Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 476

પ્રાણ-ન
૧૫૧૧
પ્રાણાકર્ષણવિદ્યા
પ્રાણ-ચલનને અવાજ
પ્રાણમયતા સ્ત્રી. [અ] પ્રાણવાનપણું, પ્રાણ-પૂર્ણતા પ્રાણ-ન વિ. [સં] જીવલેણ, પ્રાણઘાતક
પ્રાણુમુક્ત વિ. સં.] અવસાન પામેલું, મરણ પામેલું પ્રાણ-ચેતના , સિં] પ્રાણમાં રહેલી ચૈતન્ય શક્તિ પ્રાણ-સુદા સી. [સં.] અંગઠે ટચલી અને અનામિકા એ પ્રાણ-જીવન વિ. સં.] જીવાદોરી ટકાવી રાખે તેવું (૨) ત્રણ આંગળી ભેગી કરવાથી કરાતી એક મુદ્રા (લા) ઘણું વહાલું. (૩) કું. પ્રિયતમ, વહાલો પતિ પ્રાણયાત્રા સ્ત્રી, સિં] જીવનનિર્વાહ પ્રાણુ-તાવ ન. [સં] શરીરમાં રહેલું ચૈતન્ય-તત્વ, જીવ, પ્રાણ-યુત વિ. [સં.] જીવતું છવાત્મા
પ્રાણુ-ગ ! [સં] પ્રાણાયામને એક પ્રકાર. (ગ.). પ્રાણ-તંત્ર (તત્ર) ન. [સં.] કુદરતી બળમાંથી પરિણમતા પ્રાણ-રક્ષણ ન, પ્રાણ-રક્ષા સી. [સં.] જીવ બચાવવાનું કાર્ય વસ્તુતત્વનો વિચાર આપતી મત-સિદ્ધાંત-શાખા, “ડાઈને પ્રાણુ-રસ ! [સ.] શરીર વનસ્પતિ વગેરેમાંનું ચેતન મિઝમ (ઉ. જે.)
ટકાવી રાખનાર પ્રવાહી પ્રાણુ-તુલ્ય વિ. [] પ્રાણુના જેવું વહાલું
પ્રાણ-રહિત વિ. સં.] મરણ પામેલું પ્રાણ ત્યાગ કું. [સં] મરણ, મૃત્યુ, અવસાન
પ્રાણ-રાધ છું. [૩] જુએ “પ્રાણ-નિગ્રહ.” પ્રાણત્વ ન. [સં.] શ્વાસ અને ઉચ્છવાસ લેવાની ક્રિયા પ્રાણ-૧૯ભ છું. [સં.] જુએ “પ્રાણ-પ્રિય,' એવો પતિ. પ્રાણ-દંઠ (-દડ) પું. [i] મોતની સજા, દેહાંત-દંડ
પ્રાણવલભા સ્ત્રી. [સ.] પ્રાણપ્રિય પત્ની, દયિતા પ્રાણ-દાતા વિ, પું [] જીવનદાન કરનાર. (૨) (લા.) પ્રાણુ-વહા વિ, જી. [સં] ચાલક યંત્ર, મેટર.' (ન. દે) પિષણની વ્યવસ્થા કરી આપનાર
મહેરબાની પ્રાણપંત (વક્ત) લિ પ્રાણુ-વંતું (વનનું) વિ. [ + સં. ૧a>પ્રા. વૈત + ગુ. “G”
. પ્રાણ-દાન ન. [.] જીવિત-દાન. જાન બચાવી લેવાની સ્વાર્થે ત. પ્ર.), પ્રાણવાન વિ. [ + સં. “વા , ૬] પ્રાણ-દાયક વિ[.], પ્રાણદાથી વિ. [સ, ] જુઓ
પ્રાણવાળું. (૨) (લા.) સશક્ત, બળવાન પ્રાણ-દાતા.”
પ્રાણવાયુ પું. [] એ નામને એક શુદ્ધ વાયુ કે જે પ્રાણ-દીતિ સમી બ] આત્માનું તેજ
ચેતન પ્રાણીઓને જીવવાનું બળ આપે છે, “ઓકસિજન' પ્રાણ-ધન ન. સિં] પ્રાણરૂપી ધન (૨) (લા.) અત્યંત પ્રાણ-વાહક વિ. [સં], પ્રાણુ-વાહી વિ. [૪, .] ચેતનઆત્મીય વ્યક્તિ [દેહમાં ટકાવી રાખવો એ
તત્વ ટકાવી રાખનાર પ્રાણુધારણ ન. સિ.] જીવનું દેહમાં ટકી રહેવું એ, જીવને
પ્રાણુવિઘા જી. [સં] પ્રાણનું વર્ણન કરનારી અને એના પ્રાણધારી વિ, ૫.] પ્રાણીમાત્ર, સમગ્ર ચેતન પ્રાણીઓ
રક્ષણની માહિતી આપનારી વિદ્યા પ્રાણ-નાથ છું. [] (લા.) પ્રિયતમ પતિ
પ્રાણ-વિધાન ન. [૩] સજીવન કરવાની ક્રિયા. (૨) મહાપ્રાણ-નશ વિ. [સં] જીવ-લેણુ, પ્રાણધાતક
પ્રાણ તત્વ, “એસ્પિરેશન' (કે.હ.) (વ્યા.) પ્રાણ-નિગ્રહ, પ્રાણ-નિરાધ ! સિ.] શ્વાસને થંભાવવાની
માણ-વિનિમય કું. [સ.] દૂઈ વિઘાને એક પ્રકાર, ક્રિયા, પ્રાણ-રોધ
[સસટનું સાહસ મેમેરિઝમ” (મ.ન.). પ્રાણ-૫ણ ૫. [સં] પ્રાણને જોખમમાં મૂકવા એ, જીવ- પ્રાણ-વિષયક વિ. [સં] પ્રાણને લગતું પ્રાણપતિ મું. [સં.] જ “પ્રાણ-નાથ.' [પંખી પ્રાણ-વિસર્જન ન. સિં] જાઓ “પ્રાણત્યાગ.' પ્રાણુ-પંખેરું (-૫ ખેર) ન. [+ જ પંખેરું.'] પ્રાણરૂપી પ્રાણ-વિહીન વિ. [૪] મરણ પામેલું. (૨) (લા) નિર્બળ પ્રાણ-પૂર્ણ વિ. સં] પ્રાણુશકિતથી ભરેલું, તરવરાટવાળું, પ્રાણ-શકિત સ્ત્રી. (સં.] જીવી રહેવાનું બળ, જીવન-શક્તિ, સશક્ત
શરીરનું ચૈતન્ય-બળ પ્રાણ-પોક સ્ત્રી. [ + પિક.'] સંબંધીનું મરણ થતાં ચાકા પ્રાણુ-રોષણ ન. (સં.) શરીરને આપવામાં આવતી ભારે ઉપર શબ મળ્યા બાદ નજીકના સંબંધી તરફથી શબના
તકલીફ. (૨) અવસાન, મૃત્યુ જમણું કાન પાસે પિતાનું મોટું રાખી રડવાની કરાતી ક્રિયા પ્રાણ સમા 6
પ્રાણ-સખા ડું [સં.] પ્રાણપ્રિય મિત્ર પ્રાણપોષક વિ. સં.], પ્રાણ-પોષી વિ. [, ૫] પ્રાણને પ્રાણુ-સંકટ (સકટ). [સ.] મરણ થઈ જાય એવા પિષણ આપનારું જીવતું રાખનાર ખિબ વહાલું પ્રકારની આપત્તિ, જીવનું જોખમ પ્રાણ-પ્યારું 8િ. [ + જ એ થાશે.'] પ્રાણથી પણ વહાલું, પ્રાણુ-સંચાર (-સચાર) ૫. સિં ], દેહમાં ચૈતન્યને સળપ્રાણપ્રતિષ્ઠા સ્ત્રી, સિં.] ધાર્મિક વિધિથી મૂર્તિમાં તે તે
ના આવાહનથી તે તે દેવની ભાવના સિદ્ધ કરવાની ક્રિયા પ્રાણ-સંદેહ -સદેહ), પ્રાણુ-સંશય શૈશય) ૬. [સં.] પ્રાણપ્રદ વિ. [સં.) જ એ પ્રાણ દાતા” [કે મુદ્દે જીવ , પ્રાણ-પ્રશ્ન પું. [ ] સૌથી અગત્યને સવાલ, મુખ્ય સવાલ
પ્રાણુ-પશી વિ. [સ, ] જીવને અસર કરે તેવું પ્રાણ-પ્રય વિ. [સં.] એ “પ્રાણ-પ્યારું.'
પ્રાણ-હર વિ સિં.) મરણ ઉપજાવે તેનું પ્રાણપ્રિયા વિ., કી, સિં] પ્રાણેથી વહાલી પત્ની, દયિતા
પ્રાણુ-હાનિ સ્ત્રી. સિં] જીવનું જોખમ [પ્રાણ-હર.' પ્રાણ-બલ(ળ) ન. [સં.] આમાની શક્તિ
પ્રાણ-હારક વિ. [સં] પ્રાણ-હારી વિ. [સ, પું] જુઓ પ્રાણમય વિ. [સં.] જએ “પ્રાણ-પૂર્ણ.” (૨) પં. શરીર- પ્રાણ-હીન વિ. સં.] જુઓ પ્રાણરહિત.” (૨) (લા.)નિર્બળ માંનો એ નામને એક કેશ. (દાંત)
પ્રાણાકર્ષણ-વિઘા સ્ત્રી. [+ -ળ૦] આકર્ષણ કરનારી