ય-રાજ્યશ્રી' લખવાના રિવાજ હતા = ‘રાજમાન રાજેશ(સ)રી’=રા.૨ા)
રાત્રે પું. [સં. રાના + ગુ. ‘એ’ ત.પ્ર., ગામડામાં] ગામડામાં પુરુષનું એક નામ. (સંજ્ઞા.) [લાયક રાોચિત વિ. [સં. રાબ(સ્ ) + વિત્ત] રાજાને ચેાગ્ય, રાજાને રાજોત્થાન ન. [સં. રાન(ન્ ) + રવાન] રાજ્યના બગીચા રાનેપચાર હું. [સં. રાન(૧) + ઉ-વાર] રાજાને શાશે એ પ્રકારનું અર્ચન. (૨) રજવાડી સારવાર રાનેપજીવી વિ. સં. રન(ન્ ) + ૩વળીથી પું.], જ્યં વિ. [ + ૭૫-નીચ્છ] જેના ભરણપેાષણના આધાર રાજા પર હાચ તેવું સેિવા કરનાર, રાજ-સેવક રાત્રેપસેવી વિ. સં. રાન(ન્ ) + સેવી, પું.] રાજાની રાજોયું., ન. શઢારું, રામ-પાત્ર
રાજ્ઞી શ્રી, [સં.] ાણી. (૨) સૂર્ય-પત્ની, રન્નાદે રાણી-પદ ન. [સં.] રાણીના દર જો
રાજ્ય ન. [સં.] તે તે રાજાની ♦ તે તે પ્રજાસત્તાકની હદના