Page Text
________________
મ્યુરેટ
૧૩૯
બ્રહાજમ
મ્યુરેટ સી, [.] પ્રવાહીનું માપ કરવા માટેની માપના બ્રહા-કેલ (-કેલ) ૫. [+ જ એ “કોલ.”] પરમાત્માએ અકવાળી નળી
આપેલું વચન, બ્રહ્મને બેલ (નાદ.) યુરેસી સ્ત્રી. (અ.] અમલદારશાહી, નોકરશાહી બ્રહ્મક્ષત્રિય ૫. [સ.] ક્ષત્રિય ધર્મ સ્વીકારી લીધેલે તેવી યુરેકેટ વિ. [.] અમલદારશાહીમાં માનનારું. (૨) બ્રાહ્મણેમાંથી વિકસી આવેલી એક જ્ઞાતિ અને એને સખ્તાઈથી અમલવારી કરનાર અમલદાર
પુરુષ. (ગુજરાતમાં એક મુસદી કોમ છે. સૌરાષ્ટ્ર-કચ્છગૂગલ ન [એ.] એક પ્રકારનું રણશિંગું
સિંધમાંની એ ખત્રી વગેરેના ધંધામાં છે.) બ્રધર ! [અં.] ભાઈ
બ્રહ્મક્ષેત્ર ન. [સં. વિંધ્ય પર્વતમાળા અને સહ્યાદિ વને બ્રધરહૂડ ન. [.] ભ્રાતૃભાવ, ભાઈચારો, બંધુત્વ જનસ્થાનને (નાસિક નજીકન) પ્રદેશ. (સંજ્ઞા.) બ્રશ છું. [.] લુગડાં જેડા ગંદકી વગેરેને ધસી સાફ બ્રહ્મ-ખુમારી સ્ત્રી. જિઓ “ખુમારી.'] જ્ઞાનની ઉચ્ચ કોટિએ કરવાનું અનેક ટૂંકા ઉભા તાંતણા કે વાળનું લાકડા તેમ પહોંચવાની એક સાત્વિક મસ્તી લાસ્ટિક વગેરે અનેક આકારનું તે તે પટ્ટીનું સાધન. બ્રહ્મગતિ સ્ત્રી. [સં.] બ્રહ્મની પ્રાપિત, મોક્ષદશા, મુક્તિ (૨) દાંત સાફ કરવાનું દાંડીના છેડે ઊભા ગોઠવેલા બ્રહ્મગાંઠ (-ગાંઠેચ) સ્ત્રી. [+ જ એ “ગાંઠ.”] જાઈમાં વાળવાળું સાધન. (૩) એવી સોના-રૂપાના દાગીના વગેરે ત્રણ ત્રાગની જ્યાં આટી પડે છે તે ગ્રંથિ સાફ કરવાની પીંછી. [ કરવું (રૂ.પ્ર.) બ્રશથી સાફ બ્રહ્મ-ગિરા ઋી. [સં.] વેદ-વાણી. (૨) આકાશ–વાણી, ક૨વું].
અદય વાણી
[નવ વાહ. (જૈન) બ્રહ્મ ન. સિં, ત્રણન ન.: વદ ૫. ત્રણા બ્રહ્મદેવ.] જીવ બ્રહલ-ગુપ્તિ મી. [સં.] બ્રહાચર્યના રક્ષણ માટે જવાની જગતને ઉપાદાન અને નિમિત્ત કારણરૂપે સ્વીકારાયેલું બ્રહ્મ-ગ્રંથિ (-ગ્રથિ) સી. [સંj.] બ્રહ્મની સાથે એકાત્મક અનાદિ અનંત એક પરમતત્વ, પરમાત્મા, પરમેશ્વર. (વેદાંત.) થવું એ. (૨) જ “બ્રહ્મ-ગાંઠ.” (૩) સુષુણ્ણા નાડીમાં (૨) પરમબ્રહથી ઊતરતી કોટિનું અક્ષર બ્રહ્મ. (દાંત.) રહેલી એક ગ્રંથિ, કરોડરજજ (૩) મિશ્યા જગતની ઉત્પત્તિમાં કારણભૂત મનાયેલું બ્રહ્મઘાત . [સં] બ્રહ્મ-હત્યા
[કરનાર માચિક એક તત્વ, માયાબિલ બ્રહ્મ. (શાંકર વેદાંત.) બ્રહ્મઘાતક વિ. [સં.], બ્રહ્મઘાતી વિ. [સ,૫] બ્રહ્મહત્યા (૪) વેદશાસ્ત્ર. (૫) જ્ઞાન. (૬) બ્રાહ્મણ. (૭) સત્ય બ્રહમ-છેષ પું, પણ સી. [સં.] વેદને ઇવનિ, વેદોચ્ચાર અનુષ્ઠાન. (જૈન.)
બ્રહ્મદિન વિ. [સં.] જુએ “બ્રહ્મ-ધાતક.' બ્રહ્મ-અણુ ન. [સ, સંધિ વિના] બ્રાહ્મણ પ્રત્યેનું ઋણ બ્રહ્મચક ન. [સં.] માથામાં મગજના ભાગ પાસેનું એક બ્રહ્મ-કટાહ પુંસિં] સકળ સૃષ્ટિ, બ્રહ્માંડ, વિશ્વ
ગિક ચક્ર, બ્રહ્મરંધ્ર નજીકનું કેંદ્ર. (ગ) બ્રહ-કન્યા સ્ત્રી. સિ.] બ્રાહ્મણની દીકરી
બ્રહ્મચર્થ ન. સિં.] આઠ પ્રકારના મૈથુનકર્મનો સર્વ રીતે બ્રહ્મ-કપાલ ન. [સ.] દિવ્ય કપાળ
ત્યાગ, ઇંદ્રિય-સંયમ, સેલિબ્રસી.' (૨) જીવનના ચાર બ્રહ્મ-કર્મ ન. [સં] વૈદિક કર્મકાંડને અનુસરી કરવાનું છે તે આશ્રમરૂપ તબક્કામાં પહેલા તબક્કો, બ્રહ્મચર્યાશ્રમ સંચા વગેરે નિત્યકર્મ, વક્ત કર્મ-કાંઠ [સ્વરૂપ બ્રહ્મચર્યપરાયણ વિ. [સ.] ચુસ્ત રીતે બ્રહ્મચર્ય પાળનાર બ્રહ્મલા સી. [સં] ચિત્તમાં રહેલું બ્રહ્મનું અંશાત્મક બ્રહ્મચર્ય-વાસ છું. [સં.] અખંડ બ્રહ્મચર્ય પાળવાની ક્રિયા બ્રા-કલ્પ છું. [સં દ્રશ્નન- ૫. (ત્રહ્મા) + વર્ષ] પૌરાણિક બ્રહ્મચર્ય-વૃત્તિ સ્ત્રી. [.] બ્રહ્મચારી રહેવાની પ્રબળ લાગણી માન્યતા પ્રમાણે એક બ્રહ્માના ચોડ ચોકડી જેટલો સમય બ્રહ્મચર્યવ્રત ન. [સ.] સતત બ્રહ્મચારી રહેવાને નિયમ બ્રહ્મ-કાંe (-કા) કું. સિં.] વેદને અધ્યાત્મજ્ઞાનને લગતે બ્રહ્મચર્ય-ખલન ન. [સં.] બ્રહ્માચર્યમાંથી ભ્રષ્ટ થવું એ ભાગ-પ્રાચીન ઉપનિષદને સમુહ
બ્રહ્મચર્યા સ્ત્રી. સિ] બ્રહ્મની પ્રાપ્તિ માટે કરવામાં બ્રહ્મ-કિરણ ન. સિં.] પર બ્રહ્મને તેજ કણ
આવતું આચરણ, (૨) બ્રહ્મચર્ય પાળવાના નિયમોનું બ્રહ્મકુમાર ધું. [સં. ને પું. (હા) + ગુમાર] પૌરાણિક પાલન માન્યતા પ્રમાણે બ્રહ્માના પુત્ર-નારદ ઋષિ. (૨) સનક બ્રહ્મચર્યાવસ્થા સ્ત્રી. [+ સં. એવ-સ્થા] બ્રહ્મચર્યના પાલનની વગેરે ચાર ભાઈઓમાંને બ્રહ્માને તે તે પુત્ર. (૩) બ્રાહ્મણને બ્રહ્મચર્યાશ્રમ . [+સં. મા-બમ] ભારતીય પ્રાચીન વૈદિક દીકરો
બ્રહ્માની પુત્રી-સરસ્વતી પરિપાટીના જીવનને અભ્યાસ કરવાનો પહેલાં ૨૫ વર્ષે બ્રહ્માકુમારી સ્ત્રી. [સ. ગ્રાન +(ત્રણ) + ગુનાની] સમય
[(સાધક યા વિદ્યાર્થીઓ બ્રહ્મ-કુલ(-ળ) ન. [સં.] બ્રાહ્મણનું કુળ
બ્રહ્મચર્યાશ્રમી વિ., પૃ. [સં. ૫.] બ્રહ્મચર્ય આશ્રમમાં રહેલ બ્રહ્મમુલાવતંશ (-સ) છું. [+ સં. અવ-તંa] બ્રાહ્મણ કુળમાં બ્રહ્મચારિણી વિ, સ્ત્રી. [સં.] સખત રીતે બ્રહ્મચર્યનું પાલન ભૂષણરૂપ ઉત્તમ બ્રાહ્મણ
કરનારી સ્ત્રી
[કરનાર (સાધક કે વિદ્યાર્થી) બ્રહ્મ-કુળ જુએ “બ્રહ્મ-કુલ.”
બ્રહાયારી વુિં, પું. [સ. પું.] બ્રહ્મચર્યનું ચુસ્તપણે પાલન બ્રહ્મજૂર્ચ ન. [૪] પંચગવ્ય (ગાયના દૂધ દહી ધી મૂત્ર બ્રહ્મ-ચિંતન (-ચિન્તન) ન. સિં] પર બ્રહ્મ પરમાત્મા વિશેનાં છાણ). (૨) પંચગવ્યના પાનરૂપી એક વ્રત
વિચાર મનન વગેરે બ્રહ્મસ્કૃત વિ. [સં] પરમાત્માએ કરેલું. (૨) બ્રહ્માજીએ બ્રહ્મ-જન્મ કું. સં. ન.] બ્રાહ્મણને ત્યાં થયેલો જન્મ સરજેલું. (૩) બ્રાહ્મણે કરેલું
(૨) દ્વિજને જમાઈ આપતાં તે નવ-સંસ્કારરૂપ જન્મ
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |