Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 588

બૅટ્સ-મૅન
બૅટ્સમૅન પું. [અં.] ક્રિકેટની રમતમાં ઍટ લઈ રમવાના દાવ લેવા જનાર ખેલાડી
એઠક (બેંઢકય) સ્ત્રી. [જુએ બેઠું' દ્વારા.] બેસવાની જગ્યા. (ર) આચાર્યાં જે જે સ્થાને બિરાજ્યા હાચ તેવી તે તે જગ્યા. (પુષ્ટિ.) (૩) મકાનમાંના બેસવા-ઊઠવાના મુખ્ય એરડા કે ખંડ. (૪) ઊઠ-એસ કરવાની કસરત. (વ્યાયામ.) (૫) (લા.) ઘણાં માણસાનું કોઈ એક ઠેકાણે ચર્ચા-વિચારણા વગેરે માટે બેસવું એ, સત્ર, અધિવેશન, ‘સેશન.' (૬) તળું, પાયે, બેસણી, ‘લિન્થ.’ (૭) ગુદામાંને આમણના ભાગ (જે નબળાઈ ને કારણે બહાર નીકળી જાય.)[॰ કરવી (૩. પ્ર.) કસરતની દ્રષ્ટિએ ઊઠ-બેસ કરવી. ૦ થવી (૩.પ્ર.) ભેગા મળી બેસવું. ૦ ભરવી (રૂ.પ્ર.) નાની સભા એકઠી કરવી. ૰ હાવી (રૂ.પ્ર.) જઈને બેસવાનું સ્થાન હોવું. (ર) બેસવા જવાની સ્થિતિ હાવી] બેઠક-ઊઠક (બૅય-ઊઠકથ) સ્રી. [+જુએ
‘ઊઠેલું’ દ્વારા. આ ‘ઊઢક' શબ્દ એકલા વપરાતા નથી.] બેસવું અને ઊઠવું એ. (૨) અવાર-નવાર આવવું એ એક*-ખંડ (બૅઠકથ-ખણ્ડ) પું. [+ સં.] મળવા આવનારાંઓને બેસવાના એરડો, દીવાનખાનું
એકયુિં (ઍકિયું) વિ. [+ગુ. ઇયું' ત.પ્ર.] બેઠક-ઊંઠકનું સાથેદાર [જ ‘બેસણી,’ એઠી (બૅઢણી) સ્ત્રી. [જુએ ‘બેઠું' +ગુ. ‘અણી' ત.પ્ર.] એક-મલિયું (બૅઠ) વિ. જિઆ બેડું' +સં, મસ્જી + ગુ. *યું' ત.પ્ર.] (લા.) બેઠાડુ થઈ આળસુ થઈ ગયેલું તેમજ નાજુક થઈ ગયેલું [તળિયાવાળું એઠવું (બૅઠેલું) વિ. [જુએ બેઠું + ગુ. ‘કું’ત...] સપાટ ખેડા-ખાઉ (પૅઢા-) વિ. [જએ ‘બેઠું + ‘ખાવું’ + ગુ. ‘આઉ’
કૃ.પ્ર.] ધંધા-રોજગાર કર્યા વિના બેસી રહી. પેતાની જૂની મડીના ઉપભેાગ કરનેરું. (૨) (લા.) આળસુ. (૩) અપશ્રમી, ‘પૅરાસિટિક’ (વિ.ક.) ખેડાગરું (ઍડાગરું), બેઠાડુ (બૅઠાડુ) વિ. [જુએ ‘બેઠ’ દ્વારા.] કામધંધે ન કરતાં બેસી રહેનારું (જે એની બેસી રહેવાની ટેવને લઈ ને કામકાજમાં દિલ પરાવી શકે નહિ.) બેઠા-બેક (ખંઠા-બૅઠથ) સ્ત્રી. [જુએ બેઠું,’- દ્વિર્ભાવ] ખેડાહુપણું. (૨) ક્રિ.વિ. ખેડેલું હોય એમ બેઠ(૧).’ ખેડા-એડી (બૅઠા-બૅઠી) સ્ત્રી. [+ ગુ. ‘ઈ” ત.પ્ર.] જુએ ‘બેઠાખેઠારુ (બૅઠારું) વિ.જિએ ‘બેઠું' દ્વારા.] જુએ ગર’- ‘બેઠાડુ.’
બેઠા
ખેડણી
એફ (ખંઠું) વિ. સં. જીવનન્ટલ->. ટ્યુબ-] ભૂતકાળમાં જેણે બેસવાની ક્રિયા કરી છે તેવું. (૨) નિષ્ક્રિય રહેલું, ‘પૅસિવ’ (મેા.ક.) (૩) મૂળભૂત. (૪) હયાત. (૫) ઠંડું કે ટાઢું પડી ગયેલું. (૬) શાંતે ગતિવાળું, (૭) (લા.) કિંમત હાવી કે થવી, (૮) કિંમતની દૃષ્ટિએ પડતર (કિંમતનું). (૯) જેમાં કાઈ હિલચાલ કે હેરફેર કરવાની ન હોય તેવું, [~ઠા ઘાટનું (રૂ.પ્ર.) ઠીંગણું, વામન. ઠાં બેઠાં ખાવું (બૅઠાંબૅઠાં-⟩(૩.પ્ર.) કામધંધા ન કરવા. ઠી કિંમત (કિંમત)(રૂ.પ્ર.) પડતર કિંમત. - ઠી ખાતાવહી (રૂ.પ્ર.) થાડી લેવડદેવડવાળા નાના વેપારીનેા રાજમેળ ન રાખતાં જુદા જુદા આસામીના નામના કે વેપારના પદાર્થનાં ખાતાં અલગ રાખી એમાં હિસાબ માંડવામાં આવે એવે ચેપડે. ઠી ગાર (૩.પ્ર.) જૂનાં પેાડાં ઉખેઢયા વિના કરાતી ગાર, "ઠી દડીનું (૩.પ્ર.) ભર્યાં શરીરનું ઠીંગણું. -ઢી બાંધણીનું (રૂ.પ્ર.) નીચા ઘાટનું (માણસ તેમ મકાન વગેરે). "ઠી હડતાલ (રૂ.પ્ર.) કામ ઉપર જવું અને કામ ન કરવું એ. ૰ કરવું (રૂ.પ્ર.) ઊભું કરવું. ૦ ચંદ્ર(ઢ)વું (૩.પ્ર.) ધીમા તાપે ઊભરાય નહિ એમ ખદકા સાથે પાકવું. ૰ પાણી ચઢા(-ઢા)વવું (રૂ.પ્ર.) ડંફાસ મારવી, બડાઈની વાતા કરવી, • પાણી પહેવું (૩.પ્ર) ધીમે ધીમે વરસાદ વરસવા. -ડે ખામણુ (રૂ.પ્ર.) ઢીંગણા ઘાટનું. ડે પગે (૩.પ્ર.) ભદ્રક બેસીને. -ઢા પગાર, ઢા મુસારા (રૂ.પ્ર.) વર્ષાશન, પેન્શન'. ડા પુલ (રૂ.પ્ર,) ઉપરથી પાણી જઈ શકે તેવા પુલ. આ પોપડા ઉખેવા (૩.પ્ર.) શાંત થયેલા ઝઘડા સંકારવા, વઢી ખળવા (રૂ.પ્ર.) શાંત અહિંસક વિરોધ, ૩। ભાત (રૂ.પ્ર.) પહેલેથી જ પૂરતું પાણી નાખી એસાવ્યા વિના શ્રીમે તાપે કરેલા ભાત. ઠા ભાવ (રૂ.પ્ર.) ટકી રહેલેા ભાવ, (૨) પડતર કિંમત. -ઠા મેળ (૩.પ્ર.) નાના નાના વેપારી તરફથી આઠ દિવસે કે મહિને લેવડદેવડની જમાખર્ચની માંધ. - હાથી (રૂ.પ્ર.) નવી કમાણી કર્યા વિના ઘરની જની સંપત્તિમાંથી ગુજરાન કર્યે જતા માણસ, રુંવાડાં ખેઠાં થઈ જવાં (બૅઅેઠાં-) (રૂ.પ્ર.) આશ્ચર્ય પામવું. (૩) ખત્ર ગુસ્સે થવું] એડેલ,-લું (ખેડેલ,-લું) વિ. [જુએ 'બેઠું' + ગુ. ‘એલ',“હું' બી.ભૂ,] જએ ‘બેઠું' (Øસ્તન ભૂ. કા, માં પણ આ પ્રયેાજાય છે.)
૧ર૩
એઠા પુલ (બૅઠે!) પું, [જ ‘બેઠું ‘પુલ.’] રસ્તાની સપાટી ખરાખર યા જરા નીચે જતાં ઢાળમાં બાંધેલે પુલ કૅઝ-વે'
એ (ડય) સ્ત્રી જુએ ખેળ,’ [બિછાનું એરૢ ન. [અં.] નદી તળાવ વગેરેનું તળિયું, (ર) પથારી, એહન્કલર ન. [અં] એકાડ
એઠાં બેઠાં (બેઠાં-બેઠાં) ક્રિ.વિ. [જ બેઠું ’ + ગુ. ‘આં’ સા.વિ. ના અર્થના પ્રત્યય; દ્વિર્ભાવ] બેસી રહીને માત્ર, ઊભા થયા વિના. [॰ ખાવું (રૂ.પ્ર.) નિરાંતે ઉપભાગ કરવા (શ્રમ કર્યા વિના)]
એઠી (બૅઠી) સ્ત્રી, [જુએ ‘બેઠું' + ગુ. ‘ઈ ' સ્રીપ્રત્યય; ‘વાત’ અધ્યાહારનું વિ.] ટાળ, મશ્કરી. [॰ કરવી (રૂ.પ્ર.) ચેાપાટ કાંકરીમાં નવી કાંકરી શરૂ કરવી. ॰ ચલાઘવી, ૰ હાંકવી (રૂ'પ્ર.) ખોટી વાત ચાલુ કરવી કે કહેવી. બીજા રૂ,×. જએએ-ખલ (બૅ-) જુએ ‘બેઠું'માં ] [(લા.) આળસુ, નિરુદ્ઘમી એગ પું. વાડે એડીલ (બૅઠીલું) વિ. જએ ‘બેઠું' + ગુ. ઈતું' ત.પ્ર.] ઢણી (બૅડણી) સ્ત્રી. [જુએ
Jain Education International_2010_04
એટ* ન. આંગળાંએમાં બબ્બે સાંધા વચ્ચેના ભાગ, ‘પેર.’ (૨) આંબલીના કાતરામાંના પ્રત્યેક કચૂકા. (૩) કાનનું ચાપવું, (૪) વરસાદથી ભરાયેલું ખાખે।ચિયું. (૫) વરસાદથી થયેલા કીચડ
‘એ-દખલ.’
[કુળ વેડવાનું સાધન, એડિયું ‘બેઠું’ દ્વારા.] આંબા વગેરેનાં