Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 644

ભાલકા-તીર્ષ
૧૬૭૬
ભાવ-પ્ટક
ભાલકા-તીર્થ ન. [જ એ “ભાલકે + સં] જાઓ “ભાલકું.' પ્ર.) ચિંતા, ફિકર, ભાલે (રૂપ્ર.) ઉચાટમાં ભાલ-કારી વિવું. [જ “ભાલું' + સારું] હાથમાં ભાલું ભાલેદાર જ “ભાલા-દાર.” રાખનાર સૈનિક, ભાલાવાળો
ભાલ-સવાર જ એ “ભાલા-સવાર.' ભાલકું ન [સ. મરહ + ગુ. “!' સ્વાર્થે પ્રત્યય] શ્રીકૃષ્ણને ભાલે પૃ. [જ “ભાલું.] જ “ભાલું.” જરા નામના વ્યાધે પગના પંજામાં મારેલા બાણને કારણે ભાલા ન. [જ એ “ભાલું' દ્વારા.] એ “ભાડું.” વેરાવળ પાસેનું એ તીર્થરૂપ ગણાયેલું સ્થાન. (સંજ્ઞા.) ભલેરિયું ન. જિઓ “ભાલો' + ગુ. ઈયું” સ્વાર્થે ત.ક.]. ભાવ-ચંદ્ર (-ચન્દ્ર) પું. (સં.1 જમના લલાટ ઉપર ચંદ્ર હોય નાનું નાનું તે તે ભાલું
છે તેવા મહાદેવ, શિવ, રાંકર (પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે) ભાલેડું ન. જિઓ “ભાલું' + ગુ. ડિ' સ્વાર્ષે ત..] નાનું ભાલ-તલ ન. સિં.] લલાટની સપાટી
ભાલું. (૨) તીર, બાણ ભાલ તિલક ન. [સં.] કપાળમાં કરેલું ટીલું કે ચાંદલે ભાલોળિયું ન. [જ એ “ભાલું' દ્વારા.] ભાલાને આકાર ભાલ-દેશ' પું. સિં.] કપાળનો ભાગ, લલાટની સપાટી ભાવ મું. મિ.] અસ્તિત્વ, હયાતી, સ્થિતિ. (૨) સ્વત્વ, ભાલ-દેશર કું. જિઓ “લાલ' + સં.1 જ “ભાલ. “સ્પિરિટ' (દ.ભા.) (૩) ગુણવત્તા, “કવોલિટી' (પ.ગે.) ભાલ-પટ, -૮ પું. [સં.] જ “ભાલ-દેશ_ભાલ-તલ. (૪) લાગણી, પ્રેમ, ફીલિગ,” “ઈમેશન' (બ.ક.ઠા.) (૨. ભાલ-૫ત્ર પું. [સં. ન.] કપાળરૂપી કાગળ
મ) (૨) આશય, ઈરાદ, ઇચ્છા, મતલબ, ઉદેશ, ભાવ-પ્રદેશ છું. [જ એ “ભાલ' + સં.] જ “ભાલ-દેશ. આઇડિયા” (મ.ન.), “કસેશન.” (૨.બા.) (૩) મનની ભાવમ(૩) સ્ત્રી. પથ્થરના પડ વિનાની ગોરાડુ જમીન ઊપજતી વૃત્તિ, “પેશન” (ન.લા.) (૪) કાવ્ય-નાટકના (જેમાં પાણી નજીક હોય છે) (૨) એક પ્રકારની ભેંસ, રસને કારણરૂપ તે તે પરિસ્થિતિ (સ્થાયી તેમજ સંચાભાલમી
રીના સ્વરૂપની). (કાવ્ય) (૫) સુત્રધાર વગેરેનું માનવંતું ભાલમી સમી. જ “ભાલમ(૨).”
વિશેષણ, (કાવ્ય). (૬) બજારની રૂખ, દ૨, “પ્રાઈસ.' ભાલ-રેખા રજી. [૨] કપાળમાં પડતી તે તે કરચલી કે સળ (૭) ગ્રહોનું શુભાશુભ ફળ. (.) (૮) દરકાર, કાળજી. ભાલ-લોચન . [સં.] (જેમના લલાટમાં
હોવાનું
[ આવ, ૦ ઊપજ (રૂ.પ્ર.) પ્રેમને ઉદભવ થ. મનાય છે તેવા) મહાદેવ, શિવ, શંકર
(૨) સારી કિંમત ઊપજવી. ૦ઊછળ (રૂ.મ.) બજારમાં ભાલાકાર છું. [ઓ “ભાલું' + સં. -I] ભાલાકૃતિ માલની કિંમત વધી જવી, ૦ ઊતરવા (રૂ.પ્ર.) કિંમત બી. [+સં. મા-fi] ભાલાને ઘાટ કે દેખાવ, (૨) વિ. ઓછી થવી. ૦ ઉતર (રૂ.પ્ર.) પ્રેમ ઓછો થશે. ૦ ભાલાના ઘાટ કે રેખાવનું
[ભાલ-કારી.” કર (રૂ.મ.) કિંમત નક્કી કરવી. (૨) લાડકાઈ બતાવભાલા(-લે-દાર વિ. [જ એ “ભાલું' + ફા. પ્રત્યય.] જાઓ
વી. ૦ ખા (ઉ.પ્ર.) માનની ઈચ્છા કરવી. ૦ ચ૮૮-૮)વા ભાલા-બરદાર વિ. [જ એ “ભાલું' + ફો] ભાલું ઉપાડીને (રૂ.પ્ર.) વસ્તુને દર વધો . ૯ ચહ(-) (રૂ.પ્ર.) પ્રેમની ચાલનાર નોકર
વિત લાગણી થવી, ગમવું. ૦નું ભૂયું (રૂ.પ્ર.) પ્રેમ અને ભાલા-વેરા પું. જિઓ “ભા' + “વેરે."] (લા.) લાંચ, આદરની ઈરછા રાખતું. ૦નો ઉછાળો (રૂ.પ્ર.) એકદમ ભાલ-લે-સવાર પું. જિએ “ભાલું'+ “સવાર.] ભાલા- ઊંચે દર થવો. ૦૫ (રૂ.પ્ર) કિંમત કે દર નક્કી વાળો ડેસવાર સૈનિક
(હાડકું થ. (૨) દર નીચે જ. ૭ ૫ઢાવ (રૂ.પ્ર.) કિંમત ભાલાસ્થિ ન. [સં. મહા + અસ્થિ] પાળનું સપાટીવાળું અંકાવવી. ૦ (રૂ.પ્ર.) સાર સંભાળ લેવી. ભજવભાલાળું વિ. [ જ ‘ભાલું + ગુ. “આળું ત. પ્ર.] ભાલા
વા (ર.અ.) પિતાનું ખરાબ સ્વરૂપ સામાને બતાવવું, વાળું. (૨) (લા.) અણદાર
નાલાયક થઈ ઊભા રહેવું. ૦માં ચીરી ના(નાણું ભાલિયા-ઘઉં , બ.વ. [જ એ “ભાલ'+ ગુ. “ઇયું” ત. (ઉ.પ્ર.) ભારે કિંમત લેવી. ૦રાખ (રૂ. 4) હેત એમ પ્ર. + ઘઉં.] ભાલ પ્રદેશમાં પાકતા ઊંચી જાતના દાઊદ- જાળવવો. ૭ લેવા (ઉ.પ્ર.) ભારે કિંમત વસૂલ કરવી. (૨) ખાની ધઉં
[પ્રદેશને લગતું સામાનું મન પારખવું] ભાલિયું વિ. જિઓ “ભાલ' + ગુ. “ઇ” ત.ક.] ભાલ- ભાવ-ઉતાર છું. સિં. + જ “ઉતાર.] સરકાર તરફથી ભાલિ(ળ) વિ, . જિઓ “ભાલિયું.] (ભાલ પ્રદેરી- ચલણી સિક્કાની કિંમતમાં કરાતો ઘટાડે માં પાણીની અછત હોવાને કારણે મોટા પડે વપરાય ભાવક વિ. સં.] કાવ્યના મર્મને અનુભવ કફનાર, સહાય. છે તેથી] મટે ઘડે, મેટી ગાગર
(૨) નાથને પ્રેક્ષક. (નાટય.) ભાલી સ્ત્રી, જિઓ “ભાલું' + ગુ. “ઈ' પ્રત્યય.] ભાલાની ભાવક-ત્વ ન. [.] સહૃદય-તા. (નાટથ.) ટેચ કે અણી. (૨) (લા.) સાંગ. (૩) બચ્છી
ભાવકતૃક વિ. સિં] જેમાં ક્રિયાની સ્થિતિ-ગતિ જ માત્ર ભાલ ન. [ર્સ, મરંતુન- મા. મરા -પું. રીંછ. (૨) કડી, કતપણાને અર્થ આપી ક્રિયાપદનું નિયમન કરે તેવું (એ ફાઉડી, ફાલુ
ક્રિયાપદ). (જા.) ભાલું ન. [સં. મા->મા. મહ૪મ-] છેડે અણીદાર ભાવ-કર્મ ન. સિં] કર્મના ત્રણ મહિને એક પ્રકાર, લોખંડના કણાવાળી લાંબી ડાંગ કે લાકડી, (૨) હાથીને કોઇ મહાદ્રિ રાગદ્વેષ અને મહમુકિત ભાવ, (જન.) વશમાં રાખવાનું એક સાધન, અંકુશ. [ઊભું ભલું ઉ. ભાવ-કોષ્ટક ન. [૪] વેચાણ માટેના દરની તાલિકા કે યાદી