Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 491

ફડિયે
૧૫૨૬
ફતિયા S. [જ “ફડ' + ગુ. “ઈયું' ત. પ્ર] પરચુરણ ફણ-મણિ છું. [સં] સર્પની ફેણને માથે મનાતો કાલ્પનિક મણિ
અનાજ વેચનાર વેપારી. (૨) દારૂ ગાળનાર વેપારી, કલાલ. કુણુ-મર્મ ન. સિં] નસકેરાંની અંદર આવેલ સુકુમાર (૩) જુગારી. (૪) (લા.) ગમે તેમ કરી ધારેલું કામ પાર શિરા-મર્મ (બારીક નસનું તે તે જાળું) [ઘેરાવો પાડનાર માણસ
ફણ-મંડલ(ળ) (-ભડલ,-ળ) ન. [સં.રર્પની ફેણને ફડી , . જિઓ ફડ' + ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] જુઓ કણિયું ન. જિઓ “ફણી’ + ગુ. “ઇયું સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ફરિયો(૨).”
[કે પથરની પાળ બાણની અણી. (૨) ભાલાની અણી ફડી . એક ગજ રસ-રસ અને એક એક ઊભી ઈટ ફણી' પૃ. [સં.] સર્પ, ફણ-ગર ફર્ડ વિ. ફાંગી આંખવાળું, ફાંગું
ફણી . [. પ્રા. ફળો ૫] કાંસકી. (૨) સાળમાં ફડે-કાર ન. એ “ફડે તાળ.'
લાંબી કાંસકી જેવો એક ભાગ કે જેમાં તાર પરોવાય. ફડેટાટ ક્રિ. વિ. [રવા.] ફફડાટ કરતુંક. (૩) સુસવાટ કરતું ક (૩) ત્રાક. (૪) નાગની ફેણના આકારના માથાવાળો ફડે તાળ (બે) સ્ત્રી. વાંસ છાલાં પાટિયાં વગેરેની પડદી, ખીલ, નાગફણી આંતરો
ફર્થ-ધર છું. [સં. 17-ધર] જુએ “ફણધર.' ફડે છું. અડચણ, મુશ્કેલી. (૨) બીજાંને ખબર ન પડે એમ ફણી-રાજ કું. સિં. શનિ-૨૧, ગુ. સભાસ) સર્પોને રાજાપાછું ફરવું એ. (૩) લોંચી મારવી એ, ગોથું મારી પાછી શેષનાગ ફરવું એ. (૪) ટે
ફણીન્દ્ર (ફણીન્દ્ર) પું. [સં. ૧fબન્ + ] એ “કુણી-રાજ.” ફફડ (-ડથ) ક્રિ. વિ. જએ “ફડાફડ.”
ફણું ને. [સ, EMI દ્વારા ભાલા બાણ વગેરેનું ફળું, અણી ફણ (-શ્ય) સ્ત્રી. [સં. વળ] સાપનું પહેલું થયેલું જોવું, ફણે પું. જિઓ “કુછું.'] કાંસકો, (૨) પગના પંજાને કેણ, (૨) ગાય કે બળદનું શિગડું. (૩) પગના પંજાને નીચેના આગળનો ભાગ. (૩) વહાણના સૌથી આગળના આગલે ભાગ, ફણે. (૪) હેડી. (૫) ત્રાંબાના કેડ્યિા તુતકની નીચેનું તૂતક. (વહાણ.) ઉપરની જીભ
ફતન વિ. ઉડાઉ, [૦ દિવાળિયું (રૂ. પ્ર.) ઉડાઉગીર કણ-ગર છું. [સંકળા- >શ. પ્રા. BMT-1 ફણીધર સર્પ કૃતનિયું વિ. [ “ફતન' + ગુ. “ઇયું' વાર્ષે છે. પ્ર.] ફણગલી સ્ત્રી. શરીર ઉપર થતી નાની નાની કેટકી
[ઢાંગી, પાખંડી ફણગણું વિ. [જઓ ફણગો' + ગુ. “આળું' ત. પ્ર.] ફણગાવાળું ફતવા-ખોર વિ. [અર. + ફા. પ્રત્યય] (લા) ફિતૂર કરનારા, ફણગી સ્ત્રી. [૪ઓ “ફણગો + ગુ. ‘ઈ’ સ્ત્રીપ્રત્યય.1 ના ફત પું. [અર. ફવા મુસલમાની ઘર્મશાસ્ત્રનો હુકમ. ફણગે, નાનો અંકુર. (૨) નાની કેલી
(૨) હુકમ, (૩) (લા.) ફિતર, પાખંડ, દંભ, ઢાંગ. [૦ કર ફણગે છે. અંકુર, કાંટે, પીલો. (૨) આડી કંટાયેલી નાની માંડવે (રૂ. પ્ર.) ઢાંગ કરવો. ૦ કાઢ (રૂ. પ્ર.)
ડાળી. [૦ ફુટ (રૂ. પ્ર.) નવી બાબત કે પ્રસંગ ઊભે થો]. જોહુકમીવાળો વટહુકમ બહાર પાડવો] ફણધર . [સ. IT-ઘર] જુઓ “ફણ-ગર.”
ફતંગ (ફત ) એ “ફતન.'
[‘ફતનિયું,” ફણ-ફણતું કિ. વિ. [રવા.] બળબળતું હોય એવું ગરમ, તંગિયું (ફતગિયું) વિ. [+ ગુ. ઈયું':સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જુઓ સસણતું, ખદખદતું
હિવું ફત(હ) સ્ત્રી. [અર. ફહુ] વિજય, જય, છતા ફણહણવું અ. ક્રિ. [રવા.] બહુ ગરમાગરમ હોવું, બળબળતું ફત(૦૭)મારી સ્ત્રી. [અર. “હુ' દ્વારા વિજયની કીર્તિ, ફણ-ભર પું. [સ. ૧ળા-મ૨] જુએ “ફણ-ગર.”
વિજયને જશ ફણશ છે. ફડશ, અહધિયું
ફતમારી* સી. પિચું. પાતામા૨ ] એક જાતનું નાનું ફણશી-સી) શ્રી. વાલોળ જેવી ચપટ શિગવાળી એક વહાણ (ક્રિનારા નજીક સફર કરી શકે તેવું) વનપતિ (શાકની)
ફતેહ જ “ફતે.” ફણસ ન. [સં. નવ>પ્રા. પ૩] કાંગરાં કાંગરાંવાળી તદ્દન ફતેહ-મંદ (-મ-દ) વિ. [+ ફા. પ્રત્યય વિજયી, જીતેલું ખડબચડી છાલવાળું એક મધુર ફળ
ફતેહમંદી (-મન્દી) સ્ત્રી. [ફ. પ્રત્યય] વિજયી હોવાપણું ફણસ-પેળી જી. [ + જુઓ પિળી.] ફણસના ગરમાંથી ફતે પું. ખીચડી અને કઢીનું મિશ્રણ. (૨) બાજરીના બનાવેલી પાતળી પૂરી
કંઠી જેટલાના જાડા ભૂકામાં કહી મેળવી કરેલો લે ફણસ-માલા(-ળા) સ્ત્રી [ + સં.] (લા.) રાણપરાની સેનાની તાઈ, અહી સ્ત્રી. બાંય વગરને કબજે ફણસવું ન. શાખા, ડાળી
ફદકે ક્રિ. વિ. મફત. [૦ ચઢ(૧૮)વું (રૂ. પ્ર.) તોફાને ચડવું] ફણસ છું. જએ “ફણગો.'
ફદકે . [૨] ગોળને વધુ ઘટ્ટ ન થયેલો રસ. (૨) ફણસી જુએ “ફણશી.'
(લા.) અહંકાર. (૩) માર ફણસી ઢી. [સં. વનસિ>પ્રા. પnfસમ7] ફણસનું ઝાડ ફદક-ફદક ક્રિ. વિ. [રવા. ચારે પગે દોડતું હોય એમ. ફણગ (ણ) [. Tળા (UITw)] જઓ ફણ-ગર.” (૨) કુદકા મારીને દોડતું હોય એમ ફણંગે (કણો ) પું. વરસાદને છોટે
ફદ૮ ફદક કિ.વિ. [રવા. ચારે પગે દેડતું હોય એમ ફણ સ્ત્રી. [૩] સર્પની ફેણ. (૨) દેવની લાકડાની પ્રતિમા ફદફદ ક્રિ. વિ. [૨વા.“ફેદ ફદ’ એવા અવાજથી ફણાધર, ફણ-ભર ૫ [] જએ “ફણ-ગર.” ફદફદ૬ અ. ક્રિ. જિઓ ફદફદ, –ના. ઘા. ] “ફેદ ફદ'