Page Text
________________
ભરનાર
ભરપાનું
નાટયશાસ્ત્ર નામના ગ્રંથને મનાતે આદિ લેખક મુનિ. (સંજ્ઞા.) ભરતિયો વિવું. [જુઓ “ભરતિયું.'] ધાતુના ઢાળ પાડ(૫) નટનો ધંધો કરનારી એક પ્રાચીન જાતિ અને એને નાર કારીગર. (૨) ભરત ભરવાનું કામ કરનાર કલાકાર. પુરુષ. (સંજ્ઞા)
(૩) નાણાંની સામે કયા મેળવનાર વર (કન્યાવિક્રયથી) ભરત* ન. [જ એ “ભરવું' + ગુ. “અત' કપ્રિ] ભરવું એ, ભરતી સ્ત્રી. [ઇએ ભરવું' + ગુ. “તું” વર્ત ક + “ઈ' સ્ત્રીભરણું. (૨) (માટી વગેરેની) પૂરણ. (૩) થવું-પીલનું પ્રત્યય.] ભરવાની ક્રિયા, પૂરણું. (૨) નેકરીમાંના ખાડા એ (કપડા ઉપર), વેલ-બુ વગેરે ભાત દારાથી વસ્ત્રમાં પૂરવાને માટેની ક્રિયા, ‘ક્રિટમેન્ટ.'(૩) આવરે, આવક. ઉઠાવવી એ, (૪) નવ-કાંકરીની રમતમાં ખાનામાં કાંકરી (૪) દરિયા કે ખાડીમાં પાણીનો ચડતો જવાળ, ‘ટાઈ.” મૂકવી એ. (૫) ધાતુને રસ બીબામાં રેડીને ઘાટ પાડવા [એટ (રૂ.પ્ર) ચડતી-પડતી.૦ કરવી (૨.પ્ર.) ખાલી એ. (૬) ખાટલામાં સીંદરી ભરવી એ
જગ્યા પૂરવા માણસની પસંદગી કરવી. ૦ થવી (ઉ.પ્ર.) ભરત-કલા(-૧૫) સ્ત્રી, જિઓ “ભરત' + સં.] કપડા ઉપર પુષ્કળ પ્રમાણમાં આવવું–ઉમેરાવું. ૦ થવું (રૂ.પ્ર.) લવકરમાં વેલ-બુટ્ટા વગેરે પ્રકારની ભાત ખીલવાની વિધા
કે પિોલીસમાં નોકરી મેળવવી] ભરત કામ ન. જિઓ “ભરત' + “કામ] જુઓ ‘ભરત ?' ભરતી-દાર વિવું. [+ કા. પ્રત્યય લકર પિલીસ વગેરેમાં ભરત-કુલ(-ળ) ન. [સ.] ચંદ્રવંશી દુર્ગંતના પુત્ર “ભરત ને ખાલી જગ્યા પૂરવા કે નવી જગ્યાએ પૂરવ પેશ્ય માણવંશ (-પાંડ અને કેર એ કુળના હતા.) (સંજ્ઞા.) સેાની પસંદગી કરનાર અમલદાર ભરત-ક્ષેત્ર ન. [સં] જુએ “ભરત-ખંડ.'
ભરતી-સાંપણ (શ્ય) સ્ત્રી. [+ જુએ “સાંપણ.] વહાણમાં ભરત-ખંત (ખ) પું. [સં] સૂર્યવંશી રાજા ભરતને કારણે માલ-સામાન પૂરે ભરતાં જયાંસુધી પાણીમાં બેસતું થાય
અથવા ચંદ્રવંશી દુવ્યંત-પુત્ર ભરતને કારણે આર્યાવર્ત એની સપાટી બતાવતી આંકેલી રેખા. (વહાણ.). -બ્રહ્માવત સહિતને વિશાળ પ્રદેશ, ભારતવર્ષ (આજના ભરથરિ કું. [ ઓ ‘ભરથાર' + ૭. “છયુંત..] જુઓ
ભારત-પાકિસ્તાન-બંગલાદેશ-સિલેન-બ્રહ્મદેશ સહિત) “ભરતાર.' (પધમાં) ભહતખંડી (-ખડી) વિ. [ + . ‘ઈ' તે પ્ર.] ભરતખંડને ભરથરી મું. [સં. મતૃહરિ દ્વારા] અનુશ્રુતિ પ્રમાણે રાજા લગતું, ભારતવર્ષીય
| વિક્રમાદિત્યને માટે ભાઈ. (સંજ્ઞા.)(૨) એકતા રે વગાડભરત-ગૂંથણ ન. [૪ઓ “ભરત + “ગંથણ.] ભરત ભરવાનું નારી સાંઈ બાવાઓના પ્રકારની એક હિંદુ જ્ઞાતિ અને
અને દોરાથી ગૂંથણી કરવાનું કામ [ટુક, ભાતેડિયું એને પુરુષ (સંજ્ઞ') ભરતણું ન. ખેતરે ભાત બાંધીને લઈ જવાને કપડાને ભરથાર જ એ “ભર તાર.” ભરત-ભૂમિ સ્ત્રી, સિં.] જુઓ “ભરત-ખંડ.”
ભર-દરભાર પું. [૪એ “ભર ' + “દરબાર.'] સંપૂર્ણ રીતે ભરત-મત છું, [સ ન.] રાગોના વિષયમાં કહેવાતા નાટ- ભરાયેલી રાજની કચેરી શાસ્ત્રકાર ભરત અને સિદ્ધાંત
ભર-દરિયે ડું. [૪ ‘ભર' + “દરિયે ] દૂર સુધી કયાંય ભારતર(-લ,-ળ) ન. [ ઓ “ભરવું' દ્વારા.] ભરવું કે પૂરવું જમીન ન દેખાતી હોય તે સાગરને ભાગ એ, પૂરણી. (૨) (લગડા ઉપરનું) ભરત. (૩) ભરીને ભરદ્વાંટ ન. બહુ જ ઉતાવળે દેડવાની ક્રિયા આપવાનું માપ. (૪) ઢાળો કરવો એ. (૧) માપણી ભર-દેહ (ડ) સ્ત્રી. [એ “ભર' + દેડ.'] બહું જ ભરતર-લેખ (લેખ૩) ન. [ + એ “લોખંડ'] કાળાનું ઉતાવળે દેવું એ, ભરદાંડ. (૨) છલંગ, ફલાંગ લોઢું, “કાસ્ટ-આયર્ન’
[(૩) ક્ષેત્રફળ ભર-દેરી સ્ત્રી. [ઓ “ભર"+ ારી.'] પતંગ સાથેની ભરતી સ્ત્રી, જિઓ ભરવું' દ્વાર.] ભરતર. (૨) માપ. પૂરેપૂરી દર. [એ જવું (રૂ. પ્ર) ઊંચે ચડેલે પતંગ ભરતલ(-ળ) જુઓ “ભરતર.”
ઉડાડનારના હાથ પાસેથી તૂટતાં ચા જવા]. ભરત-વન ન. [૪] ગિરનારની ઉપર ઉત્તર બાજુની ઊંચી ભરદ્વાજ મું. સિં.] અંગિરા ઋષિના કુલમાં ઉત્પન્ન થયેલ ખીણમાં આવેલું જંગલ. (સં.)
એક પ્રાચીનતમ ઋષિ-“ભદ્વાજ' ગોત્રને મૂળ પુરુષ. ભરત-વાક્ય ન. [સં.1 સંસ્કૃત પ્રકારની નાટ-રચનાઓમાં (સંજ્ઞા. (૨) ન. [સ, ] એ નામનું એક પક્ષી છેક અંતે ૨જ કરાતું આશીર્વાદાત્મક વચન (લોકના ભરનિદ્રા સ્ત્રી, જિઓ “ભર' + ] ગાઢ ઊંઘ રૂપમાં). (નાટથ)
[એક તંતુવાદ્ય ભરનીંગળ ન. (જુઓ “ભરવું' + “નીંગળવું.') ફૂટીને ભરાયા ભરત-વીણ સ્ત્રી. [સં.] કરાવીણાને મળતું પ્રાચીન કાલનું કરે તેવું આકરું ગુમડું. (૨) (લા.) ચડતી-પડતી. (૩) ન ભરતળ(-) જુએ ‘ભરતર.' [પતિ, ધણી, નાથ ખુટે તેવી ક્રિયા ભરતા(થા)ર પું. [સ, મif, અ. તદભ4] ભર્તા, સ્વામી, ભર૫ (ય) સ્ત્રી. જિઓ “ભરવું' +. “પ' કુ.પ્ર.] ભરભરતિયું વિ. જિઓ “ભરત' + ગુ. છેવું” ત. પ્ર] જેમાં વાની રીત કે પદ્ધતિ. (૨) માપ માલ ભરવામાં આવે છે તેવું (ગાડું). (૨) જેમાં નાણાં ભર-પદે જિ.વિ. [૪ એ “ભર' + “પટ્ટો.' ગુ. “એ” સા. ભરવા પડે તેવું (વરક્રિય-કેંદ્ર, વિયમાં ‘વ’ કે ‘કન્યા'). વિ.પ્ર.) જોઇએ તેટલું, પુષ્કળ. (૨) પટ-પૂર. (૩) (લા) (૩) ન. સમાઈ શકે તેટલું માપ. (૪) તાળાનું વાસણ, (૫) સ્વછંદપણે, નિરંકુશતાથી પિતાવટના રૂપમાં, અતિ ગાડા વગેરે માં માલ-સામાન ભરવામાં આવતાં એની વેપા- ભરપાઈ કિ.વિ. [ઓ “ભર' + હિ “પાના' દ્વારા.] સંપૂર્ણ રીએ લગેલી હિંમત-વાર યાદી, “ઈનવોઈસ કે બિલ' ભરપ૬ અ.જિ. [૪ “ભરપાઈ' –ના,ધા.] ચૂકતે થનું
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |