Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 663

ભ્રમશી(-સી)
ભૂમી(-સી) સ્રી. વાવેતરમાં ઊગતું એ શિયાળુ ઘાસ
૧૬૯૮
નામનું એક [ના ગાળે ભૂ-મંડલ(-ળ) (-મણ્ડલ-ળ) ન. [સં.] સમગ્ર પૃથ્વી, પૃથ્વીભૂમંડલ(-ળ)-ચક્રવર્તી (-મણ્ડલ) વિ., પું. [સં] પૃથ્વીના
એકચ્છન્ન સમ્રાટ
ભ્રમા યું. [સં.] પુષ્કળતા, અનંતતા, વિશાળતા ભૂ-માન ન. [સ] જમીનની માપણી, ‘સર્વે’ ભૂમાન-કર્મ ન. [સ.] જમીનની માપણીનું કામ ભૂમાન-શુલ્ક ન. [સં.] જમીનની માપણી કરવા માટેની
સરકારી લાગત
જ
ભૂમાનાધિકરણ ન. [ + સં. મધ-રળ] જમીનની માપણી માટેની કચેરી, સર્વે ઑફિસ' ભૂમાનાંક (ભ્રમાનાŚ) પું. [+ સં. મ] જમીન-માપણી અપાયેલ આંક, સર્વે નમ્બર’ ભૂ-માર્ગ પું. [સં.] જમીન-માર્ગ ભૂમાવેન ન. [સં મૂમન્ + મા-વેદન ] ગ્રહણ વખતે ચંદ્રની આડે પૃથ્વીનું આવી જવું એ, ચંદ્રનું પૃથ્વીપ આવરણ ભૂમિ(-મી) સ્ત્રી, [સં.] પૃથ્વી, ધરા, ધરણી, ‘અર્થ. (૨) પૃથ્વીની સપાટી, ધરા-તલ, જમીન, લૅન્ડ.' (૩) દેશ, પ્રદેશ ભૂમિક હું. [સં.] મુખી ભૂમિકા શ્રી. [સં.] સપાર્ટી, તલ, (ર) કક્ષા, પાયરી. (૩) ભેાં, માળ, ‘સ્ટોરી.’ (૪) પ્રયેાજન પ્રાપ્ત કરી આપનારી યાજના કે કક્ષા, ખેંસિસ.' (વેદાંત.) (૫) પૃષ્ઠ-ભૂમિકા, ‘બૅક-ગ્રાઉન્ડ.’ (5) યાગની તે તે કક્ષા. (યોગ.)(છ) ગ્રંથ વગેરેનું પ્રાસ્તાવિક કથન, એ બેલ, ‘પ્રીકેઇસ.’ (૮) નાટયનું પાત્ર અને એનું કાર્ય. (નાટય.) પડતા પ્ણા. (ગ.) ભૂમિકાણ પું. [સં.] નીચેની આધાર-રેખા સાથે ભુજના ભૂમિ-ખંડ (-ખણ્ડ) પું. [સં.] જમીનના નાના ટા ટુકડા [દટાઈ ને રહેલું (ર) જમીનમાં
કે વિભાગ
ભૂમિ-ગત વિ. [સં.] જમીનને લગતું. ભૂમિ-ગૃહ ન. [સં., પું.,ન,] ભોંયરું ભૂમિ-તલ(-ળ) ન. [સં.] જ ‘ભૂ-તલ.’ ભૂમિતિ શ્રી. [સં.] જમીન ઉપરનાં અંતર તેમજ જુદી જુદી જાતની આકૃતિઓનું માપ લેવાની ખાસ વિદ્યા, રેખા-ગણિત, ‘જ્યુમેટ્રી’
ભૂમિ-સંલગ્ન
ભૂમિ-દુર્ગ પું. [સં.] સપાટ જમીન ઉપર ખાધેલે કિલ્લા ભૂમિ-પત્રિકા સ્રી. [સં.] જમીન ઉપર લખાતું લખાણ,
ભૂમિતિ-ક્ષેત્ર ન. [સં.] ભૂમિતિનું ઢારેલું કામ ભૂમિતિ-જ્ઞ વિ. [સં] ભાંમતિ-શાસ્ત્રનું જાણકાર ભૂમિતિધર્મ પું. [સં.] ભૂમિતિશાસ્ત્રની પ્રક્રિયાઓને લગતું તે તે લક્ષણ, ‘યે મેટ્રિકલ ‘પ્રેપર્ટી’ (મ.ન.) ભૂમિતિશાસ્ત્ર ન. [સં.] જુએ ‘ભૂમિતિ.’ ભૂમિતિ-શ્રેઢી, -ણિ, મણી સ્ત્રી [સ ] ગુણેત્તરની રીતની એક શ્રેણિ, ‘યે મેટ્રિકલ પ્રેાગ્રેશન' (મ.ન.) ભૂમિ-đ(-તે)લ ન. [સ, ભૂમિ-તે] જુએ ‘ભૂ-તેલ,’ ભૂમિ-દંડ (-દણ્ડ) પું. [સં.] જમીનથી સમાંતર રહી પીલવા માં આવતી દંડની કસરત, (ન્યાયામ.) [કરનાર ભૂમિ-દાતા વિ. સં. મૂમેઃ + દ્દાત્તા, પું.] 'જમીનનું દાન ભૂમિ-દાન ન. [સં] જએ ‘ભૂદાન.’ [ક્રિયા, દાન ભૂમિ-દાહ પું. [સં.] (લા.) મહત્તાને જમીનમાં દાટવાની
Jain Education International_2010_04
ભેાંચ-પત્રિકા
ભૂમિ-પરીક્ષા સ્રી. [સં.] નવું નગર કે ગામ વસાવવું હોય
તેમ નદી-નાળાં કે બંઘ આંધવાનાં હોય તે વખતે કરવામાં આવતી જમીનની જંચ
ભૂમિ-ફેર પું. [+જુએ ‘ફેર.”] ખેતીની જમીનામાં જમીન
તળ બદલાવ્યા કરવાની ક્રિયા
ભૂમિ-ભાર પું. [સં.] જએ ‘ભુ-ભાર.’ ભૂમિભાર-હારી વિ. [સ,,પું.] પૃથ્વી ઉપરના પાપીઓના ભાર આછે! કરનાર (પરમાત્મા) ભૂમિયાન ન. [ર્સ,] જમીન ઉપર ચાલનારું તે તે વાહન ભૂમિયું વિ. સં. મૂનિ + ગુ. ઇયું' ત.પ્ર.] ભૂમિને લગતું. (૨) (લા.) જમૌન જેને પરિચિત હોય તેવું, ભેમિયું, ‘ગાઇડ’ ભૂમિ-લેપ પું. [સં.] જમૌતની સપાટી ઉપર ગાર કરવાની ક્રિયા [‘લૅન્ડ થ્રી' ભૂમિ-વાત હું. [સં.] જમૌન તરફથી સમુદ્ર તરફ વાતા પવન, ભૂમિ-વિક્રય પું. [સં.] જમીનનું વેચાણ ભૂમિ-વિજ્ઞાન ન, ભૂમિ-વિદ્યા સ્રી. [સં.] જૌનના રસકસના જ્ઞાનનું શાસ્ત્ર, ‘સેાઇલ-ફિઝિક્સ’ ભૂમિ-વિધાન ન. [સં.] નવું નગર કે ગામ વસાવવાનું હોય કે નદી-નાળાં ચા બંધ બાંધવાના હોય ત્યારે જમીનના વિભાગની સંકલના કરવી એ
જમીન-રૂપી પથારી, ભેાંચ-પથારી
ભૂમિ-શયન ન. [સં.] પૃથ્વી ઉપર સૂઈ રહેલું એ ભૂમિ-શય્યા સ્રી, [સં.] જમીન ઉપરની પથારી. (૨) [સૂઈ જનારું ભૂમિ-શાયી વિ. [સં.,પું.] જમીન ઉપર કશું પાથર્યા વિના ભૂમિ-શાસ્ત્ર ન. [સં.] કૃષિશાસ્ર, ખેત-વિઘા, ‘અંગ્રેાનોમી' ભૂમિશાસ્ત્રી વિ. [સં.,પું.] કૃષિશાસ્રી, ‘અંગ્રેાને મિસ્ટ’ ભૂમિ-શુદ્ધિ સ્ત્રી., ભૂમિ-શેાધન ન. [સં.] યજ્ઞ યાગ વગેરે કરતી વેળા પ્રથમ જમીનને મંત્રાદિથી વિધિપૂર્વક શુદ્ધ કરવાની ક્રિયા
ભૂમિ-શેાધક વિ. [સં.] ભૂમિમાં ખેદકામ કરી એમાંથી જ્ઞાન મેળવનાર, ‘ઍપ્લેરર' (વિ.ક.) ભૂમિષ્ઠ વિ. [સં.] જમીન ઉપર રહેલું (જુઓ ‘ભૂમિ-સ્થ.’) ભૂમિ-સંગ્રહ (-સગ્રહ) પું. [સં.] નવું નગર કે ગામ વસાવ
વા માટે તેમ નદીના બંધ બાંધવા માટે દબાવાની જમીન છૂટી કરાવી એકહથ્થુ કરવાની ક્રિયા ભૂમિસંથારા (-સન્હારી) વિ. [સં, મૂમિ + જએ ‘સંથાર’ + શુ. ‘ઈ' ત.પ્ર.] મરણ સમયે જમીન ઉપર પાથર્યા વિના સૂઈ જનારું. (જૈન.) ભૂસિસંથારા (-સન્થારે) પું. સિં, મૂર્ત્તિ + જ સંયારે.’] જમીન ઉપર મરણ માટે પડી રહેવું એ. (જૈન.) ભૂમિ-સંપત્તિ (-સમ્પત્તિ) સ્ત્રી, [સં.] જમૌનરૂપી મિલકત ભૂમિ-સંપાદન (-સમ્પાદન) ન. [ર્સ ] જુએ ‘ભૂમિ-સંગ્રહ,’ ભૂમિ-સંરક્ષણ (-સંરક્ષણ) ન. [સં.] જમીનના રસકસની સાચવણી, ‘સેાઇલ-કન્સવેરાન
ભૂમિ-સંલગ્ન (-સંલગ્ન) વિ. [સં.] જમીનને વળગીને રહેલું