Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 46

તાંસવું
૧૦૮૧
તિ-બારી
તાંસવું સ, ક્રિ. ત્રાસ વે, પજવવું, તંમાથું કર્મણિ, ક્રિ. હંસાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
તાંસળવું સ. ક્રિ. શેકવું. 'સળાવું કર્મણિ, ક્રિ, તંસળાવવું પ્રે., સ. ક્રિ. [જુએ તાંસળું.' તાંસળિયું` ન, જિએ ‘તાંસળું’+ ગુ, ‘ર્યું’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.] તાંસળિયુંડૈ ન, રેશમી કાપડની એક ઝીણી જાત તાંસળી સ્ત્રી. [જુએ ‘તાંસળું' + ગુ. ‘ઈ'
રાખવાની લેાખંડની પેટી કે કબાટ. (ર) સરકારી નાણાઅધિકારીના હવાલાનું કાર્યાલય. (૩) (લા.) સંધાસના વિકાના ડબલાવાળા ભાગ તિબેરી-અધિકારી વિ., પું. [+ સેં., પું.] સરકારી ટ્રેઝરી ઉપરના અમલદાર, તિત્તેર, ‘ટ્રેઝરી-ઑફિસર’ તિજોરી-કારકુન પું. [ જુએ ‘કારકુન.” સરકારી ટ્રેઝરી ઉપર કામ કરતા કર્મચારી, ‘ટ્રેઝરી-ક્લાર્ક’
ભરવાનું કાગળિયું
પ્રત્યય. ] નાનું તાંસળું. (ર) તાંસળી ઘાટનું માથાનું અખ્તર. [તેરતિશેરી-ચલણુ ન. [+જુએ ‘ચલણ.'] તિજોરીમાં રકમ તાંસળી (રૂ. પ્ર.) કાળî(ઘેડિયા) કાઢી આહીર સગર સથવારા રાજપૂત મેર રબારી ભરવાઢ વાળંદ કુંભાર ચારણ અને ખારવા એ સૌરાષ્ટ્રની એક ભાણે જમનારી જ્ઞાતિએ] તાંસળું ન. [જુએ ‘તાસÖ' + ગુ. ‘છું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] મેટું છાલિયું, ઊભા કાંઠાની નાની થાળી જેવું વાસણ, તાસનું તસયું ન., - પું. [જુએ તાસ’+ ગુ. ઇયું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જએ તાંસળું.’ તાંસું ન. [જુએ ‘તાસ' + ગુ. ‘*' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] અકડિયા કે કડાયાના ઘાટનું ધાતુના પતરાનું ચામડું મઢેલું એ દાંડીએથી બજાવતું વાદ્ય, ત્રાંસું
તિડીમ-તઢાક વ. [રવા.] (લા.) વરણાગિયું, છેલછબ્બીસું
તિતરડી સ્ત્રી, કાણુ પાડવાનું સુતારનું એક એન્નર તિતરડીને સ્રી. [રવા.] બળતરા, ચિચરડા, વેદના તિતર-ખિતર વિ., ક્રિ. વિ. [હિં.] આમ-તેમ, અહીં-તહીં, જ્યાં-ત્યાં
તિતાલિયું વિ. [જુએ ‘જુએ ‘તિ-તાલી’ + ગુ. ‘ઇયું' સ્વાર્થે ત, પ્ર.], તિતાલી વિ. [સં. fત્રતા > અર્વા, તદભવ ‘તિતાલ' + ગુ. ‘ ઈ ' ત, પ્ર.] (લા.) વાતવાતમાં ગુસ્સે થનારું. (૨) ધાંધલ-ખાર, ધાંધલિયું. (૩) વાતવાતમાં ઝઘડી પઢનારું [તિતાલીપણું
તાંહાં (તાં:) જએ ‘તહાં.’ (પદ્મમાં.)
તિકમ (તિકડમ્) ન, [મરા, ‘તિક3] (લા.) નિયમ વગેરે તિતાલી-વેઢા પું., ખ. વ. [જુએ ‘તિતાલી' + ‘વેડા,’]
માંથી છટકવાની યુક્તિ તિ જ ‘ટિકડ.'
તિકો પું. [સ, ત્રિત્ત દ્વારા] ગંજીફાનું તીડીનું પાનું, તિગ્ગા તિક્ત વિ. [સં.] કહેવું. (ર) (ગુ.માં) તીખું તિ-તા સ્ત્રી. [સં.] કઢવા સ્વાદ. (ર) (ગુ.માં) તીખે। સ્વાદ તિખાર પું. [સં, તીક્ષ્ણા, > પ્રા, તિલામ-] (લા.)
તિતિક્ષા શ્રી. [સં.] સુખ દુઃખ વગેરે 'ઢો સહન કરવાની વૃત્તિ, સહિષ્ણુતા, ખામેાશી [છે તેવું તિતિક્ષિત વિ. [સં.] જેને વિશે તિતિક્ષા કરવામાં આવી તિતિક્ષુ વિ. [સં.] તિતિક્ષા કરનારું, સહિષ્ણુ તિતીર્ષો સ્ત્રી. [સં.] તરી જવાની-પાર ઊતરવાની ઇચ્છા તાર્યું વિ. [સં.] તરી જવાની-પાર ઊતરવાની ઇચ્છા કરનાર તિતૂલી સ્રી. એ નામની એક વનસ્પતિ તિત્તિર ન. [સં., પું.. તેતર પક્ષી તિથિ સ્રી. [સં., પું., શ્રી.] કાર્ત્તિક વગેરે હિંદુ મહિનાના તે તે દિવસ, મિતિ. (ર) (લા.) શ્રાદ્ધની કે સાંવત્સરિક(છમછરી)ની મિતિ
તિથિ-કલ્પ છું. [સં.]તે તે તિથિએ કરવાનું શાસ્ત્ર-સચિત કાર્ય તિથિ-ક્ષય પું. [સં.] ચાંદ્ર માસમાં એ સૂર્યંદય વચ્ચે સમાઈ જતી સૂર્યોદય વિનાની મિતિ હેાવી એ. (યા.) તિથિ-ગણિત ન. [સં.] ચંદ્રની ગતિને અનુસરી ગણવામાં આવતું તિથિએ નક્કી કરવાનું ગણિત. (યે।.) તિથિપત્ર પું. [સં., ન.] તિથિઓની નોંધ રાખતી પુસ્તિકા કે કાગળ, પંચાંગ, ‘કૅલેન્ડર’
અંગારા, ટાંડા
તિગાવવું, તિગાર્યું જુએ ‘તીગયું'માં. તિગ્ગી શ્રી. [જુએ ‘તિગ્ગા' + ગુ. ઈ ' સ્રીપ્રત્યય, હિં]
ગંજીફાના પાનાંની તીડીનું તે તે પાનું તિગ્મે પું. [સં. ત્રિ≥ શૌ. પ્રા. ત્તિ દ્વારા] જુએ ‘તિક્રો,’ તિગ્મ વિ. [સં.] પ્રચંદ્ર, પ્રખર, આકરું (તઢકા વગેરે) તિગ્મ-તા સ્ત્રી. [સં.] પ્રચંડતા, પ્રખરતા, આકરાપણું (સૂર્યના તાપ વગેરેનું) [વાળા) ૨ ચેં તિગ્માંશુ (તિભાશુ) પું. [સં. તિગ્મ + અંશુ] (પ્રચંદ્ર કિરણાતિષત (તિકત) વિ. [સં. તિક્ (પાણિનિની પરિભાષા પ્રમાણે ધાતુઓને લાગતા કાળ-અર્થના તે તે પ્રત્યય) + અન્ત] જેને કાળ કે અર્થના પ્રત્યય લાગ્યા છે તેવું તે તે (ક્રિયાપદ-રૂપ તેમ એવા તે તે પ્રત્યય પણ) તિચકારું વિ. [રવા.] ટચૂકડું, નાના આકારનું, ખરું. (૨) અટકખેલું, ચબાવલું
તિછાવવું, તિાવું જુએ ‘તીછવું'માં, [લેવડદેવડ તિજ્ઞરત સ્રી. [અર.] વેપાર, રાજગાર. (૨) આપણે, વ્યવહાર, તિજારતી વિ. [+ ગુ, ‘ઈ’ત. પ્ર.] વેપારને લગતું તિજ્ઞરિય્યત સ્ત્રી. [અર.] વેપાર-રાજગારની પરિસ્થિતિ તિબેરર વિ., પું. [અં. ટ્રેઝરર્] ખજાનચી, નાણાંના સર કારી અમલદાર, કાશાધ્યક્ષ
તિબેરી સ્રી. [અં. યૂહરી] કિંમતી જર-ઝવેરાત અને નાણાં
t Jain Education International2010_04
તિથિ-વૃદ્ધિ સ્ત્રી. [સં.] એક જ તિથિમાં એ સૂય સમાઈ જાય એ પ્રકારનું હાવાપણું. (યેા.)
તિ-પાઈ શ્રી. [સં, ત્રિ-પાલિા > પ્રા. ત્તિ-પાડ્મī] ત્રણ પાચાવાળું મેજ, ટિપાઈ, ત્રિપાઈ તિપાતી શ્રી. એ નામને એક વેલે તિપિટક જુઓ ‘ત્રિપિટક.’ તિ-પેાળિયું ન. [સં ત્રિ > ગુ. તિ' + પોળ' + ગુ. ‘થયું’ ત.પ્ર.] જુએ ત્રિ-પાળિયું.’
તિ-ખારી સ્ત્રી. ત્રિ-ălfil > પ્રા. ત્તિ-વાર્િ] ખાસ કરીને પુષ્ટિમાર્ગીય મંદિરોમાં ગર્ભગૃહ સામેના ખુલ્લા