Page Text
________________
બુડી-૧
૧૬૧૪
બુદ્ધિ-ઘર્ષણ
બુડી-૧ કિ. વિ. એક હાથ જેટલા માપમાં. (૨) વિ
૪૮૭નું સામાન્ય રીતે સ્વીકારાયું છે.) સ્વ૫
બુદ્ધ-પદ ન. [સ.] જ્ઞાનની “બુદ્ધ” કોટિનો દરજે બુદ્ધ, ૯૮ વિ. [સં. વૃદ્ધ -> પ્રા. યુદ્ઘમ, હિં. બુદ્ધ-બધિત વિ. [સં.] જ્ઞાની માણસે કે બુદ્ધે ઉપદેશેલું બુદ્દા.'] જ હં.'
બુદ્ધ-ભકિત ચી. [સં.] ગૌતમ બુદ્ધના શરણની ભાવના બુઢાપણ ન. જિઓ બૂટું'+ ગુ. “પણ” ત. પ્ર.), બુઢાપે બુદ્ધ-ભાષિત વિ. [સં.] ગૌતમ બુદ્ધે કહેલું પું [+ગુ. “પો' ત. પ્ર.) એ બુઝર્ગ.”
બુદ્ધ-મંદિર (મદિર) ન. સિં.] જેમાં ગૌતમ બુદ્ધની મૂર્તિ બુદ્ધ જુઓ “બુડડું.'
રાખી હોય તેવું સ્થાન ' '[પંડિત-અન્ય બુત સ્ત્રી. [વા.] પથ્થર ધાતુ વગેરેની મૂર્તિ, પ્રતિમા. [૧ થવું, બુદ્ધ-માની વિ. સં., .] પિતાને પંડિત હોવાનું માનનાર,
૦ બનવું (રૂ. પ્ર.) મૂર્તિ જેવું જડ થઈ રહેવું [બઠડું બુદ્ધ-માર્ગ કું. [સં.] જુએ “બુદ્ધ-ધર્મ.” બુત-હું વિ. [ + ગુ. “કું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] (લા.) કાળું અને બુદ્ધિમતિ શ્રી. [સ.] ગૌતમ બુદ્ધની પ્રતિમા (અનેક ઠેકાણે બુત-ખાનું ન. [+ જુએ ખાનું.'] (મૂર્તિ જેમાં હોય તેવું) મુખ્યત્વે ગુફાઓમાં મળે છે.) મંદિર, દેવાલય, દેવળ
બુદ્ધ-યુગ પું. [સં.] જ બુદ્ધ-કાલ.” બુતપરસ્ત વિ. [ફા.) મૂર્તિ-પૂજક
બુદ્ધ-શાસન ન. સિં] ગૌતમ બુદ્ધના ઉપદેશરૂપી આજ્ઞા. બુતપરસ્તી સ્ત્રી. [વા.] મૂર્તિપૂજા
(૨) જુએ બુદ્ધ-ધર્મ.'
[ત્તમ (ગૌતમ બુદ્ધ) બુત-શિકની સ્ત્રી. ફિ.] મર્તિ-ખંડન
બુદ્ધsઠ વિ. [સં.] પૂર્વના અનેક બુદ્ધ પુરૂમાં સર્વોબુતાન ન. [અર. બુહતાનું ] દાવ, કંલક, આળ, આરેપ બુદ્ધાત્મા વિ. [સં. માત્મા) જેના આત્માને જ્ઞાન થયું હોય તેવું બુતાન ન. [એ. બટ ] ડેરણું, બેરિયું, “બટન” બુદ્ધાવતાર ૫. [સં. સવ-an૨] નારાયણ-વિષ્ણુના દસ મુખ્ય બુતાનું ન, -ને પું. [અર. બિતાન] જુઓ બતાવું.' અવતારમાને ગૌતમ બુદ્ધના રૂપને નવમો અવતાર છે. બુતારા પું, મેટો સાવર, મેટું ઝાડુ
જન્મ. [૦ ધર (રૂ. પ્ર.) મંગા બેસી રહેવું] બુતાવવું સ. કિ. ધાતુને પણ ચડાવવું. (૨) (લા.) ના. બુદ્ધિ સ્ત્રી. [સ.] સમઝ, અક્કલ, સાન, ઇન્ટિલેકટ'(મ. ન.) હિંમત કરવું. બુતાવાણું કર્મણિ, કિં.
(૨) વિચાર. (૩) ઈછા. (૪) નિશ્ચયાત્મક વૃત્તિવાળું બુદબુદાકાર વિ. [સં. યુદ્ધ મા-WI] પરપોટાના આકારનું અંત:કરણ, કેશિયસનેસ'(આ.બા.).(સાંખ્ય.૦ ઊઘવી, બુદબુદ કું. [સં. યુ વૃદ્ધ + ગુ, “ઓ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] પરપોટો ૦-ખીલવી (રૂ. પ્ર.) સારી સમઝ આવવી. (૨) બુદ્ધિની બુદબુદવું અક્રિ. [એ “બુદબુદ,’ –ના. ધા.] પરપોટા તીવ્રતા થવી. ચલાવવી, - દોહાવવી, ૦ લાવવી થઈ ઉભરાવું. બુદબુદાવું ભાવે., ક્રિ. બુદબુદાવવું એ.,સ..િ (૨. પ્ર.) સમઝવા પ્રયત્ન કરવો. ૦ ચાલવી (રૂ. પ્ર.) સમઝ બુદબુદાટ કું. [જ “બુહબુદવું' + ગુ. “આટ' ક. પ્ર.]. પવી. ની ખાઈ (રૂ. પ્ર.) મુખે, બેવકુફ. નું આગવું પર પેટા થઈ ઊભરાવું એ
(રૂ. પ્ર.) ખૂબ ડાહ્યું. (૨) મૂર્ખ. નું બેટું (રૂ. પ્ર.) બુદબુદાવવું, બુદબુદાવું એ “બુદબુદવું'માં.
(૨. પ્ર.) ખરાબ દાનતનું. નું બારદાન (રૂ. પ્ર.) મૂર્ખ, બુદ્ધ વિ. [સં.] જેને જ્ઞાન થયું હોય તેવું. (૨) પું, બોદ્ધ ધર્મ- બેવકુફ. ને સંહાર (-ભમ્હાર), ૦ને સાગર (રૂ.પ્ર) સંસ્થાપક શાક્યસિંહ-ગૌતમ બુદ્ધ. (સંજ્ઞા) (પુરાણેએ ઘણું જ કાઢ્યું. ૦ ફરવી, ફરી જવી (રૂ. પ્ર.) કુબુદ્ધિ થવી, “બુદ્ધ’ને નારાયણ–વિષ્ણુના નવમા અવતાર કહ્યા છે.) દાનત બગડવી. ૦ બતાવવી (રૂ. પ્રે.) ચાલાકી રખાડવી. બુદ્ધ-કાલ(ળ) મું. સિં.] શાકયસિંહ ગૌતમ બુદ્ધનો સમય ૦મારી જવી (રૂ. પ્ર.) બેવકુફી બતાવવી] | (ઈ. સ. પૂ. 5 કી-૫ મી સદીના ઉત્તર-પૂર્વ સમય) બુદ્ધિ-કક્ષા સ્ત્રી. [સં] બુદ્ધિશક્તિ, ગજ, ગંજાયેશ, કેલિબર' બુદ્ધકાલીન વિ. [સ.) શાક્યસિહ ગૌતમ બુદ્ધને સમયનું બુદ્ધ-કૃત વિ. [સં.] સમઝપૂર્વક કરેલું બુદ્ધકાળ જ “બુધ-કાલ.”
બુદ્ધિ-કેશ(-૨) પુ. [સં.] જ્ઞાનતંતુઓનું ઝૂમખું, “નર્વસ બુદ્ધગયા સ્ત્રી, ન. [+ જ ગયા.'] મગધ દેશમાં બુદ્ધનું સિસ્ટમ' (બ.ક.ઠા.) તપોભૂમિનું સ્થાન. (સંજ્ઞા.)
બુદ્ધિ-કૌશલ(-લ્ય) ન. [સં.] શાણપણ, બુદ્ધિમત્તા બુદ્ધ-જન ૫. .] જ્ઞાની માણસ
બુદિગત વિ. સિં] સમઝમાં આવેલું, સમઝાયેલું. (૨) બુદ્ધયંતી (-જયન્તી) સી. [સ.) શાક્યસિંહ ગોતમ બુદ્ધના વિચારમાં ઊતરેલું
જનમને દિવસ (આસો સુદિ દશમી-વિજયા દશમી) (સંજ્ઞા) બુદ્ધિગમ્ય વિ. [૩] સમઝમાં આવે તેવું, સમઝાય તેવું, બુદ્ધ-ત્વ ન. [સં.] જ્ઞાન-દશા. (૨) ગૌતમ બુદ્ધને જ્ઞાન થયું “શનલ' (જે, હિ.)
[હેવાપણું એ સ્થિતિ
બુધ-ગાંભીર્ય (ગાશ્મીર્ય) ન. (સં.] ગંભીર બુદ્ધિ પ્રોહ બુદ્ધિ બુદ્ધદેવ ૫. સિં] જ “બુદ્વા૨).”
બુદ્ધિ-ગેચર વિ. [સે, મું.] જએ “બુદ્ધિગમ્ય.” બુદ્ધ-દ્રવ્ય ન. સિ.] સ્તૂપની અંદર રાખેલો ગૌતમ બુદ્ધને બુદ્ધિગ્રાહી વિ. [સ, પં. બુદ્ધિને પકડી રાખનારું, સમઝવાળ કે એવો કોઈ અવશેષ. (સંજ્ઞા.).
વાને પ્રયત્ન ન કરે કે કરવા દે તેવું બુદ્ધ ધર્મ છું. સિં] ગૌતમ બુદ્ધને પ્રસરાવેલ પ્રાચીન હિંદુ- બુદ્ધિ-ગ્રાહ્ય વિ. [સં.] જુઓ બુદ્ધિગમ્ય.” ધર્મને એક સંપ્રદાય, બૌદ્ધ ધર્મ કે સંપ્રદાય. (સંજ્ઞા) બુદ્ધિ-ઘર્ષણ ન. [સં] બુદ્ધિશાળીઓમાં પરસ્પરની બુદ્ધિબુદ્ધ નિર્વાણ ન. [સં.] ગૌતમ બુદ્ધનું અવસાન (ઈ. સ. પૂ. પૂર્વકની ચર્ચા-વિચારણા
ન,
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |