Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 48

તિલવા
૧૦૮૩
તાડી
તિલવા . [સ. તિટ દ્વારા] (પુષ્ટિમાર્ગીય મંદિરમાં મકર- તિહાં કિ. વિ. અપ. તાં] જાઓ “ત્યાં.' ('ઘમાં.)
સંક્રાંતિના પ્રસંગે ધરવામાં આવતી) તલની બનાવેલી એકવાની હિંસુડે (તિનુડા) મું. આખા ચણાનું પાણીવાળું શાક તિલવાડે !. એ નામના એક તાલ. (સંગીત.)
ત(-ત્રી)કમ', ૦, ૦રાય (જી) પું, બ.વ. [સં. ત્રિમ તિવાણુ ન. એ નામની એક વનસ્પતિ
>પ્રા. તિવમ + જ “જી” –“રાય.'] વિષ્ણુને વામનતિલસ્મ, સ્માત ૫. [અર. “તિલસ્મ' એ. ૧. “–સ્માતુ' અવતાર (એ ઉપરથી એ નામને વિષ્ણુ), ત્રીકમરાયજી બ.વ.] અચંબાની વાત, જાદુ, ચમત્કાર
તા(-ત્રી)કમર એક છેડે અણી અને બીજે છેડે પાનતિલમાતા વિ. + ગુ. ઈ? ત. પ્ર.), તિલ-મી વિ. [+ વાળું ખોદવાનું હથિયાર, એંહ ગુ. ‘ઈ'ત, પ્ર] જાદુઈ, ચમત્કારથી ભરેલું, અચંબા K-ત્રી)કમજી,-રાય(૦૭) એ “તીકમ,” ઉપજાવે તેવું
તીકી સ્ત્રી. [સ. ત્રિ-દ્વારા] જુએ “તાડી.” તિલંગ (તિલ) પું. સિં.] (તિલંગ (પ્ર) દેશના સંબંધે તીક્ષણ વિ. [સં] તીખી અણીવાળું, અણીદાર, તીણું. (૨) વ્યાપક થયેલો) એક રાગ. (સંગીત.)
તીણી ધારવાળું. (૩) દાહક. (૪) તીખું. (૫) (લા.) તિલંગે (તિલ) ડું [સં. તિજ- > પ્રા. તિરંગ-] આકરું, ઉગ્ર, પ્રખર, પ્રચંડ. (1) સુઝવાળું, સમતાવાળું તિલંગ (બ) દેશના બ્રાહ્મણની એક જ્ઞાતિ અને એના તીનતા સહી. [સં.) તીક્ષણપણું
[તેજ-બુદ્ધિ પુરુષ, તેલંગો. (સંજ્ઞા) (૨) ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપની વખતને તેણ-બુદ્ધિ વિ. [સં.] સૂક્ષ્મ બુદ્ધિવાળું, કુશાગ્રબુદ્ધિ, મદ્રાસ વગેરે તરફનો સૈનિક
તણાં (તીક્ષણીશુ) ૫. [સં. તરફળ + અંશુ] સૂર્ય, તિગ્માંશુ તિલાટ પું. [સં. (તસ્રાવત દ્વારા] જઓ ટિલાટ’–‘ટિલાયત.” તીર્ણ-ભૂત વિ. [૪] છણાવટ થવાથી કે ઘસવાથી ઝીણુંતિલા . [સર૦ હિ. “તિલાના.”] એ નામનો એક રાગ. તીર્ણ થઈ ચૂકેલું
[ય) સી. તીખો મસાલે (સંગીત.)
[તલ-પાપડી, તલસાંકળી તખટ વિ. [જ “તીખું' દ્વારા.] તીખા સ્વાદનું. (૨) તિલાન ન. [સં. તસ્ત્ર + અન્ન તલના મિશ્રણવાળું ખાઘ, તીખપ (-૩) સ્ત્રી. જિઓ “તીખું' + ગુ. “પ” ત. પ્ર.] તિવારી સ્ત્રી, કંઠમાં પહેરવાનું એ નામનું એક ઘરેણું તીખાપણું, તીખાટ, તીખાશ. (૨) (લા.) આકરાપણું, ઉગ્રતા તિલાવત સ્ત્રી. [અર.] કુરાન પઢવાની ક્રિયા, કુરાનનું વાચન તીખાટ કું. જિઓ “તીખું + ગુ. “આટ' ત. પ્ર.] જુઓ તિલાંજલિ (તિલાંજલિ) ૫. શ્રી. [સં. તરુ + ગઢિ “તીખાશ.” j.) તલ નાખ્યા હોય તે પાણીથી ભરેલો ખોબો (તર્પણ તીખા-બેલું વિ. જિઓ “તીખું + બલવું' + ગુ. “ઉં કરવા માટે). (૨) (લ.) તદ્દન છોડી દેવું-જતું કરવું એ, કુ. પ્ર.] (લા.) આકરાં વેણ કહેનારું
સર્વથા ત્યાગ. [૦ આપવી (રૂ. પ્ર.) સર્વથા છોડી દેવું] તીખાશ(-સ) (-૩,-ય) સ્ત્રી. જિઓ “તીખું' + ગુ. આશ, તિલાંબુ (તિલાબુ) ન. [૪ તિરુ-ગમ્યું] તિલાંજલિ બનાવવા -સ' ત. પ્ર.] તીખો સ્વાદ [(રૂ.પ્ર.) માથાકુટ કરવી] ભરવામાં આવતું ખેબામાંનું પાણી
તીખાં ન, બ.વ. [સ, તા . પ્રાતિવશ્વમ-]મરી. [૦ લેવાં તિલિ, સ્માત જુઓ “તિલસ્મ-સ્માત.”
તીખી વિ, સ્ત્રી. [જ “તીખું+ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.](લા.) તિલિમાતા, તિલિમી એ “તિલસ્માતી'-તિલસ્મો. સૌરાષ્ટ્રની લેડીની એક જાત [અશેળિયાની ભાજી તિલોત્તમા , સિં.1 પૌરાણિક કથાઓમાંની એક સ્વગી ય તીખી ભાજી સ્ત્રી, ગુિ. ‘ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય + જુઓ “ભાઇ.'] અસરા, (સંજ્ઞા.)
તીખું વિ, સિ. તરફળ->પ્રા. તિવયમ-] જુઓ “તી.” તિલોદક ન. [સ, તિરુ + ૩] જએ “તિલાંબુ.'
(૨) (લા.) મરચાંના જેવા સ્વાદનું. [૦ આગ (ગ્ય), ૦ તિલોર ન. એ નામનું એક પક્ષી
તમ, ૦ તમ-તમતું, ૦ તમતમું (રૂ.પ્ર.) મહું દાઝી જાય તિલરી સી. મેના પક્ષીની એક જાત
તેવું તીખું) તિલોદન ન. [સં. ઉતા + મોન કું, ન.] તલ ભેળવ્યા હોય તોગવું સક્રિ. જોવું, દેખવું, ભાળવું. તિગવું કર્મણિ, કિ, તેવો ભાત, તલવાળી ખીચડી
તિગાવવું છે., સ.દિ.
પ્રિ, સ. કિ. તિલી સ્ત્રી, [હિં.] બરોળની ગ્રંથિ, તાપ-તિકલી
તીછવું સાકિ, કતરાં કાઢવાં. તિછાલું કર્મણિ, જિ. તિછાવવું તિવારી છું. [હિ, સં. વૈવિઘ ના ગુ. “ત્રવાડી' પ્રકારે.] તી–ત્રી)જ સ્ત્રી [સં. તૃતીય-પ્રા. તિના કાર્જિક વગેરે ઉત્તર ભારતના વિદ્ય બ્રાહ્મણોની અવટંક અને એને હિંદુ મહિનાઓનાં બેઉ પખવાડિયાને ત્રીજે ત્રીજો દિવસ. પુરુષ, ત્રિપાઠી, ત્રિવેદી. (સંજ્ઞા.)
(સં .).
[સંખ્યાએ પહોંચેલું તિષ્ય ન. [સં.] પુષ્ય નક્ષત્ર. (૨) પોષ માસ. (જ.) તા-ત્રી) વિ. [સ. તૃતીથવા-> પ્રા. લતદાનમ-] ત્રણની તિષ્ય-યુગ પું. [સ.] કળિયુગ, કળિકાળ
તીટ ન. મેશ, કાજળ તિસમાર-ખાં વિ, પૃ. [દ. (ત્રીસ માણસને મારી તીડ ન. [દે.પ્રા. તિ તીતીઘેડાના ઘાટનું એનાથી જરા નાખવાના બળવાળો) + ફા. “ખા'-માનવાળો) ઈલકાબ] મોટું વનસ્પતિ-ભંજક જીવડું, ટીડ, શલભ, [૦નાં ટોળાં
લા.) ગરમ મિજાજનો માણસ, ક્રોધી, તિતાલી. (૨) (૩. પ્ર.) અગણિત સંખ્યા] ફુલણજી, બડાઈ-ખેર
[(સંગીત.) તીદિયું ન. [ + ગુ. “ઇયું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જાઓ “તીડ– તિસ્ત્ર-જાતિ . સં.) એ નામનો તાલને એક પ્રકાર. તડી સ્ત્રી, [સ. ત્રિી દ્વારા] ગંજીફાનાં પાનાંઓમાંનું ત્રણ તિહારી એક જાતનું પક્ષી
દાણનું પાનું, તીકી