Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 845

રથાંગપાણિ
૧૮૮૦
ચ.’
રાંદલ. (સંજ્ઞા.)
[ચાલ. (૨) આદત, ટેવ, મહાવરા
રથાંગ-પાણિ (રથ -) પું. [સં.] જેના હાથમાં ચક્ર છે ૨૫૮૧ (ન્ટય) સ્ત્રી, [જુએ ‘રપટવું.’] ઝપટ, દાટ, ઉતાવળી તેવા વિષ્ણુ-શ્રીકૃષ્ણ, ચક્ર-પાણિ રપટ પું. લેાખંડના પહેાળા પાટે
રશિક, રથી પું. [સં.] રથમાં બેસી લડનાર યેદ્ધો રથાત્સવ પું. [+સં. વલ્લ્લવ] જએ ‘રથયાત્રા(૩).’ થાદ્ધતા . [+ સં. છજ્જતા] અગિયાર અક્ષરના એક ગણમેળ છંદ. (પિં.)
રત્ન(-થ)ય પું. [અં. ૐથૅડ્] મટેડી અને છાણાંને થર. (૨) કાંકરી ચૂના કે સિમેન્ટની ધરબેલી જમીન કે જમીનની સપાટી, ‘રેફૅડ’
રદ-બાતલ વિ.,ક્રિ.વિ. [અર. ↑ાતિલ્] તદ્દન નકામું, નિરુપયોગી, કેક, વાઇડ’
રપટાવવું, રપટાવું જએ ‘પટવું’માં. ૨૫ટે। પું. જુએ ‘રપટનું’+ ગુ. એ’ પ્ર.] ખેતીનું એક પટવા માટેનું એજાર
રક્ષ્ય પું. [સં.] ધેાડા. (ર) ન. પૈડું
રયા શ્રી. [સં.] માર્ગે, રસ્તા. (ર) શેરી, ફળી, ફળિયું ર૪× પું. [સ.] ક્રાંત. (ર) હાથી-ઢાંત. (૩) ડુક્કરની દાતરડી ર૬` ક્રિ.વિ. [અર. ૨૬ ] નકામું ગણી કાઢી નાખેલું, ખાતલ કરેલું, ‘સેલીટ.' [॰ કરવું (રૂ.પ્ર.) કાઢી નાખવું. (૨) નામંજૂર કરવું. (૩) નાબૂદ કરવું. ॰ જવું, ૦ થવું (રૂ.પ્ર.) નકામું નીવડયું]
ર૫ા(-પે)ટી સ્રી, જ‘પેટનું’+ ગુ. ઈ’કૃ.પ્ર.] ડી જવાની ક્રિયા, ગરબડી, ટેટ. (ર) થઢવવાની ક્રિયા" (૩) સખત રીતે કામમાં લેવું એ. [૰ દેવી, મારથી, ૦ લગાવવી ફ.પ્ર.) દોડી જવું. માં લેવું .પ્ર.) કામમાં રગડવું]
રપેટલું અફ્રિ [રવા.] ઝડપથી દેાડી જવું. (ર) સર્રીિ. થકવી નાખવું. રપેટાવું ભાવે., કર્મણિ, ક્રિ. રપેટાવવું કે.,સ.ક્રિ.
રદ-દાન ન. [સં.] રતિક્રીડા સમયે પ્રેમના ચુંબનથી પ્રિયાના મુખ પર દાંત બેસાડવા એ
પેટાવવું, ૨પેટાયું જુએ ‘રપેટનું’માં.
રદન પું. [સં.] જુએ ‘૨.
રપેટી શ્રી., "ઢા પું. જ‘પેટનું’ + ગુ. ‘ઈ ’-એ’ કૃ.પ્ર ] જુએ ‘રપાટી,' [-ટે। દેવા, ટા મારવા, ટા લગાવવા (૬.પ્ર.) જુએ ‘પાણી દેવી.’]
રદત્તું વિ. [+ ગુ. ‘” ત.પ્ર.] દાંતવાળું, દાંતાળું
ક્રિયા
રદ-બદશ (-૨), "લી સ્ત્રી., લા પું. [જુએ ‘ર’+બલનું’સ્પેલિયું ન. [રવા.] ખેતરમાં વારંવાર રાંપ ચલાવવાની + ગુ. ‘ઈ ‘આ’ કૃ.પ્ર.] .એક વસ્તુ રદ કરી બદલામાં [કાચું (લખાણ) બીજી વસ્તુ આપવી એ, ફેર-ખલે રફ વિ. [અં.] ખરબચડું. (૨) અસભ્ય વર્તનવાળું, (૩) રફત સ્ત્રી, [અર. રક્ત્] પ્રીતિ, સ્નેહ, માયા. (૨) અભ્યાસ, મહાવરે, આદત [ઝડપ રફતાર શ્રી. [ફા.] રીત-ભાત, ચાલ. (ર) ગતિ, ચાલ. (૩) રફતે રફતે ક્રિ.વિ. [અર. રતરતË] ચડે થાડે કરી, આસ્તે આસ્તે. (ર) ટુકડે ટુકડે
રફાઈ સ્રી. [અર.] આત્મ-બલિદાન, આત્મ-ભેગ. (૨) શરીરમાં સાયા ભેાંકવા વગેરે નજ૨-મંદીની ક્રિયા રફીક હું. [અર.] મિત્ર, સંગાથી, ઢાસ્ત, સેખતી ૨૩ વિ. [અર. ૨જૂઆ] નાસી ગયેલું, ભાગી છૂટેલું રડું-ચક્કર વિ. [+ જુએ ‘ચક્કર.'] જુઆ કુ.’ (ર) ન. નુકસાન. (૩) પ્રપંચ, કાવતરું
રફ્ ક્રિ.વિ. [અર. ફૂગ્] તેણી લેવાય એમ. · [॰ કરવું (ચં.પ્ર.) થીગડું મારવાને બદલે દારાથી વણાટની જેમ ખીલી લેવું] [કરનાર કારીગર
કરફ્-ગર વિ. [+ ફા. પ્રત્યય] લૂગડાને ર ્ કરવાનું કામ રફૂગરી શ્રી.[+શુ. ઈ” ત.પ્ર.] રગરનું કામ રફડી સ્ત્રી, એ નામની એક વનસ્પતિ
રઢિયા પું. [જએ ‘ર’+ગુ. ‘ઇયું’ ત.પ્ર.] એક વાતને રદ ગણી એની સામે બીજી વાતની રજૂઆત કરવી એ, ‘ડિસ્ક્લેઇ મિંગ.’ (૨) ખુલાસા. (૩) દલીલ. [॰ આપવા (રૂ.પ્ર.) ખુલાસે રજૂ કરવા]
રદીફ . [અર.] ગમલ પ્રકારની શાયરીમાં એકી ચરણે આવતા અંત્યાનુપ્રાસની કાફિયા-રૂપ વર્ણાક્ષરીમાંના છેલ્લા એ સ્વરાની માંડણી. (પિં.)
રદ્દી વિ. [અર. ‘૨૬’+ગુ. ‘ઈ' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ૨૬-બાતલ કરેલું, ફાટતાં તૂટતાં કશા કામનું ન રહેલું, વાપરવા યોગ્ય ન રહેલું
રષ (-ય), -ધિ સ્ત્રી, [સં. દ્ધિ > પ્રા. રિદ્ધિ) જુએ ‘ઋદ્ધિ.’ રષિયું વિ. [+ ગુ. ‘ઇયું’ત.પ્ર.] ઋદ્ધિવાળું, સમૃદ્ધ, આબાદ રન પું. [અં.] ક્રિકેટની રમતમાં બૅલને ફટકા મારી દૂર કરીને દોડવામાં આવે છે એ, એવી પ્રત્યેક ક્રિયા, દાટ. (૨) ઢાડવાના માર્ગ, ‘રન-વે’
રનર પું. [અં.] ઢોડનાર, (૨) ખેપિયા રન-વન ક્રિ.વિ. અત-ચૈત સ્થિતિમાં, ૨૩-અડ રનિંગ (નિ) વિ. [અં.] રાડતું. (ર) સળંગ ચાલુ રહેલું. (૩) ન. દોડવાની ક્રિયા [લગતું, રાની, વગડાઉ રમાડી વિ. [જુએ ‘રાન’ દ્વારા.] રાનને લગતું, જંગલને રન્નાદે . [સં. નાન્યેવી>પ્રા. રન્નારે] સૂર્યની પત્ની,
Jain Education International_2010_04
અડી
રપટવું અક્રિ. [રવા.] ઝડપથી ચાલવું. (૨) લપટનું, લપસી પડવું. (૩) ખેલ ખેલ કર્યાં કરવું, રપટાવું ભાવે.,ક્રિ રપટાવવું છે.,સ.ક્રિ
રફે-(-)કે ક્રિ.વિ [અર. ૨-ક્મ્] વેરણ-છેરણ, વેર-વિખેર, અસ્ત-વ્યસ્ત, (૨) કુના-કૅાતિયા રફેકું ન. રક્ષણ, દેખ-શાળ, ચાકી, સંભાળ રખ પું. [અર.] પરમેશ્વર, પરમાત્મા, ખુદા રખ-ઝમ જએ રેમ-જેમ.’
રખડી સ્ત્રી. [હિં.] સારી રીતે ઉકાળેલું દૂધ, ખાસુંદી