Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 793

મૃત
મરણ નિમિત્તનું (તકી.) (૪) ન. મડદું, (૫) મૃતાત્મા મૃત વિ. [સં.] મરણ પામેલું, પ્રાણ-રહિત થઈ ગયેલું. (૨) ન. મૃત્યુ, મરણ
મૃતકપ વિ, સિં.] લગભગ મર્યાં જેવું થઈ ગયેલું મૃતક-સેન સ્ત્રી, [+ જએ ‘સેા' (ત્ સં. રાષ્ટ્ર પ્રા. સેન્ડ્ઝ) તેરમા દિવસે ઘટ-ક્રિયા વખતે મૃતાત્માને ઉદ્દેશી દાન માટેની શમ્યા [‘કૃત્તિકા.' મૃતકા (મૃત્યક્રા) સ્ત્રી. [સં. મૃત્તિા, અર્યાં. તાવ] જઆ મૃત-ગર્લ્સે પું. [સ.] માતાના ગર્ભાશયનાંના કે એમાંથી નીકળેલા મરણ પામેàા ગર્ભ
મૃત-જાત વિ. [સં.] માતાના ગર્ભાશયમાં મરેલું જન્મેલું મૃત-દેહ પું. [સં.] જેમાંથી પ્રાણ ઊડી ગયા છે તેનું શરીર મૃત-ધર્માં વિ. [ર્સ.,પું.] મરણ-ધર્મવાળું, નમ્બર મૃત-પત્ર હું, [સં.,ન.] સરનામા વિનાના કે ખેાટા સરનામાવાળા પાક કરેલા અને ટપાલ સિમાં નષ્ટ કરવા રખાતા પત્ર, ડૅડલેટર.' (૨) મરણનું પ્રમાણપત્ર, ડેથ-સર્ટિફિકેટ' મૃત-પિંઢ (-પિણ્ડ) પું. [સં.] હિંદુએનાં મરણ પામેલાંની શ્રાદ્ધ-ક્રિયા નિમિત્તે મુકાતા માટે ભાગે ઘઉંની કણકના તે તે નાના પીંડા
૧૮૨૮
મૃષા-વચન
મૃત્યુ-ભવન ન. [સં.] જન્મકુંડલીમાંનું આઠમું ઘર. (યા.) મૃત્યુ-મય વિ. [સં.] મરણથી ભરેલું મૃત્યુ-મીમાંસા (-મીમાસા) સ્રી. [સં.] મોત થવાનાં કારણે। વિશેની ચર્ચા-વિચારણા
મૃત-પ્રાય વિ. [સં.] જુએ ‘મૃત-કપ.’
મૃતવત્સા વિ., શ્રી. [સં.] જેનું વાડું મરણ પામી ગયું હાય તેવી ગાય. (૨) અચ્ચાં મરણ પામ્યાં હોય તેવી સ્ર મૃત-સંજીવની (-સ-જીવની) સ્ત્રી. [સં.] મરણ પામેલાંને જીવન આપી શકનારી ઓષધિ કે વિદ્યા
અસ્પૃશ્યતા
મૃત-સૂતક ન. [સં.], મૃતશૌચ ન. [+સં. -શૌય ] હિંદુએમાં મરણ પામેલાંની પાછળ પાળવામાં આવતી [આસન, શખાસન, (પૈગ.) મૃતામન ન. [+સં. ભાસન ] એ નામનું ચેાગનું એક કૃત્તિકા શ્રી. [સં.] જમીનમાંની માટી, મટાડી કૃત્તિકા-પાત્ર ન. [સં.] માટીનું વાસણ, મૃત્પાત્ર કૃત્તિકામય વિ. [સં.] માટી-રૂપ, માટીથી બનેલું મૃત્પાત્ર ન. [સં, મૃત્યુ + પાત્ર, સંધિથી) જએ ‘મૃદ્-ભાંડ.’ નૃષિં (ભૃપિણ્ડ) પું. [સં. નૃવ્ + fqટ, સંધિથી] માટીના પીડા કે લેાંઢા [મૈયત, ‘થ’ મૃત્યુ ન. [સં.,પું.] મરણ, નિધન, અવસાન, દેહાંત, માત, મૃત્યુ-કર વિ. [સં.] મેાત ઉપજાવનારું. (૨) પું. મરણ-વેરા, ડેથ ડેટા’ [‘મૃત્યુ-ષડટક.’ મૃત્યુ-ખડાટક ન. [સં. મૃત્યુ-ટવૃ, માત્ર ૧ >] જએ મૃત્યુ-ગીત ન., -તા સ્ત્રી. [સં.] મરણ થયે ગવાતા મર" સિયા, એલેજી' (મં.જ.) [તે તે ચિહ્ન મૃત્યુ-ઘંટ (-ઘણ) પું. [સં.] (લા.) મરણની અગમચેતીનું મૃત્યુદં૰ (દણ્ડ) પું. [સં.] મેતની સજા, દેહાંત દંડ, પ્રાણદંડ, ‘કેપિટલ પનિશમેન્ટ,' સેન્ટેન્સ ઑફ ડેથ’ મૃત્યુ-પત્ર હું. [સં.,ન.] મેાતના સમાચારના કાગળ, કાળાખડી. (૨) વસિયતનામું, ‘વિલ’ (મ.સ.) મૃત્યુ-ભય પું. [સં.,ન.] મેાતના ડર, મરણના ભય મૃત્યુભંજકાસન (-ાજકાસન) ન. [+ä. મળ + મત્તન] એ નામનું ચેાગનું એક આસન, (શૅાગ.)
Jain Education International_2010_04
મૃત્યુ-યાગ પું. [સ,] મૃત્યુ થાય તેવી પરિસ્થિતિ. (૧) જ્યાતિષમાંના એક ભયંકર ગણાતા અવોગ. (જ્યેા.) મૃત્યુ-લેખ પું. [સં.] મરણ પામેલાના અગ્નિદાહના કે દાટવાના સ્થાન નજીક કે ઉપર કરેલા આંધકામમાં મરણ પામનાર વ્યક્તિ વિશેનું ઉત્કીર્ણ લખાણ. (૨) જુએ ‘મૃત્યુ-પત્ર (ર).’ [- પૃથ્વી મૃત્યુ-લેક યું. [સં.] મરણુ-ધર્મવાળાં પ્રાણીઓનું જગત મૃત્યુ-વિષયક વિ. [સં.] મોતને લગતું
મૃત્યુ-વેરા પું. [ +જુએ વેર.”] જએ ‘મૃત્યુ-કર(ર).’ મૃત્યુ-શય્યા સ્ત્રી. [સં.] મરણ-પથારી મૃત્યુ-ષદ્રષ્ટક ન. [સં. વણ્ ( > હૈં ) + Reh] વિવાહ માટે વર્જિત ગણાતા એક ખાસ સમય, ખડાષ્ટક (મેષકન્યા, તુલા-મીન, મિથુન-વૃશ્ચિક, મકર-સિંહ, કુંભ-કર્ક અને વૃષભ-ધન એએને પરસ્પર ‘' અને ‘આઠ’ સંબંધ છે.) મૃત્યુ-સૂતક ન. [સં.] જએ ‘મૃત-સૂતક.’ મૃત્યુ-સ્તંભ (-તમ્સ) પું. [સં.] પાળિયા, ‘હીરા સ્ટાન’ મૃત્યુ-સ્થાન ન. [સં.] જે સ્થાન ઉપર મરણ થયું હોય તે સ્થાન. (૨) જુએ ‘મૃત્યુ-ભવન.’
મૃત્યું-જય (મૃત્યુ-જય) વિ. [સં.] મૃત્યુ ઉપર વિજય મેળવનાર, અમર. (૨) પું. મહાદેવ, શિવ, શંભુ, શંકર મૃત્યુંજય-મંત્ર (મૃત્યુ-જય-મન્ત્ર) પું. [સં.] નૃથ્વૃ થામદ્દેથી શરૂ થતા મૃત્યુ ઉપર વિથ મેળવતા મનાતા શિવ
મંત્ર
મૃદંગ (મૃદૐ) ન. [સં.,પું.] પખાવજ, પખાજ (ઢાલ જેવું સાંકડું લાંબું શિષ્ટ ગાન સાથે પ્રત્યેાનતું વાઘ), મુરજ મૃહુ વિ. [સં.] કર્યું, સુંવાળું, નરમ, મુલાયમ, કામળ મૃદુ“કાય વિ. [સં.] ફામળ શરીરવાળું, મોલક' (પાણી) (ન.દે.) (કાચલામાં થનારું તે તે પ્રાણી) [કણાપણું મૃદુતા સ્ત્રી.,-૧ ન. [સં.] મૃદુપણું, ભાવ, કામળતા, મૃદુભાષી વિ.સં.,પું.] કામળ શબ્દા ખેલનારું. (૨) મધુર-ભાષી [(સ્વર.) મૃદુમધ્યમ વિ. [સં.] ખાર સ્વરમાં એક વિકૃત મૃદુલ વિ. [×.] જએ ‘મૃદુ,’ મૃદુલ-તા શ્રી. [સં.] જુએ મૃદુતા,’ મૃદુષજ પું. [સં.] ખાર માહેને એક વિકૃત સ્વર, (સંગીત.) [પેટરી' (હ.ગં.શા.) મૃાં (-ભાણ્ડ) ન. [સં.] માટીનું તે તે વાસણ, મૃત્પાત્ર મુઠ્ઠી, ±ા સી. [સં.] દ્રાક્ષ, ધરાખ (સફેદ) સુધ શ્રી. [સં. મૃ ] યુદ્ધ, લડાઈ, ‘વર’ મૃત્મય જઆ ભૃણ્મય.’ [પદ તરીકે, જએ નીચે.) મૃષા ક્રિ.વિ. [સં.] અસત્ય, જઠું (ગુ. માં, સમાસના પૂર્વે તૃષા-દૃષ્ટિ સ્રી. [સ,પું.] જએ મિથ્યા-દષ્ટિ.' મૃષાભાષી વિ. [સં.,પું.] જએક મિથ્યા-ભાષી,’ મૃષા-વચન ન. મૃષા-વાદ પું. [સં.] જૐ ખેાલવું એ,